تل خاكستری , از مرتفع ترین تخت های كویر مصر در استان اصفهان و حاشیه غربی روستای مصر واقع است . این تپه در ۱۲ كیلومتری شمال غربی روستاهای مصر و فرحزاد قرار گرفته است.كویر مصر بزرگترین كویر ایران است .كویر مصر كه در گذشته نه چندان دور (حدودا ۱۰۰ سال پش ) آن را چاه دراز ، كلاته یوسف و مزرعه ی یوسف آن را یاد می كردند ، كویریست رویایی كه گویی خداند در آنجا مشتی پودر طلایی در آن پاچیده.از هم جالب تر تاریچه ی نام كویر مصر است كه به آن جذابیت بخشیده است ، ماجرا برای بر این قرار بود كه روزی آبادی كه در كویر مصر است دچار كمبودی آب میشود طوری كه دیگر چاه ها خشك می شود ، یوسف كه یكی از اهالی این محله بود شروع به كنج و كاو میكند طوری كه روز ها بر سر كندن چاه تلاش و زحمت میكشد و در آخر جواب زحماتش را میبیند و به آب میرسد ، اما طوی نمیكشد كه باز آب نشست میكند و یوسف تلاش خود را ادامه میدهد تا به آب میرسد ، در همین راستا اسم آن روستا را چاه دراز میگذارند .
در اصطلاح جغرافیایی تخت به مكانی گفته می شود كه نسبت به زمینهای اطراف مرتفع تر باشد و بلندترین نقطه آن همانند یك تخت صاف و هموار باشد .وجه تمایز تل خاكستری با سایر تخت ها در منطقه جنوب كویر مركزی در ارتفاع بلند آن و قرار گرفتن در مرز زیست بوم كویر و بیابان است. این موقعیت باعث شده است در منظره شمالی زمینهای صاف و یكدست كویر مركزی قابل مشاهده باشند و در منظره غربی تپه های ماسه ای طولی (شمشیری) معروف به منطقه گله ریگ سرگردانی كه در مرز كویر پایان می یابند. این تل، در اثر فرسایش شكلی پلكانی یافته و از این رو مناظر جالبی را ایجاد كرده است.
جنس تپه از نوع خاكهای آهكی و مارن است. در سمت غرب مناظر گله ریگ سرگردانی و تخت بازو، در شرق مناظر دشت چیل كنده و در دور دست منطقه تخت عروس قابل رویت است. علت نامگذاری منطقه به تل خاكستری، رنگ خاكستری رنگ تپه است كه از فواصل دور قابل شناسایی است.
در هنگام شب، سو سوی نور خودروها در محور دامغان-جندق در سمت شمال غرب در فاصله ۵۰ تا ۸۰ كیلومتری قابل رویت است كه منظره ای شبیه به نوار مارپیچ روشنی در دل كویر ایجاد كرده است.
از آثار باستانی و تاریخی این منطقه قلعه روستای بیاضه (نارنج قلعه ) به سبك دوره ساسانی است . زیربنای این قلعه حدود هزار مترمربع است . داخل قلعه اتاقكها و راهروهای پیچ در پیچ در پنج طبقه دیده می شود كه سابقاً انبار غله بوده است . در كنار دیوار قلعه مسجدی قرار دارد كه در قرن هشتم استاد دهنوی آن را مرمت كرده است .
همچنین ساختمان مخروبه ای به نام «هفت برادران » و مقبره امامزاده ابراهیم ، منسوب به یكی از فرزندان امام موسی كاظم (ع) ، در این ناحیه قرار گرفته است .
در گرمه محلی مشهور به قبرستان كشته ها قرار دارد كه به روایتی گورستان كسانی است كه در جنگ علویان و قوای سهراب گبر در این محل كشته شده اند. در مهرجان مزار عارف و صوفی بیابانكی ، شمس الدین حاجی محمدشاه ، از قرن هشتم به جای مانده است.
در فرخی مسجدی قدیمی با گنبد و ایوانی بزرگ و ساختمانی به نام عمارت شیخ كه بسیار قدیمی است وجود دارد. آثار چند چهارطاقی در گورستان فرخی دیده می شود كه یكی از آنها به پیر معروف است و جنبه تقدس دارد. در اردیب زندانی معروف به دیوان خانه مسعود لشكر یاغی ، حاج ابراهیم بیك پسر قدرت الله نایب الحكومه جندق و بیابانك ، قرار دارد كه بنای آن از ساروج است. همچنین در جندق خانه و مقبره شاعر یغمای جندقی از شعرای دوره قاجار قرار دارد
پوشش گیاهی بر روی تل خاكستری گیاهانی همچون ریش بز و درمنه دشتی است. بر روی راس تخت، سازمان جنگلها و مراتع برای مهار بادهای سطحی منطقه اقدام به كاشت درختچه های تاغ كرده است.
لوازم ضـروری برای سفر به كویر كفش كوه پیاده رویی، كوله پشتی كوچك یك روزه، لباس مناسب طبیعت ،كویر دارای پشه است با خود حتما پماد مخصوص نیش حشرات داشته باشید ،قمقمه آب (پر شده)، چراغ قوه ،كلاه و عینك آفتابی،، لوازم استحمام، و دو عدد ملافه میباشد .
نحوه دسترسی :
مسیر اول مسیر جاده خاكی جندق به روستای مصر به طول ۴۵ كیلومتر میباشد
مسیر دوم مسیر جاده خاكی-آسفالته در ۱۵ كیلومتری غرب شهرستان خور به طول ۳۵ كیلومتر تا روستای مصر است .
بهترین زمان برای سفر به كویر اوایل پاییز تا اواسط زمستان است و این پهنه خاكی با آب و هوای مطبوع از شما استقبال می كند.
بهار و تابستان هم هوا گرم میشود و تابش آفتاب در بهار و تابستان برای‌تان سخت خواهد بود. اگر در این دو فصل خواستید به كویر بروید اوایل بهار را انتخاب كنید كه هنوز هوا خیلی گرم نشده است.در پاییز و زمستان فصول سرد و كاهش دما در سایر مناطق، كویر آب و هوایی معتدل پیدا می كند اما فراموش نكنید كه در شب اختلاف دما بسیار است.
برای دسترسی به تل خاكستری باید از غرب روستای فرحزاد ۳ كیلومتر به سمت غرب بر روی یال چیل كنده حركت كرد و سپس ۸ كیلومتر به سمت شمال غرب تغییر مسیر داد تا به تل خاكستری رسید. برای دسترسی به این منطقه حتما از راهنمای آشنا به منطقه و تجهیزات ناوبری همچون جی پی اس استفاده نمایید. برای دسترسی به این منطقه به خودروهای كمك دار نیاز است .
