روستای هاله نام روستایی است در جنوب ایران و از توابع بخش چاه‌مبارك شهرستان عسلویه می باشد كه در استان بوشهر واقع است. روستای هاله در گذشته، به دلیل صید مروارید یكی از مهم‌ترین بنادر تجاری حكومت آل بویه بوده است. این روستا در ۸۵ كیلومتری جنوب شرق شهرستان كنگان و در ۹ كیلومتری بندر عسلویه قرار دارد.از شمال كوه، از جنوب رأس نایبند، از مغرب عسلویه، و از سمت مشرق به بساتین محدود میگردد. این روستا به “خلیج نایبند” نیز معروف است.این روستا ۹ متر از سطح دریا ، ارتفاع دارد .
روستای هاله درپاییز زمستان و بهار آب و هوای مطبوع و در تابستان گرم و شرجی دارد. گونه‌هایی از بادام كوهی، گون و گیاهان مرتعی پوشش گیاهی این منطقه را تشكیل داده‌اند.درختان كُنار، كهور، انجیر، استبرق نیز در این منطقه یافت می شوند .این روستا تابع دهستان نای بند است و ۶۴۱ نفر جمعیت (سرشماری ۱۳۸۵) دارد.
شناخت گونه های جانوری روستا
گونه‌های جانوری خلیج نایبند را روباه، خرگوش، كل، شغال، میش، گراز ، كفتار ، بز و قوچ تشكیل می دهند. همچنین، پرندگان كبك، هوبره، تیهو، قمری، لاشخور، جیرفتی، و از پرندگان آبزی پلیكان، فلامینگو، اگرت كوچك، اگرت سفید، اگرت ساحلی، پرستوی دریایی، انواع كاكایی، حواصیل و صدف‌خور، و دیگر پرندگان همچون كبوتر چاهی، سنگ چشم، چكاوك در این منطقه هستند.
در مورد قدمت این روستاوان گفت كه به دوران هخامنشیان باز میگردد و جزو سكونت‌گاه‌های باستانی ایران به شمار می آید. آثار تاریخی نشان می‌دهد در دوره آل بویه این محدوده بندر مهمی در زمینه تجارت مروارید بوده و مركز صید پررونقی به‌حساب می‌آمد.همان طور كه گتیم نام دیگر روستای هاله ، خلیج نای بند است كه به دلیل مجاورت روستا با ساحل و خلیج نایبند به این نام شهرت دارد. نام اصلی آن نابند یا ناوبند بوده است. چنانچه مقدسی؛ جغرافیدان قرن چهارم در كتاب “احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم”، آن را به معنی محل پهلو گرفتن و لنگرانداختن ناو (كشتی و قایق) معنا كرده است. هرچند در برخی از منابع هم ناو، محل عبور آب تعبیر شده است.
معماری و بافت روستا
معماری خانه‌ها و بافت این روستا الهام گرفته از معماری زیبای سواحل جنوبی است . خشت، گل، آجر و چوب ازجمله مصالح مورد استفده قرار گرفته در ساخت خانه‌های این منطقه است. سقف خانه‌های روستای هاله با تیرك‌های چوبی و كاهگل به شكل مسطح پوشیده شده است. معماری این بناها بسیار جذاب و دوست داشتنی می باشد. با این حال این روزها در طراحی ساختمان‌های جدید از مصالح نوین ساختمان‌سازی مانند سایر نقاط ایران زمین استفاده میشود.
مردم روستای هاله از طریق زراعت و دامداری كسب درآمد میكنند و برخی از آنان نیز از طریق امور خدماتی و تولید صنایع دستی امرا معاش می كنند. هم چنین صیادی و ماهیگیری از دیگر مشاغل مردمان روستای هاله می باشد . روستای هاله به علت استقرار یافتن در كرانه خلیج فارس ، و نزدیكی به مراكز صنعتی، فرصت خوب اشتغال زایی وفضای كاری قابل اهمیتی را برای اهالی به وجود آورده است.
رسم ورسومات ، آیین ، پوشش و غذاهای محلی منطقه
مردم روستای هاله در اعیاد ملی نوروز، چهارشنبه سوری و اعیاد مذهبی و دیگر مراسمات رسمی ؛ مناسبت‌ها را با آداب و رسوم مخصوص خود جشن می‌گیرند و اوقات شاد و لذت بخشی را می گذرانند. پوشش مردم روستای هاله لباس‌های محلی جنوبی می باشد. مردان در آن جا عبا و دستار می‌پوشند و زنان لباس‌های محلی و رایج زنانه را به تن میكنند. خوراك و غذاهای مخصوص و متداول روستای هاله در خلیج نایبند شامل قلیه ماهی، میگو، ماهی پلو، هریس (للك)، رنگینك و حلوای خرما است .
تولیدات و صنایع دستی روستا
صنایع دستی رایج روستای هاله ازجمله سبد، قلیان چوبی، حصیر ، گلدان، صدف ، آویزهای كوچك و بزرگ می باشد .
جاهای دیدنی در هاله
معروفیت این منطقه بخاطر داشتن ساحل زیبا و خلیجی زیباتر می‌باشد.
– پارك جنگلی روستای هاله در حد فاصل شهر عسلویه تا روستای هاله می باشد . در این منطقه چشم اندازی دیدنی ازسواحل زیبای صخره ای، پوشش گیاهی و مردابی و جنگل‌های حرّا دیده می شود. حركت انواع ماهی ها و آبزیان در میان درختان حرای سر بر آورده از دل دریا و بالا و پایین رفتن آب در نتیجه جزر و مد، صحنه هایی را می آفریند كه گردشگران بسیاری را شیفته خویش می نماید. اولین پارك ملی دریایی در ایران را در خلیج نایبند، واقع در عسلویه داریم كه به پارك ملی دریایی نایبند معروف است و ساحل نایبند بیشتر شهرتش را مدیون این پارك ملی است. منطقه‌ی حفاظت شده‌ی نایبند، ۴۱۳۰ هكتار وسعت دارد. وجود سواحل متنوع حفره‌ای، ماسه‌ای و جنگلی، تپه‌های مرجانی برای غواصی و تخمگذاری لاك‌پشتان دریایی (كه در كمتر نقطه‌ای از سواحل صورت می‌گیرد)، این منطقه را در میان سواحل خلیج فارس شاخص كرده است. ساحل نایبند در بخش چاه مبارك و كنار آب‌های خلیج‌فارس، قرار گرفته و منطقه‌ی حفاظت‌شده، جنگل های حرا و دماغه را در خود جای داده است. خلیح نایبند بین نخل تقی، عسلویه، بیدخون و روستای هاله واقع شده است.
– روستای هاله با داشتن معماری زیبا، وجود سواحل ماسه ای سفید رنگ، صخره‌ای با پوشش گیاهی مردابی چشم هر گردشگری را به خود خیره می‌كند.
– از دیگر جاذبه‌های گردشگری روستا می‌توان به جنگل‌های حرا، زیستگاه لاك‌پشت‌ها، درختان كهنسال انجیر، آب انبارهای قدیمی، اسكله تفریحی‌صیادی، گشت دریایی و اكوسیستم‌های مرجانی نام برد.
– قرار است یك موزه روستایی در منطقه هاله عسلویه ایجاد میشود با فراهم شدن بسترهای لازم، موزه روستایی هاله عسلویه در زمینی به مساحت ۵۰۰ متر یك بنا با معماری سنتی ایجاد میشود. هم چنین در این منطقه یك كارگاه صنایع دستی و قهوخانه سنتی نیز ساخته میشود.
