عمارت شهربانی ارومیه

عمارت شهربانی ارومیه كه در میان مردم با اسم عمارت كلاه فرنگی ارومیه هم معروف است، از ساختمان‌های قدیمی شهر به شمار می رود كه سال ساخت آن به سال ۱۳۰۷ بر می گردد و حالا به یكی از جاذبه های تاریخی ارومیه تبدیل شده است. به علت عملكرد نظامی عمارت شهربانی ارومیه در قسمت داخلی فاقد تزیینات چشمگیری بوده و عمده تزیینات این بنا را تنها می توان در سر در ورودی مشاهده كرد كه با ستون و گچ كاری های زیبایی تزیین یافته است . آجر كاری و ازاره سنگی نمای ورودی نیز از دیگر عوامل تزیینی عمارت شهربانی ارومیه محسوب می شود.
در میدان انقلاب ارومیه به فاصله حدود دو سه سال بعد از احداث ساختمان شهرداری، ساختمان شهربانی (نظمیه سابق) توسط ملا اوستا در ضلع شرقی میدان اجرا شد. مصالح عمده بكار رفته در این بنا آجر، چوب، سنگ، و ملات به كار رفته در آن شفته آهك است؛ استراكچر سقف بنا چوبی و پوشش بیرونی آن، شیروانی است.
رضا شاه پس از ورود خود به شهر ارومیه در سال ۱۳۰۷ دستور احداث بناهای اطراف میدان توپخانه ( میدان انقلاب ) از جمله ساختمان شهربانی را صادر نمود . در سال های ۱۳۱۰ – ۱۳۰۹ ه.ش ساخت این بنا به اتمام رسید . این عمارت كه مكمل ساخت و ساز فضای كالبدی اطراف میدان بود توسط معماری به نام مشهدی محمد حسین معمار معروف به ملا اوستا بنا نهاده شد . این بنا كه در حاشیه میدان قرار گرفته ، در جهت شرقی – غربی است .
نمای اصلی این بنا رو به میدان قرار گرفته و با توجه به نوع كاربری اولیه بنا با فضاهای داخلی زیادی ساخته شده است كه به وسیله راهروی مركزی به هم متصل می شوند . پلان بنا به شكل مدور ساخته شده است به طوری كه ورودی بنا در مركز و دو طرف آن دو بال را تداعی می كند كه در نوع خود حائز اهمیت است.قوس های به كار رفته در این بنا از نوع قوس شكسته می باشد . این بنا در سال ۱۳۶۰ از كاربری نظامی – اداری به كاربری مسكونی تغییر می دهد كه باعث به وجود آمدن تغییرات كالبدی و الحاقاتی در آن می شود . به علت عملكرد نظامی این بنا در قسمت داخلی فاقد تزیینات چشمگیری بوده و عمده تزیینات این بنا را تنها می توان در سر در ورودی مشاهده كرد كه با ستون و گچ كاری های زیبایی تزیین یافته است . آجر كاری و ازاره سنگی نمای ورودی نیز از دیگر عوامل تزیینی این بنا محسوب می گردد . عمارت شهربانی ارومیه به شماره ۲۷۶۱ در فهرست آثار تاریخی به ثبت ملی رسیده و در مالكیت سازمان میراث فرهنگی است .
جاذبه های پیرامونی بنا : مجتمع تفریحی چی‌چست ، پارك جنگلی ارومیه ، بند ، كوه “سیرداغ” ، دریاچه ارومیه ، دریاچه مارمیشو ، دره قاسملو ، مجتمع تجاری تفریحی باری ، مسجد جامع ، بنای سه گنبد ، پل شهید كلانتری ، آبشار سولوق ، بازار قدیمی ارومیه ، آرامگاه سرادین ابن ‌موسی‌كاظم ، یخچال دوقوز پله (نه پله) ، كلیسای حضرت مریم ، مسجد سردار ، ساختمان قدیمی شهرداری ، قلعه دم‌ دم ، قلعه اسماعیل آقا ( اسماعیل آقا قلعه سی ) ، مدرسه قدیمی هدایت و …