دانه كولانه غذای محلی كردستان است.آش دانه كولانه یكی از غذاهای سنتی كردستان است و برای اولین رویش دندان كودكان، همچنین در فصل سرد سال برای تقویت بدن و جلوگیری از سرماخوردگی پخته می شود. آش دانه كولانه حاوی ویتامین های A، B، C، E، K، D، كربوهیدرات، سدیم، پتاسیم، اسیدفولیك، منیزیم، منگنز، فسفر، آهن، فیبر، روی(زینك)، كلسیم، پروتئین، كولین، سلنیوم، اسیدچرب امگا ۳، امگا ۶، گوگرد، سولفور، نشاسته و غیره است. آش دانه كولانه حاوی پروتئین گیاهی و حیوانی است و موجب تقویت عمومی، افزایش سطح انرژی و عضلانی شدن بدن می شود، لذا برای افرادی كه كار فیزیكی سخت انجام می دهند و ورزشكاران مخصوصا بدنسازان بسیار مفید است. مصرف آش دانه كولانه برای كودكان در حال رشد و افراد مسن هم توصیه می شود.خواص دیگر این غذا شامل تقویت حافظه و پیشگیری از آلزایمر، درمان دردهای مفصلی، تقویت بینایی، كنترل قند، فشار و چربی خون است.فیبر بالای موجود در این غذا باعث عملكرد بهتر روده ها، هضم غذا و رفع یبوست شده، همچنین خاصیت آنتی اكسیدانی داشته و از بروز سرماخوردگی پیشگیری می كند. این غذا به علت دارا بودن ویتامین های A، E و C خاصیت آنتی اكسیدانی داشته و موجب تقویت سیستم ایمنی بدن و محافظت از آن در مقابل انواع بیماری ها، مخصوصا سرطان ها می شود.آش دانه كولانه به علت دارا بودن ویتامین B12، آهن و اسید فولیك، موجب افزایش گلبول های قرمز خون و رفع كم خونی می شود، لذا برای افراد مبتلا به كم خونی، زنان باردار و جنین مفید است. وجود ویتامین های A، E، C، D، B و املاح معدنی فراوان در این غذا، باعث طراوت، جوان سازی و تقویت پوست و مو می شود. این غذا حاوی ویتامین D، كلسیم، منیزیم و سلنیوم است كه موجب تقویت و استحكام استخوان و دندان شده و از بروز آرتروز و پوكی استخوان جلوگیری می كند. آش دانه كولانه به علت داشتن امگا ۳ و سایر املاح معدنی، باعث تقویت و عملكرد بهتر سیستم مغزی و قلبی عروقی می شود. مواد لازم (برای ۶ نفر) گندم: ۳۰۰ گرمنخود، عدس، لوبیا قرمز: هر كدام ۱۵۰ گرمسبزی (مرزه خشك): به میزان لازمپیاز: (برای پیاز داغ): ۳ عددقلم گوسفندی: ۲ قلم متوسطفلفل قرمز: به میزان لازمزردچوبه: به میزان لازم نكته فرهنگی: این آش جز غذاهای تقریبا مناسبتی خطه كردستان می‌باشد كه هنگام اولین رویش دندان‌های شیری كودكان تهیه و بین اقوام پخش می‌شود اما در فصل‌های سرد سال بنا بر ذائقه افراد طبخ می‌گردد. طرز تهیه: ابتدا گندم‌ها را به مدت ۲۴ ساعت درون آب سرد نگه می‌داریم تا كاملا آب را جذب كرده و یا حتی درصدد جوانه زدن باشند سپس درون قابلمه نخود و لوبیا قرمز و عدس را همراه گندم با مقداری آب مخلوط نموده حرارت می‌دهیم. حرارت دادن باید یكنواخت باشد به طوریكه تمامی حبوبات و گندم خوب پخته شده و آش لعاب دار باشد. بعد از پخت نسبتا كامل، سبزی مرزه را اضافه می‌كنیم. هنگامیكه تمامی محتویات آش پخته شد درون ماهیتابه پیاز داغ را آماده می‌كنیم. همچنین جهت خوش طعم كردن این آش می‌توان قلم گوسفندی را هنگام فرایند پخت اضافه نمود. (پرهیز در مورد اشخاصی كه چربی خون دارند منع شده است) به جای قلم گوسفندی می‌توان هنگامیكه آش كاملا پخته شد برای خوشمزه كردن و تزئین آن از قیمه‌های كوفته ریزه یا كوفته قلقلی استفاده نمود.