كاخ سه‌در، تالار شورا، دروازه شاهان، سه دروازه، سه دری یا كاخ مركزی، در مركز كوشك شاهی تخت‌جمشید قرار دارد. كاخ سه‌در توسط سه درگاه و چند راهرو به كاخ‌های دیگر راه می‌یابد و از این جهت آن را كاخ مركزی یا سه دری نیز می‌خوانند. چون بر پلكان‌های كاخ سه‌در، نجیب‌زادگان پارسی را نقش كرده‌اند كه به حالتی دوستانه و غیررسمی، برای ملاقات فرمانروا می‌روند و نیز به سبب نوع كاربری و موقعیت كاخ، گاهی آن را تالار شورا نیز نامیده‌اند. پیشتر بنای كاخ سه‌در را به داریوش بزرگ نسبت می‌دادند، اما دلایلی در درست است كه ساخت كامل آن به وسیله اردشیر یكم صورت گرفته بوده‌است.ساخت تخت جمشید بعد از استقرار و انسجام‌بخشی حكومت هخامنشیان در سال ۵۲۰ قبل از میلاد بعد از شروع پادشاهی كوروش كبیر آغاز می‌شود و چیزی حدود ۱۲۰ سال ساخت آن به طول انجامید و در دوران اردشیر اول، دوم و سوم این مجموعه تكمیل شد. تخت جمشید در جلگه مرو دشت استان فارس در دامنه كوهی به نام كوه رحمت در فاصله هفت كیلومتری پاسارگاد ساخته شده است. تخت‌جمشید كاخ و منطقه مسكونی نیست، در واقع یك گنج‌نامه شایسته‌ای است برای اندوختن ثروت فرهنگی و مادی امپراطوری هخامنشیان؛ تخت‌جمشید جایگاه باشكوهی برای برگزاری مراسمی بود كه شاه ایران برای سران و نمایندگان ۲۷ كشور تابعه ایران و برگزاری جشن نوروز ایجاد كرده بود كه در واقع در ایران باستان شكل گرفت و در دوران هخامنشی به اوج خود رسید و با ایجاد جایگاهی به نام تخت جمشید این امر نهادینه شد و تا به امروز این میراث كهن به ما منتقل شده است. ساختمان كاخ طرحی نسبتاً چهار گوش دارد. در میان بنا، تالار مركزی مربع شكلی به اندازه ضلع ۱۵٫۵ متر واقع است كه سقفش بر چهار ستون سترگ استوار می‌باشد. در دیوار شرقی این تالار، درگاه ورودی و اصلی وجود دارد و شاه از اینجا به درون وارد می‌شده‌است. دو درگاه دیگر به قرینه در دیوار جنوبی و شمالی جای دارند. درگاه شرقی به اتاقی بزرگ و باریك، موازی با تالاری باز می‌شده‌است كه اتاقك كوچكی در جنوب آن و كفش كنی هم اندازه آن، در شمال وجود داشته‌است. از این كفش كن، پلكانی با ده پله هر پله با ۱۰ سانتی‌متر ارتفاع به درون سرپله‌ای می‌رفته كه خود از راه پلكانی ۲۸ پله، هر یكی به ارتفاع ۱۰ سانتی‌متر، به داخل اتاق كوچكی در شمال غربی یعنی قسمت خدمه حرمسرای خشایارشا، راه می‌برده‌است و سپس از طریق درگاه شرقی این اتاق كوچك، به اتاق دیگری راه می‌یافته كه پلكانی سنگی، آن را به دالان جنوبی كاخ صد ستون متصل می‌كرده‌است. امروز اتاق‌های شرقی كاخ سه دروازه از میان رفته و فقط قسمتی از پلكان شمال غرب حرمسرا موجود است كه این محوطه را به حیاط آپادانا متصل می‌سازد كه در سال ۱۳۵۶ خ به وسیله علیرضا شاپور شهبازی باستان‌شناس ایرانی تعمیر كلی شده‌است.پلكان دالان جنوبی كاخ صد ستون نیز هنوز به جا مانده‌است. درگاه شمالی كاخ سه‌در به ایوان دو ستونی باز می‌شده كه توسط دو پلكان جانبی و منقش، به محوطه جنوبی حیاط آپادانا وصل گردیده‌است. در دیوار غربی این ایوان، دهلیزی تعبیه كرده بوده‌اند كه با چند پله سنگی به محوطه جنوب كاخ آپادانا و خود تالار آپادانا راه داشته‌است. درگاه جنوبی هم به ایوانی دو ستونی باز می‌شده كه در طرف جنوبی اش یك حیاط خلوت واقع بوده‌است. خود این حیاط توسط پلكان منقش كوچكی به یك اتاق سر پله و سپس به حیاط شرقی كاخ خشایارشا، معروف به هدیش، متصل بوده‌است. ایوان غربی توسط دو درگاه به اتاق‌های محوطه غربی كاخ سه‌در، كه شامل چند تالار دو یا چهار ستونی و تعدادی اتاق بلند و پاسدارخانه مانند بوده، راه می‌یافته‌است. همه كاخ توسط خیابانی از كاخ ج جدا بوده‌است.منابع:ویكیپدیا-خبرگزاری ایسنا