آش ارده

آش ارده فرهنگی دارد برای خودش، گذشته از بارش باران، گردهم آمدن اعضای خانواده هم برای صرف این غذای لذیذ لازم است و خود آش ارده بهانه ایست برای این دورهمی به یاد ماندنی. اگر دزفولی باشی و صبح یك روز بارانی از خواب بیدار شوی و هوای ابری و نم نم باران را تماشا كنی، پس حتما هوس میكنی ظهر برای ناهار، یك غذای سنتی اما خاص را میل كنی.
«ماش پلو» یا «آش اَرده» غذایی سنتی متعلق به دزفول است؛ غذایی كه اهالی این شهر اغلب در یك روز بارانی سرو می كنند كه البته بر خلاف اسمش اصلا آش نیست و نوعی پلو به حساب می آید، اما بین دزفولی ها به «آش اَردَه» معروف است و معمولا در كنارش سبزی تربچه یا سیلون و خرما میل می شود.
در گویش دزفولی قدیم برای غذاهای برنجی لفظ «آش» به كار برده می شد مثل: آش كشمش، آش چلو (برنج آبكش) و آش پلو (برنج دم پخت/ كته) و در مقابل، به غذاهایی كه امروزه با نام آش شناخته می شوند، عنوان «شُلِّه» داده می شد مثل: شله ی قلمكار، شله ی چُندَر (چغندر)، شله ی صبحانه و شله ی كشك.
در گذشته به علت عدم وجود رفاه و تمكن لازم مالی، عموما خونواده ها توان پخت روزانه ی غذاهای متنوع را نداشته اند و از غذاهای ساده و دیگ (آبگوشت) استفاده می كردند و در نهایت در مناسبت های خاص مانند عروسی، عید و بارش باران از غذاهای برنجی و سنتی خاص صرف می كردند. حتی عموم مردم حداكثر ماهی یك بار برنج می خوردند تا جایی كه نان را تكه تكه ی ریز كرده و در برنج مخلوط كرده تا غذا به همه برسد و سیر شوند و اقلیتی كه تمكن نسبی بهتری داشتند هفته ای یكبار برنج می خوردند.
طبق رسومات دزفولی برنج را در یك سینی بزرگ ریخته، كم كم با ارده آغشته كرده و اعضای خانواده پس از شستن دست ها و ذكر بسم الله همگی دور سینی حلقه زده و هركدام از مقابل خود برگ تربچه ای را در دست گرفته و با آن لقمه ی خود را برمی داشت و شروع به صرف غذا می كرد و در نهایت خدا را برای نعمت هایش شكر می گفتند.
البته تشكر از مادر مهربان خانواده و دیگر همراهان برای پخت این غذای خوشمزه فراموش نمی شد.
در تحقیق خود درباره ی این غذای گرم به ضرب المثل دزفولی جالبی برخوردیم :«آش اَردَه، گربَه به دورش گَردَه» (آش ارده، گربه به دورش می گردد) ظاهرا اشاره به بوی وسوسه كننده ی غذا و جمع شدن افراد گرد آن دارد.
ذكر این نكته نیز خالی از فایده نیست كه خانه های قدیمی دزفول به صورت دوره ساز بود به این ترتیب كه حیاطی با درخت (عموما كُنار/سدر یا مركبات) و حوض آب در میان و گرداگردش اتاق هایی بود و هر كدام از فرزندان خانواده كه ازدواج می كرد در یك اتاق سكنی می گزید اما برای صرف غذا همه صمیمانه دور هم جمع می شدند.
اصلا آش ارده فرهنگی دارد برای خودش، گذشته از بارش باران، گردهم آمدن اعضای خانواده هم برای صرف این غذای لذیذ لازم است و خود آش ارده بهانه ایست برای این دورهمی به یاد ماندنی.
طبیعت این غذا گرم و بسیار مقوی است و در سرما بدن انسان را گرم نگه می دارد. علت سرو غذا بعد از بارش باران علاوه بر گرم نگه داشتن بدن در سرما، تازگی كنجد در فصل بارش است كه به همین علت، خوردن آن در فصل های گرم سال توصیه نمی شود.
در مورد مواد تشكیل دهنده ی آش ارده هم این توضیح لازم است كه ارده چربی بالایی دارد؛ البته از نوع چربی خوب (HDL) كه تعادل چربی ها را در بدن حفظ می كند و از خستگی و كوفتگی جلوگیری می كند. ماش هم پروتئین بالایی در خود دارد و خرما نیز انرژی زیادی داشته و سبزی تربچه بهترین چاشنی برای هضم این غذای سنگین است.

حالا با طرز تهیه این غذای دلچسب و پر انرژی آشنا می شویم:
مواد لازم:
برنج: ۴پیمانه
ماش:۱ پیمانه
اَرده (كنجد آسیاب شده) به مقدار دلخواه
سیلون (شیره خرما) به میزان دلخواه بصورت گرم شده (مراقب باشید جوش نیاید)
نمك: به اندازه لازم

طرز تهیه :
برنج و ماش را از قبل خیس می كنیم. بعد از آن ابتدا ماش ها را در آب جوش پخته، سپس برنج را اضافه كرده و آبكش می كنیم و اجازه می دهیم دم بكشد.
البته می توان آش ارده را به صورت دم پخت نیز درست كرد كه به علت حفظ آب برنج در خود طعم، عطر و خواص برنج بهتر در آن حفظ می شود؛ مخصوصا اگر از برنج های معطر خوزستانی در طبخ این غذا استفاده شده باشد.
حالا این غذای خوشمزه آماده است تا آن را با سیلون یا سبزی تربچه میل كنید.
نوش جان!
منبع:شبكه اطلاع رسانی دانا