خانه مشروطه واقع در محله قدیمی راسته كوچه (خیابان شهید مطهری فعلی) از بناهای تاریخی دوره قاجار است كه تاریخ بنای آن به سال ۱۲۴۵ خورشیدی می‌رسد. این خانه متعلق به حاج میرزا مهدی كوزه‌كنانی معروف به ابوالمله؛ از بازرگانان خوش‌نام شهر تبریز و یكی از حامیان بزرگ نهضت آزادیخواهی مردم آذربایجان بوده است كه خانه شخصی خود را به عنوان پایگاهی مطمئن در اختیار مجاهدین مشروطه قرار داد. این بنا علاوه بر دوران مشروطیت، در دوران خودمختاری آذربایجان در سال‌های ۱۳۲۴ تا ۱۳۲۵ نیز محل تجمع سران فرقه دمكرات آذربایجان بوده است.
عمارت مشروطه كه حدود ۱۵۰ سال قبل ساخته شده و بوی تاریخ و مشروطه می دهد. در این خانه همه چیز از تندیس ها و عكس ها گرفته تا مجسمه ها و اسناد تاریخی شما را به یاد تلاش ایرانی ها برای رسیدن به مشروطه می اندازد. در كنار همه این آثار تاریخی، معماری قاجاری خانه جذابیت آن را دو چندان كرده است.
در بافت قدیمی شهر تبریز جایی در غرب بازار معروف این شهر در روبروی مسجد جامع، خانه ای تاریخی خودنمایی می كند. خانه ای كه در نگاه اول سبك معماری قاجاری اش نظرتان را جلب می كند و به شما می گوید كه با خانه ای تاریخی طرف هستید. این خانه بیش از ۱۰۰ سال پیش در حوالی انقلاب مشروطه، فعال ترین روزهای خود را می گذراند چون محلی برای دور هم جمع شدن های بزرگان مشروطه بود. آن ها به اینجا می آمدند و تصمیم های تاریخ سازی را برای ایران می گرفتند برای همین هم هست كه به آن خانه مشروطه می گویند. حیف است به تبریز بروید و این خانه، معماری جذاب و آثار تاریخی اش را از نزدیك نبینید.
خانه مشروطه تبریز خانه ای دو طبقه و بزرگ با مساحت ۱۳۰۰ متر مربع است كه ساخت آن به سال ۱۲۴۷ برمی گردد. در آن زمان شخصی به اسم «حاج ولی معمار» این خانه را با معماری جذابی از سنگ، آجر و خشت ساخت. این خانه روزگاری خانه شخصی حاج مهدی كوزه كنانی بود، او بازرگان و آزادی خواه بود برای همین برای كمك به آزادی خواهی، مشروطه خواهان را پشتیبانی مالی می كرد و این خانه را در اختیار شان قرار داد تا در اینجا جمع شوند، جلسه بگیرند، مشورت كنند و تصمیم های مهم بگیرند. داستان تاریخی این خانه از زمانی شروع می شود كه محمد علی شاه مجلس را به توپ بست با این كار بزرگان مشروطه كه مسیر مشروطیت را در خطر دیدند به این خانه آمدند تا به دنبال راه چاره باشند. حتما برایتان جالب است كه بدانید این خانه محل رفت و آمدهای شخصیت های مهمی مثل باقرخان و ستارخان بوده است.
در سال ۱۳۵۷ برای تبدیل شدن این خانه تاریخی به موزه تغییراتی در اتاق ها و تالارهای آن به وجود آمد و اسناد تاریخی مربوط به مشروطه در قسمتی ویژه به نمایش در آمد. بعد از این اقدامات، خانه به روی بازدید عموم مردم باز شد. وقتی به بازدید از این موزه بروید آثار تاریخی ای مثل وسایل شخصی سران مشروطه، اسلحه كمری ستارخان، فرش مشروطه و … نظرتان را جلب می كند. خانه ویژگی های معماری منحصربفردی دارد كه آن را از دیگر خانه ها متمایز كرده است.در نمای بیرونی، پنجره های ارسی و درب های با تزئیات منبت به آن نمایی دیدنی بخشیده است. نورگیرها، ستون هایی با تزئینات گچ بری، ساختمان كلاه فرنگی و پنجره هایی با شیشه های رنگی از ویژگی های معمای قاجاری است كه در این ساختمان به خوبی به كار رفته است.
با وارد شدن به داخل خانه مشروطه تبریز حیاط زیبایی را می بینید كه حوض، گل كاری ها و چمن كاری ها به آن طراوت خاصی بخشیده است. نورگیر سرسرا بر روی چهار ستون بلند قرار دارد كه هر كدام از این ستون ها سرستون هایی با گچ بری های زیبا دارند و داخلش با شیشه های رنگی و آینه تزئین شده است. در طبقه اول ۶ اتاق و سرسرا و در طبقه دوم سالنی بزرگ هست كه در سرسرای آن ۶ اتاق قرار گرفته است. همین كه پا به داخل این خانه می گذارید انگار به بیش از ۱۰۰ سال قبل سفر كرده اید، پنجره ها و در و دیوار و به طور كلی معماری قاجاری خانه و تزئینات اش می تواند شما را در كوتاهترین زمان ممكن به زمان های گذشته ببرد. در كنار این ها، آثار تاریخی مشروطیت است كه سفر تاریخی تان را كامل تر می كند؛ در قسمتی از خانه به محلی وارد می شوید كه پر از تندیس های شخصیت هایی از دوران آغازین مشروطیت مثل ستارخان، باقرخان، جهانگیرخان صور اسرافیل و … است. در قسمت دیگری از آن عكس هایی از شخصیت هایی مثل مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه و دیگر مخالفان مشروطه را می بینید كه آن ها را در شب نامه های دوره مشروطه تكثیر می كردند.
موزه مشروطه تبریز
حتما در طبقه دوم از سرسرا و اتاق مشرف به حیاط دیدن كنید چون زیباترین قسمت این خانه است و با در و پنجره های مشبك با شیشه الوان تزئین شده است. اتاق های جانبی (گوشوار) سقفی چوبی دارند كه با هشت ضلعی های برجسته تزئین شده اند و برای زیبایی درهای چوبی هم از طرح های برجسته اسلیمی و گل و برگ استفاده شده است. این خانه كه در سال ۱۳۶۷ به مالكیت سازمان میراث فرهنگی در آمد از آثار ملی ایران است و در سال ۱۳۵۴ به ثبت ملی رسیده است. خانه مشروطه دسترسی راحتی دارد و از آنجایی كه در نزدیكی بازار سنتی تبریز است می توانید بعد از بازدید از آن به بازار تاریخی تبریز هم سر بزنید.
آدرس : تبریز، خیابان شهید مطهری، روبروی مسجد جامع، خانه موزه مشروطه
تلفن : ۳۵۲۳۶۴۵۴ – ۰۴۱
