غار سنگ تراشان: بزرگترین غار دستساز جهان
غار سنگ تراشان یا سنگ شكن، كه به غار قلات نیز معروف است، یك غار دستساز در دامنههای كوههای زاگرس در جنوب شهر جهرم در استان فارس ایران است. این غار كه به عنوان بزرگترین غار دستساز جهان شناخته میشود، مجموعهای از دهانهها و ستونهای سنگی است كه به صورت دالانهای متقاطع دیده میشود.
غار سنگتراشان كه به غار سنگ شكن نیز معروف است، در ۳ كیلومتری جنوب شهر جهرم در استان فارس قرار دارد
این غار دستكن كه قدمتش به طور دقیق مشخص نیست، به دست سنگتراشان در دل كوه بوجود آمده و با عنوان «بزرگترین غار دستكن دنیا» نیز شناخته میشود.
سنگتراشان در طول سالیان زیاد یكی از بزرگترین غارهای دستكن جهان را بوجود آوردهاند. به طوری كه این غار نزدیك به ۳۰۰ متر طول و ۱۵۰ متر عرض دارد و ارتفاع آن حدود ۴ متر است.
سنگ شكنان هنگام برداشت سنگ برای جلوگیری از تخریب غار بعد از چند متر پیشروی، ستونهایی بهجا گذاشتهاند كه این امر، موجب زیبایی دوچندان غار شدهاست.
غار سنگتراشان تاكنون مرمت نشده و به نامهای مختلفی چون؛ غار سنگ شكنان و سنگ اشكنان شناخته میشود. این غار دارای ۱۳ دهانه ورودی و ۱۰۰ ستون است كه ورودی دو دهانه آن تخریب شدهاست.
در سالهای اخیر، تعدادی از ستونهای غار تخریب شدهاند كه این امر، علاوه بر ایجاد تركهایی در سقف، سبب ناامنی قسمتهایی از غار شدهاست.
ستونهای سنگی غار به شكلی كاملاً مهندسی سقف را نگه داشته است كه نشان از توان بالای استادان و حجاران جهرمی در مهندسی معدن سدههای پیشین میباشد.
سنگتراشان جهرمی این غار را برای تفریح نساختهاند، بلكه هدف آنها، برداشت سنگ برای امرار معاش بوده است؛ ولی با تیشه سنگشكن خود، جاذبهای زیبا خلق كردهاند كه به یكی از بزرگترین غارهای دستساز جهان تبدیل شده و میراثی است، بسیار زیبا با چشماندازی دیدنی.
غار سنگشكنان در گذشته یك معدن سنگ بوده كه از سه لایه سنگ تحتانی، میدانی و فوقانی تشكیل شده است. دو لایحه تحتانی و فوقانی دارای سنگهای سخت بوده و لایه میدانی به دلیل رطوبتی كه داشته دارای سنگ نرم است.
سنگشكنان از سنگهای استخراج شده برای ساختمانها، كفپوش منازل، ستونها و سرستونهای مساجد استفاده میكردهاند و به دلیل حجم استخراج سنگ این غار وسعت بسیار زیادی دارد.
