آرامگاه علمای كوخرد یا دوگنبدان كوخرد از مكان‌های زیارتی بخشی به همین نام در شهرستان بستك استان هرمزگان است كه در جنوب جاده بستك به بندر لنگه قرار دارد. آرامگاه علمای كوخرد در میان گورستان دهستان كوخرد و در ۱۰۰۰ متری غرب دهستان كوخرد واقع شده‌است. محل آرامگاه علمای كوخرد ۳۰۰ متر از محله تازه‌بنیاد «دهنو» كوخرد فاصله دارد و در جنوب گود میان ده قرار دارد. در لهجه محلی به آرامگاه علمای كوخرد ، «زیارت» گفته می‌شود.این بنای تاریخی یكی از شاهكارهای بنائی یكی از مشهورترین معماران بزرگ شهرستان بستك، «حاج محمد شریف كاظم معمار» بنیادگذاری شده‌است. این بنای تاریخی و مذهبی چند سال پیش از جانب دولت به عنوان یكی از آثار ملی توسط سازمان میراث فرهنگی كشور با نام «مجموعهٔ دو گنبدان» به ثبت رسیده‌است. بنای این آثار برجسته وتاریخی بین سال‌های ۱۱۴۹ تا ۱۱۵۱ ه.ق ساخته شده‌است. مجموعهٔ دو گنبدان كوخرد در ۲۷ بهمن ۱۳۸۲ خورشیدی به ثبت رسیده‌است.
دوگنبدان كوخرد آرامگاه سه تن از بزرگان و مشاهیر منطقه یعنی «حاج شیخ عبدالرحمان بزرگ»، «قاضی حاج ملااسماعیل» و «حاج ملا عبدالواحد» است كه در سده دوازده هجری قمری به صورت دوبنای گنبدی جداگانه مجاورهم ساخته شده است. ویژگی خاصی كه دوگنبدان كوخرد را به اثری منحصر به فرد در جهان تبدیل كرده نمای بیرونی گنبدهای آن است كه به صورت ارچینی ساخته شده است. در این سبك كه بسیار شبیه معماری هندو است گنبد به صورت مطبق روی چهاردیواری آرامگاهی بنا می‌شود. دوگنبدان كوخرد از این منظر شبیه گنبد دانیال نبی(ع) در شوش است با این تفاوت كه گنبدهای كوخرد مطبق لانه زنبوری و گنبد شوش دانیال مطبق پله پله‌ای است.
شیخ عبدالرحمان از دین‌شناسان شناخته‌شده بود. آموزه‌های دینی و طریقت را از برادر بزرگ خود شیخ عبدالقادر آموخت و در مدرسه شیخ مدرس بود، مدتی در مكه ادامه تحصیل كرد و در آنجا از علمای برجسته و تراز اول شناخته شد. بعدها در كوخرد مدرسه‌ای بنا كرد و به كودكان علوم شرعی درس می‌داد. وی از حاصل كشاورزی از كاریزهایی كه خودش احداث كرده بود زندگی‌اش را می‌گذراند و چندی پس از درگذشت شیخ عبدالقادر مردم را راهنمایی دینی می‌كرد. وی در سال ۱۱۴۹ ه.ق در كوخرد فوت كرد.
شیخ اسماعیل فرزند شیخ حسن برادر شیخ عبدالرحمان بزرگ بود. مرد پارسایی بود و از طرف عمویش كار قضاوت كوخرد و هرنگ و لمزان و انجیره و دژگان را برعهده داشت. بیشتر عمر خود را در كارهای كشاورزی و غرس درختان نخل صرف می‌كرد و دام زیاد داشت. به دامداری اشتیاق بسیاری داشت. او در ۱۱۵۳ ه.ق در كوخرد فوت كرد و در بقعهای جنب بارگاه عمویش شیخ عبدالرحمان بزرگ در محوطه‌ای به خاك سپرده شد. آرامگاه سید مظفر سید منصور در محوطه‌ای جداگانه قرار دارد.
فرزند حاج ملا اسماعیل معروف بود به حاجی ملا عبدالواحد آخوند، یكی از علما و قاضیان معروف این بخش بود. فوت او در روستای هرنگ رخ داد و در بقعه كوخرد جنب گور پدرش به خاك سپرده شد.
دوگنبدان كوخرد از طرف یونسكو مورد توجه قرار گرفته و علت آن نیز خراب شدن یكی از ابنیه‌های تاریخی مذهبی در كشور عراق بوده كه می‌خواستند مرمت اش كنند و مختصات مهندسی و معماری آن را از شوش دانیال و دو گنبدان كوخرد می‌گیرند؛ كه به وسیلهٔ مطالبی كه در سایت ویكیپدیا گذاشته شده یود با آن آشنا شده بودند و تأیید كرده‌اند كه معماری دوگنبدان در جنوب ایران (كوخرد) منحصر به فرد است. حتی این اثر قابلیت ثبت جهانی نیز دارد.
ارچین به پنبدهای مخروطی (مطبق و پله پله) ولانه زنبوری مثل گنبد آرامگاه (دو گنبدان كوخرد) گفته می‌شود.
منابع:ایران آنلاین-ویكیپدیا
