گذرگاه مرزی آستارا

گذرگاه مرزی آستارا یا مرز آستارا از مهمترین نقاط گمركی ایران است كه در داخل شهر آستارا و در حاشیه رودخانه مرزی آستاراچای به موازات دو شهر هم‌نام آستارا در ایران و جمهوری آذربایجان كشیده شده‌است. اتصال دو كشور ایران و جمهوری آذربایجان از طریق یك پل در منتهی‌الیه رودخانه آستاراچای صورت می‌پذیرد. همه ساله در تعطیلات نوروزی بیش از سی هزار نفر از گذرگاه مرزی آستارا تردد می‌كنند. روزانه نیز حدود ۳۰۰–۵۰۰ نفر از اتباع جمهوری آذربایجان از گذرگاه مرزی آستارا رفت و آمد می‌كنند.
شهرستان مرزی بندر آستارا با بیش از ۹۱ هزار نفر جمعیت در غرب استان گیلان واقع شده است و مرز زمینی آن از لحاظ تردد كامیون‌ها، پر ترددترین مرز شمال كشور محسوب می‌گردد. آستارا از طریق مرز زمینی با كشور جمهوری آذربایجان، مرز دریایی با كشورهای حوزه دریای خزر و راه آهن با كشورهای آذربایجان، روسیه و سایر كشورهای اروپایی مراودات اقتصادی و تجاری دارد.
تاریخ تأسیس گمرك درآستارا، به صورت دقیق در دست نیست؛ ولی مطابق شواهد تاریخی در سال ۱۲۰۵ هـ. ش وقتی عباس میرزا می‌خواست برای قشون هزینه كند از فتحعلی شاه درخواست كمك مالی می‌كند، شاه در جواب می‌گوید از پول عوارض گمركی آستارا فراهم كنید. و. ژان اوین در كتاب «ایران امروز» به توصیف آستارا پرداخته و می‌نویسد «آستارا بندری است در جوار اردبیل. این شهر گمركی دارد كه از سوی متصدیان بلژیكی اداره می‌شود.
با توجه به بنای ساختمان گمرك گذرگاه مرزی كه بیش از ۱۳۰ سال قدمت دارد، قرار گردیده ساختمان چوبی گمرك پس از ثبت ملی به موزه گمرك كشور تبدیل شود.
گذرگاه مرزی آستارا سومین مرز فعال كشور در زمینه صادرات و واردات، رتبه نخست صادرات و بزرگ‌ترین گمرك زمینی شمال كشور از امن‌ترین، و پرترددترین مرزهای زمینی كشور دومین منبع درآمد استان گیلان، و دارای بیشترین سهم ارزشی صادرات چمدانی در كشور می‌باشد.
امروزه گمرك آستارا به عنوان یك اداره كل در امور واردات و صادرات قطعی، ورود و خروج موقت، تعاونی مرز نشینان، ترانزیت داخلی و خارجی، كارتینگ بین‌المللی، مبدأ و مقصد كارنه تیر، كاپوتاز، امور مسافری، مرجوعی و امانت‌های پستی و قضایی و… به فعالیت فعال می‌پردازد.
محصولات كشاورزی، مواد غذایی، سیمان و گچ، شوینده‌ها، محصولات شیمیایی، پارچه و صنایع دستی، فرش و موكت، البسه، كیف و كفش، مصالح ساختمانی، مصنوعات پلاستیكی، كالاهای صنعتی، محصولات معدنی و مصنوعات فلزی را عمده كالاهای صادره شده از گذرگاه مرزی آستارا به مقصد كشورهای قفقاز نظیر جمهوری آذربایجان و گرجستان به همراه روسیه می‌باشد.