خیابان لالهزار تهران یكی از خیابانهای قدیمی و مركزی شهر تهران است. این خیابان از جنوب به میدان امام خمینی (توپخانه)، از شمال به خیابان انقلاب اسلامی (شاهرضا) منتهی میشود.لالهزار در اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی نماد نوگرایی و هنر ایران بود و «شانزهلیزهٔ تهران» لقب گرفته بود. بسیاری از تئاترها، رستورانها، تجارتخانهها، كابارهها، پیالهفروشیها، خیاط خانهها، سینماها و فروشگاههای معروف ایران درخیابان لالهزار تهران قرار داشتند.
ناصرالدین شاه پس از بازگشت از سفر اول فرنگستان به خیال احداث خیابانی مانند «شانزهلیزه» در تهران به عنوان «دارالخلافه» افتاد و دستور داد كه از میان باغ مصفای لالهزار خیابان بكشند، زمینهای اطراف خیابان نیز میان «مقربین درگاه» تقسیم شد.∗ مهدیقلی هدایت در مورد آن میگوید:
لالهزار باغی بود بین خیابان لالهزار و میدانی در متمم خیابان اسلامبول و خیابان ماشین كه حال اكباتان نام نهادهاند قسمت شرقی آن را باغ وحش میگفتند حال همه عمارت شدهاست خیابان لختی (سعدی) آن دو قسمت را از هم جدا كردهاست ناصرالدین شاه لالهزار را به نود هزار تومان فروخت تولوزان التماسها كرد كه نگاه بدارند كه سبب لطافت هوای شهر است نشنیدند در تابستان خیابان لالهزار هوای خنك بسیار خوبی داشت در آن اوقات كه خیابان خوش هوا و روحافزا بود اهالی كمتر استفاده میكردند اینك كه هوای آن خیابان باطناً و ظاهراً كثیف و موذی است محل توجه و ازدحام خلق است
— خاطرات و خطرات، ص.
بعدها در دورهٔ پهلوی خوانندگان موسیقی عامیانهٔ ایران مانند مهوش، آفت، قاسم جبلی، تاجیك، روحپرور، علی نظری، آغاسی، سوسن و ایرج حبیبی همگی در لالهزار به روی صحنه میرفتند.
به نوشتهٔ جعفر شهری در كتاب «تهران قدیم»:
عشقی و عارف بهترین نمایشنامههای خود را در سالن گراند هتل آن به معرض تماشا گذارده… زیباترین خانمهای شوخ و شنگ و رعناترین پسران دلربا نیز از این ساعات رو به آن میآوردند و شیكپوشترین مردان و آلامدترین جوانان در این خیابان دیده میشدند.
زمانی در لالهزار ۱۵ سینما و چندین تئاتر و تماشاخانه فعالیت داشتند ولی امروزه ۱۰ سینما فعال در این خیابان فعال هستند.∗ اكثر این سینماها اكنون از رونق افتادهاند.
در اوایل دورهٔ پهلوی، در اوایل خیابان لالهزار از سوی میدان توپخانه، مغازهای به نام پیرایش قرار داشت كه به جهت داشتن پوشاك مد روز در تهران شهرت داشت. روبهروی این مغازه، كافه قنادی لالهزار واقع بود. امروزه بیشتر لالهزار را صنف فروشندگان لوازم برقی در اختیار گرفتهاند.
«خانه و باغ اتحادیه» یا «خانه امینالسلطان» عمارتی مربوط به دوران قاجار است كه به عنوان تنها بازمانده از خیابان لالهزار قدیم و یكی از نفایس معماری عصر قاجار شناخته میشود.
اماكن معروفخیابان لالهزار تهران
هتل، كافه و كاباره
گراند هتل
كاباره مولنروژ
كافه افق طلائی
كافه مصطفی پایان (در لالهزار نو)
كافه نور (در لالهزار شمالی)
كافه ری (در لالهزار شمالی)
كافه لالهزار (در لالهزار جنوبی)
كافه پارس
سینما لاله (ركس پیشین)
سینما نادر (رویال پیشین)
سینما رودكی (متروپل پیشین)
سینما كریستال
سینما سارا (ونوس پیشین)
سینما البرز
سینما خورشید نو
سینما فردوسی
سینما ایران
سینما مایاك
سینما مرجان
سینما تابان
سینما فاروس
سینما شهرزاد
سینما سحر (مترو پیشین)
سینما آزیتا یا سینما جهان
تئاتر نصر
تئاتر پارس
تماشاخانه گبومر و روسیخان
تماشاخانه گیتی (صادقپور)
تماشاخانه تفكری
تئاتر تهران
تئاتر دهقان
خانههای تاریخی
مجموعه مسكونی خانواده اتحادیه
خانه معینالتجار بوشهری
عمارت مشیرالدوله
خانه اتابك
اماكن دیگر
فروشگاه پیرایش (نخستین فروشگاه بزرگ به سبك اروپائی در ایران)
فروشگاه جنرال مد
مسجد هدایت
انبار ببراز خان
آرشیو اصغر (عكاس)


