روستای سنگی باجگان از توابع بخش مركزی شهرستان بافق واقع در استان یزد ، دهستان سبزدشت است.این روستا در ۸۵كیلومتری جنوب شرقی بافق بر روی دامنه كوه باجگان در ارتفاع۲۰۶۰متری قرار گرفته است. بدین سبب از نظر موقعیت جغرافیایی این روستا كوهپایه ای محسوب شده و دارای شكل متمركز است . در این روستا بلندترین نقطه ارتفاعی منطقه قله باجگان با ارتفاع۲۸۷۹ كه دومین قله بلند شهرستان بافق است وجود دارد.
بعضی معتقدند كه باجگان در اصل واژگون بوده چون بر اثر جریان سیل در طول دوران ها چندین مرتبه به كلی ویران شده و واژگون نام گرفته و در اثر تكرار در طول زمان دچار تغییر و به باجگون وباجگان تبدیل شده است.یكی دیگر از اظهار نظرات در مورد علت نام گذاری روستا این است كه باجگان از كلمه باجگیران گرفته شده واین روستا در زمانی كه ایران منطقه دریا بوده در سواحل دریا قرار داشته وساكنان این روستا از دریانوردان و مسافران وتجار دریایی باج می گرفتند.
سابقه تاریخی باجگان به نقل از بعضی از منابع به قبل از پیدایش تمدن كاریزی برمی گردد و حدود ۵ هزار سال است.براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت روستا ۱۶۱ نفر (۶۳خانوار) بوده‌است.آب‌وهوای دلپذیر، ملایم و معتدل در تابستان باجگان را چون نگینی در منطقه كویر بافق بیشتر مطرح می‌كند
معماری روستای باجگان
این روستا بخاطر معماری سنگی آن بسیار منحصر بفرد اس و مصالح خدادادی به صورت لایه لایه دركوه باجگان نزدیك روستا وجود دارد این سنگ به راحتی در ابعاد مختلف از كوه جدا می شود و برای ساختمان سازی این روستا و دیوار چینی ساختمان و باغات روستاهای همجوار مورد استفاده قرار می گیرد . معماری سنگی این روستا با سنگ‌های بلوكی و منظم كه عوامل فیزیكی طبیعت به‌وفور و ارزان در اختیار انسان قرار داده نمایی جالب، جذاب و دیدنی به وجود آورده است. ازجمله نمای سنگی و سنگ پوش منحصربه‌فرد حسینیه این روستا است. معماری درونی خانه ها و وجود پیش فضای ورودی در خانه های این روستا حریم وسكونت وزندگی و آرامش خانواده ها و به ویژه زن ریشه ای عرفی مذهبی داردهمچنین تاثیر عوامل طبیعی، فرهنگی، مذهبی، اجتماعی، اقتصادی وامنیتی در معماری این روستا از جاذبه های گردشگری علمی می باشد.
شغل مردم
در این روستا توانایی واستعداد اشتغال زایی با استفاده از منابع طبیعی، گیاهان داروئی و صنعتی نظیر انغوزه، اشترك، كتیرا وزیره می باشد . هم چنین نزدیكی به معدن تاجكوئیه، و وجود معدن آب سیرك و معدن گل رنگ در كنار روستا از دیگر توانایی های اشتغال زایی روستا می باشد .
جاهای دیدنی باجگان
جاذبه ها و امكانات روستای باجگان به عنوان یكی از روستاهای هدف گردشگری شهرستان واستان دارای جاذبه های متنوع ومتعددی است كه هرساله تعداد زیادی جهت گذراندن اوقات فراغت خود وبهره مندی از مواهب آن به این منطقه مراجعت می نمایند و به عنوان نمونه می توان وارد زیر را نام برد :
– چنار۱۲۰۰ساله با تنه قطور، ارتفاع زیاد وسایه دلنشین ( این جاذبه‌ی شناخته‌ی شده یكی از قدیمی‌ترین و كهن‌سال‌ترین درختان كشور است . تنه ی این درخت به قدری بزرگ است كه تنها درصورتی كه پنج یا شش مرد تنومند در اطراف آن دست یكدیگر را بگیرند می‌توانند درخت را احاطه كنند . این نعمت طبیعی به‌جامانده از سالیان دور، از نظر ظاهری سالم و دارای ۳ شاخه‌ی تنومند كه محیط هر یك بیش از ۵ متر است. ارتفاع تشكیل تاج آن نیز ۳ متر و قطر حدودی آن نیز ۳۰ متر است. بدون شك اگر سراغ آن را از محلیان بگیرید با خوش‌رویی و لطافت شما را راهنمایی خواهند كرد.)
– صنوبر راست قامت ومرتفع ۸۵۰ساله
– چشمه های زیبا و متعدد از جمله چشمه تیغ دریا
– غارهای متعدد
– عوارض متنوع كوهستانی نظیر دامنه ها، دره ها، شكستگی ها، گسل ها
– وجود بلندترین نقطه ارتفاعی منطقه قله باجگان با ارتفاع ۲۸۷۹ كه دومین قله بزرگ شهرستان است.
– برج و قلعه ( مهم ترین وجه تسمیه هر روستا آثار امنیتی و دفاعی است؛ طوری كه این مهم در این روستا به شكل برج وقلعه دیده می شود شكل و موقعیت برج و قلعه در روستای باجگان متفاوت از سایر نقاط است به طوریكه نشان دهنده وجود امنیت نسبی روستا در زمان های گذشته می باشد چرا كه قلعه وبرج از یك طرف در مبادی ورودی روستا است و از سوئی دیگر در كنار بافت مسكونی روستا و جدای از آن قرار گرفته است، وفاقد تاسیسات ساختمان وامكانات گسترده است و كسی به طور مدام در درون آن زندگی نمی كرده، وفقط در زمان هایی كه احساس خطر می شده اهالی روستا به خصوص كودكان، زنان سالخوردگان برای گذراندن یك دوره محدود به درون قلعه می رفتند، و یا اشیاء و لوازم خود را در آن نگهداری می كردند وبعد از برطرف شدن خطر به بافت و منطقه مسكونی روستا برمی گشتند. )
– وجود قدمگاه كه مورد احترام اهالی است.
– نمای سنگی و سنگ پوش منحصر به فرد حسینیه روستا
– نزدیكی به منطقه حفاظت شده كوه باجگان (منطقه حفاظت شده كوه بافق یكی از میراث طبیعی و نادر كشور به شمار می رود كه در شرق ایران، در استان یزد واقع شده است. كوه بافق منطقه ای كوهستانی با صخره های صعب العبور و بلند، تپه ماهورهای متعدد و پراكنده و دره های عمیق و پرشیب است. كوه بافق ابتدا منطقه شكار ممنوع محسوب می شد و از سال ۱۳۷۵ به عنوان منطقه حفاظت شده تحت كنترل سازمان حفاظت محیط زیست ایران قرار گرفته است. بافق را بهشت گربه سانان ایران نامند. زیستگاه حیات وحش و تنوع زیاد با گونه های نادر نظیر بز كوهی، قوچ و كل و یوز پلنگ آسیایی، پلنگ ایرانی از ویژگیهای این منطقه است. )
– منطقه جنگلی ارس باجگان در ارتفاعات و دامنه جنوبی كوه باجگان
صنایع دستی روستا
صنایع دستی این روستا شامل گیو كشی، گیوه چینی، كرباس بافی و سبدبافی می باشد .
