تیمچه بزرگ بازار قم از آثار ارزشمند هنر معماری دوران اسلامی ایران كه در سمت شمال راسته بازار نو، یكی از سه تیمچه شهر قم است و توسط هنرمند برجسته عصر ناصری، استاد حسن قمی مشهور به معمارباشی در سال ۱۳۰۱ هـ . ق در عهد ناصری طراحی و اجرا شد كه از نظر وسعت، هنر معماری و تزیینات، ازجمله بناهای منحصر به فرد به شمار می‌رود. تیمچه بزرگ بازار قم متشكل از بنایی با دو طبقه بالا با ۱۲ غرفه دارای اُرسی‌های زیباست كه بیشتر آنها از بین رفته‌اند. ساخت طاق تیمچه بزرگ بازار قم با دهانه بالغ بر ۱۶ متر و ارتفاع ۱۵ متر به واقع یكی از شاهكارهای معماری در بناهای تجاری فرهنگی عصر قاجاریه است. تیمچه بزرگ بازار قم متشكل از دو بخش اصلی تیمچه و سرا می‌باشد كه فضای صحن، حجره‌ها در فضای تیمچه و كارگاه‌های رفوگری و حیاط پشتی در محدوده سرا قرار دارند.
بانی بنا مرحوم حاج سید محمود طباطبایی تاجر بزرگ قم بود، دو تیمچه دیگر این بازار سال‌ها پیش هنگام احداث خیابان‌های جدید شهر قم از میان رفت، این دو تیمچه از تیمچه اصلی كوچك‌تر بودند و وجه تسمیه تیمچه بزرگ به همین امر باز می‌گردد.
سقف تیمچه سه چشمه است كه قسمت وسطی به دهانه ۱۵ متر و ارتفاع ۱۵ متر دارای دو پوشش است. طول این بخش ۲۸ متر و بدون ستون است. چشمه میانی با بلندی و دهانه ۱۵ متر دارای پوشش آجری ظریف و آراسته با مقرنس گچی در زوایا است. از موارد قابل توجه در معماری فضای صحن تیمچه هماهنگی و هارمونی در بكارگیری رنگ‌های متنوع و نیز تناسبات بكار رفته است كه نشان از ذوق معمار آن دارد.
در مركز تیمچه حوضی هشت ضلعی قرار دارد كه بر مركزیت این فضا تأكید و از یكنواختی فضای كف كاسته است. كاربرد حوض صرفا جهت وضو و شست و شو و منبع آب آن از آب انبار مجاور تیمچه بوده است .
گنبد از نوع عرق چینی و پوشش زیر آن شمسه كاری با اسلوب رسمی بندی و یزدی بندی است كه روزنه‌هایی برای تأمین روشنایی داخل بنا در نظر گرفته شده است. تهویه و نوررسانی بازار از طریق دریچه‌هایی كه در پوشش گنبدی آن تعبیه شده صورت می‌گیرد. این دریچه‌ها در بالای گنبد به شكل دایره و در دو طرف آن قرار دارند و به شكل قلب مشاهده می‌شوند. تركیب نوری كه از سقف می‌تابد و حجم گنبدی سقف، فضایی دلنشین به وجود می‌آورد.
از ویژگی های این بنای ارزشمند می توان به معماری زیبا و مجلل تیمچه، تجارت تك كالایی آن، جایگاه طراز اول و سكوت و آرامش آن اشاره كرد. مصالح ساختمانی مورد استفاده در بازار قم با توجه به امكانات محیطی از خشت، آجر، گل و سنگ فراهم آمده است. این بنا از ابتدا جهت تجارت فرش ساخته شده است و فرش یكی از مهمترین محصولات هنری و صنعتی قم می باشد.
از موارد جالب توجه در فضای صحن تیمچه هماهنگی معماری بنا با اقلیم شهر است. بطوریكه فضای صحن در فصول محتلف سال مطبوع و دلنشین می‌باشد و با ایجاد سقف روپوش، فضایی جهت تلطیف سرمای زمستان و گرمای طاقت فرسای شهر كویری قم فراهم شده است.
از نمونه‌های مشابه این بنا می توان به تیمچه امین‌الدوله در كاشان و تیمچه حاجب الدوله تهران اشاره كرد. تیمچه بزرگ قم در سال ۱۳۷۶ به شماره ۱۹۰۲ در فهرست آثار ملی كشور ثبت گردید و طی سالیان اخیر توسط سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان قم مورد حفاظت و مرمت قرار گرفته است.
