مجموعه زندیه شیراز یكی از نمونه آثار تاریخی ارزشمندی است كه بر شهرت شیراز در جهان افزوده است. مجموعه زندیه دارای جاذبه های مختلفی است، بازار وكیل به عنوان مرتفع ترین بازار در كشور، معماری عظیم هفت ساله ارگ كریمخانی و مقبره كریمخان زند در موزه پارس از مهم ترین شاخصه های مجموعه زندیه هستند.كریم خان زند بعد از به دست گرفتن قدرت، بناهایی ساخت كه امروزه معماری بی‌نظیر آن گردشگران زیادی را از داخل و خارج كشور به استان فارس می‌كشاند. بازار وكیل، مسجد وكیل، حمام وكیل و ارگ كریم خانی كه مقر حكومتی و محل زندگی خان زند بوده، از جمله بناهایی است كه پس از گذشت بیش از دو قرن همچنان پابرجا هستند.
مجموعه ارگ كریمخان، قصر سلطنتی و اندرونی كریم خان زند حاكم شیراز بوده كه در سال ۱۱۸۰ ه. ق. به دستور وی ساخته شده است. كریم خان زند برای ساختن قصر خود ماهرترین سنگ تراشان، معماران و هنرمندان آن عصر را به شیراز دعوت كرد و بهترین نوع مصالح را از شهرها و كشورهای مختلف خریداری نمود و در اختیار كارگران قرار داد. درساختن ارگ، معماری نظامی و معماری مسكونی هر دو با هم به كار رفته، زیرا ارگ، خانه پادشاه بوده و باید از ضریب امنیتی بالایی برخوردار می بود. دیواره های بیرونی ارگ همانند دیوارهای یك قلعه نظامی، بسیار مرتفع با ارتفاع حدود ۱۵ متر به صورت مخروط ناقص بالا رفته و ضخامت آنها در پایین به حدود سه متر و در بالا به كمی كمتر از سه متر می رسد. ضلع شرقی ارگ، دیوار بلندی است كه درب ورودی در وسط آن قرار دارد، بر بالای سر در ورودی، صحنه ای از جنگ رستم و دیو سفید به وسیله كاشی های هفت رنگ لعابدار تصویر شده است. شالوده و دیوارهای ارگ از سنگ ساخته شده و بقیه بنا از خشت پخته، تزیینات داخلی، قاب ها، ازاره هایی از سنگ مرمر یزد، تبریز و آیینه های بزرگی از روسیه، تركیه عثمانی و اروپاست. نقاشی قسمت های بالا و سقف اتاق های ارگ با آب طلا، لاجورد و رنگ های گیاهی و معدنی، رنگ آمیزی شده اند.
مجموعه بازار وكیل در تاریخ ۱۷ تیر ۱۳۵۱ با شمارهٔ ثبت ۹۲۴ به عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.بازار وكیل شهر شیراز یكی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی و مرتفع ترین بازار ایران است كه به فرمان كریم خان زند (۱۱۷۲ – ۱۱۹۳ ه.ق) ساخته شده و اكنون در مركز شهر شیراز قرار گرفته است.بازار طویل و خوش طرح وكیل، به عنوان بهترین آثار كریم خان زند كه هنوز سالم و پابرجا ست با بهره گیری نمادین از بازار قدیمی لار (از آثار زمان شاه عباس كبیر) ساخته شده است.در شمال شرقی بازار، چند كاروانسرای قدیمی به نام‌های روغنی، گمرك و احمدی ساخته شده كه در ورودی آنها در درون بازار است، هر یك از این كاروانسراها دارای چندین حجره می باشند.
حمام وكیل در مركز شهر شیراز و نزدیك بازار وكیل و مسجد وكیل قرار دارد، این بنا با شماره ۹۱۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. حمام وكیل از پیشرفته ترین اصول معماری زمان خود برخوردار بوده، ورودی حمام كوچك است و با شیبی ملایم به هشتی ورودی كه پایین تر از سطح زمین قرار دارد، می رسد. ورودی به رختكن، زاویه دار ساخته شده و تا از ورود سرما به داخل و خروج گرما به خارج از حمام جلوگیری كند. سربینه حمام یك هشت ضلعی منظم است كه هشت ستون یك پارچه سنگی در وسط سقفی گنبدی قرار گرفته، گرم خانه با سنگ فرش پوشیده شده، در زیر این سنگ فرش دالان‌های كم عرض و باریكی ساخته شده كه هوای گرم و بخار آب در آن جریان داشته تا كف حمام زودتر گرم شود. در زیر گنبد حمام نقوش آهك بری زیبایی است كه داستان‌های آنها از مذهب، سنت، علائق و رویاهای مردم این دیار سرچشمه می گیرد.
مسجد وكیل شیراز در مجموعه بناهای زندیه، در كنار بازار و حمام وكیل در مركز شهر قرار دارد، این بنا یكی از بناهای زیبا و بسیار مستحكم دوره زندیه است كه از لحاظ هنری و معماری دارای اهمیت زیادی است. این مسجد به دستور كریم خان زند ساخته شده، دارای طرح دو ایوانی، دو شبستان جنوبی و شرقیی است كه شبستان جنوبی با ۴۸ ستون سنگی یكپارچه و مارپیچ از شاخصه‌های معماری ایرانی است. مساحت این شبستان در حدود پنجهزار متر مربع است، منبر چهارده پله یكپارچه از سنگ مرمر از زیبائی های قسمت شبستان است. در سمت شمال مسجد طاق بلند و مهمی ساخته شده كه به طاق مروارید معروف است، دور این طاق با قلم درشت و خط ثلث عالی یكی از سوره‌های قرآن به صورت هلالی نوشته شده است. این مسجد بر اساس بافت معماری سنتی، در یك مجموعه اجتماعی قرار گرفته و هماهنگی زیبایی را در پیوند دین و دنیا، بوجود آورده است.
