بنای طاهر و مطهر كجور

بنای طاهر و مطهر در قرن هشتم هجری قمری به دستور حاكم متدین و شیعه اثنی عشری به گواه اسناد موجود در ضریح و كتیبه ها و به كار گیری نام كامل ائمه معصومان در ضریح سیدین طاهر و مطهر و ملك كیومرث بن بیستون، در سال ۸۰۴ هجری قمری بر مزار طاهر و مطهر ساخته شد. بنای تاریخی، مذهبی و ملی هزار خال كجور از نظر معماری بی نظیر است. بنای طاهر و مطهر از نظر معماری و تزیینات نقاشی در سقف، طرح های اسلیمی، گل و بته، شمسه های قرینه، گچ بری ها و به كار گیری خطوط كوفی، نسخ، ریحان و رقاع كم نظیر است و پیوسته در تمامی ادوار تاریخ مورد توجه خاص پادشاهان وقت ایران بوده است
«ملك كیومرث بن بیستون» در زمان حكمروایی خود بقاع متبركه زیادی ساخت كه بی نظیر ترین آن را برای محل دفن خود در نظر گرفت. او در سال ۸۵۷ هجری درگذشت و بنابر وصیتش در قدم آن سیدین بزرگوار در هزار خال كجور دفن شد.
این بقعه از نظر معماری و تزیینات نقاشی در سقف، طرح های اسلیمی، گل و بته، شمسه های قرینه، گچ بری ها و به كار گیری خطوط كوفی، نسخ، ریحان و رقاع كم نظیر است و پیوسته در تمامی ادوار تاریخ مورد توجه خاص پادشاهان وقت ایران بوده است.
این بنا در دوره های مختلف به وسیله حكومت های حاكم بر ایران مرمت شد. در دوره صفویان به امر شاه طهماسب و به دست جوادخان ایلچی كه به قصد تصرف كجور به این خطه حمله ور شده بود، با وجود به آتش كشاندن شهر كجور و ویرانی آن، در مرمت این بنا همت گماشتند.
ناصر الدین شاه قاجار اعتقاد زیادی به این بنا و احترام خاصی برای ملك كیومرث قائل بود و در سفرنامه زیارتش از این مكان چنین آورده است :۲۷ شوال سنه ۱۳۰۲ به قصد زیارت این مشهد امامزاده ها به كجور آمدم…. او دستور تعمیر و مرمت گنبد را به سرتیپ میرپنجه تنكابن -ولی خان تنكابنی- داد كه در سال ۱۳۰۴ پایان یافت كه این موضوع در سنگ نوشته ای به خط نسخ موجود است.
در زمان پهلوی اول و دوم مرمت دوباره ای از سوی سازمان میراث فرهنگی وقت صورت گرفت كه باعث اندكی تخریب در بخش هایی از بنا شد.