مسجد جامع سیراف یكی از آثار با ارزش بندر تاریخی سیراف مربوط به قرون اولیه اسلامی است و یكی از مساجد اولیه در صدر اسلام است كه از نوع مساجد شبستانی است. مسجد جامع سیراف بر روی بقایای آثاری از دوره ساسانی احداث شده كه توسط هیئت مشترك ایرانی -انگلیسی به سرپرستی «دیوید وایت هوس» كشف شد. مسجد جامع سیراف در كنار ساحل دریا قرار گرفته و باعث شده كه آسیب‌هایی به بنا وارد شود.به منظور حفاظت اولیه و جلوگیری از نفوذ آب دریا به مسجد جامع سیراف دیوار حفاظتی در لبه ساحلی ایجاد شده است كه از تخریب بیشتر جلو گیری شود.
بسیاری از ابنیه‌های تاریخی استان بوشهر در فهرست آثار ملی كشورمان به ثبت رسیده و بخشی از آثار نیز در نوبت ثبت آثار جهانی و بین‌المللی است.بندر تاریخی سیراف با قدمت تاریخی بیش از ۳ هزار سال در كنار خلیج فارس از ظرفیت های مهم تاریخی برخوردار استبر اساس اسناد موجود ساكنان بندر تاریخی سیراف روابط تجاری زیادی با روم و یونان در اروپا و ماداگاسكار در آفریقا تا كانتون چین در آسیا در دوره‌های ساسانی و اسلامی داشته است.مسجد جامع تاریخی سیراف یكی از آثار با ارزش این بندر باستانی مربوط به قرون اولیه اسلامی است از جمله عملیاتی كه برای ساماندهی سیراف در نظر گرفته شده پاكسازی محیطی و قطع درختچه‌ها در فضای داخلی بنا كه منجر به آسیب بنا شده و نیز محصور كردن عرصه و حریم بنا است.
این بندر دارای آثار تاریخی متعدد از دوره‌های اشكانی، ساسانی و اسلامی تا دوره قاجاریه است و سیر تحولات تاریخی از روزگار باستان تا امروز در این مجموعه قابل مشاهده است. سفال‌های بازمانده با نقش‌های گوناگون، پارچه‌ها و زیورآلات، معماری‌های گچی و اتاق‌های تزیین شده با آثار هنری و ساختمان‌های چند طبقه بخشی از میراث بر جای مانده از آن تمدن است.
سراسرنمای منطقهٔ باستانی سیراف شامل دخمه‌های باستانی كه در ارتفاعات مشرف بر دامنه كوه‌های شمالی سیراف قرار دارند، و محققان از آن به عنوان حوضچه های نگهداری و استعمال آب باران یا قبور سنگی یاد می‌كنند، حوضچه‌های استحصال آب باران به تعداد بیش از هفت هزار حوضچه كه بر روی كوه‌های مشرف به دریا قرار داشته و با تراشیدن كوه برای استفاده از آب باران و نیز تزریق به درون زمین و پیوستن به سطح سفره‌های آب زیرزمینی ایجاد شده اند، مسجد جامع كه مهمترین بنای عمومی سیراف بوده و از كهن‌ترین مساجد دارای مناره در سرزمین‌های اسلامی و بر ویرانه‌های یك دژ ساسانی بنا گردیده است و دارای ۵۲ ستون و حیاط مركزی می باشد.
سازه های دستكند آبی سیراف كه در دره لیر قرار دارد و محققان از آن به عنوان یك مجموعه آبخوانداری بزرگ یاد می‌كنند، و همچنین عمارت شیخ جبار نصوری با قدمتی ۲۱۶ ساله كه در اوایل دوره قاجاریه و بر روی تپه‌ای بلند و مشرف به دریا بنا شده و متعلق به خاندان نصوری است و دارای دو حیاط اندرونی و بیرونی، برج شاه نشین، تالار شاهنامه و بادگیر می باشد.
مسجد جامع سیراف یكی از مساجد نخستین است و بسیار حائز اهمیت است.این اثر از طرف جنوب به ساحل منتهی می‌شود. اما از طرف شرق و غرب بافت مسكونی سیراف به ان منتهی شده است و در قسمت غربی مسجد یك ساختمان نوسازی قرار دارد كه اداره نوسازی مدارس مشغول ساخت آن است. این بنای چهار طبقه در عرصه مسجد جامع است. هرچند گفته می‌شود كه پیش‌تر هم اینجا مدرسه بوده است.
منابع:خبرگزاری ایسنا-خبرگزاری مهر-صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران
