امامزاده سیدمحمدباقر باشت و سرو كهنسال همسایه اش

امامزاده سیدمحمدباقر باشت واقع در استان كهگیلویه وبویراحمد ،شهرستان گچساران ،بخش باشت ،به فاصله ۳۵ كیلومتری شهر باشت و حدود ۱۵۰ كیلومتری مركز استان پس از عبور از روستای تلچگاه و روستای درگ دیده می شود به طوری كه اطراف آن را باغات انجیر فراوانی فرا گرفته و یك درخت كهسال در كنار این بنا واقع است كه در ادامه به قدمت آن نیز می پردازیم.

از ویژگی های این منطقه این است كه به دلیل ارتفاع ۱۴۰۰ متری از سطح دریا از هوای خنك بهره می برد كه پوشیده از درختان سر به فلك كشیده و كهنسال بلوط می باشد و هم چنین دارای دو موقعیت ییلاقی و قشلاقی می باشد.هم چنین كوه لار با ارتفاع ۱۸۵۰ متری از سطح دریا كه یكی از منحصرترین كوه های استان و تنها كوه در كشور است كه دارای ذخیره گاه گونه گیاهی جاشیر (جوشیر) شیرین و خوراكی می باشد و تا سه دهه پیش زیست گاه قوچ، میش، كل و بز بوده نیز در این منطقه قرار دارد .

مورخان در كتابهای متعددی به بقایای شهر قدیمی لارندان اشاره كرده اند و از آن به عنوان شهر پر رونقی نام می برند. كه در مسیر راه ارتباطی تخت جمشید به شوش، دو مركز اصلی و پایتخت های ییلاقی و قشلاقی هخامنشیان یاد كرده اند . امامزاده در دامن كوه لار و در كنار درخت تنومند سروی كه بقول محلیان بیش از هزار سال قدمت دارد، واقع شده است .

دقیقا در كنار بقعه امامزاده سید محمد درخت سرودشت قرار دارد و در نزد اهالی منطقه از احترام خاصی برخوردار است. در كنار این درخت كهنسال كتیبه ها ودست نوشته هایی از دوران مختلف و همچنین آتشكده زرتشت وجود دارد . در تحقیقاتی كه به مدت دو سال توسط كارشناسان صورت گرفت و پس از نمونه برداریهای DNA از درخت كهنسال سن آن ۲۷۷۴ سال تخمین زده شده است.

این جاذبه طبیعی در سال ۹۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این درخت به عنوان قدیمی‌ترین درخت سرو ایران شناخته شده است. سرو ایرانی به عنوان نماد استقامت و سرفرازی ایرانیان توصیف می شود. منبع تأمین آب این سرو به صورت طبیعی و اطراف آن با سنگ حصاركشی شده است.

به گفته خانم پروفسور سودابه علی احمد كروری استاد دانشگاه منابع طبیعی و علوم كشاورزی وین اتریش و مدیر گروه تحقیقات موسسه جنگلها و مراتع كشور این درخت به جای مانده از زرتشتیان است كه اعتقاد زیادی به سرو داشته اند و در هر منطقه ای كه زندگی می كرده اند درخت سرو وجود داشته است . همواره نیز بیش از دو قرن است كه از سوی دوستداران طبیعت و اهالی منطقه حفاظت میشود.

نسب امامزاده

به اعتباراعتقاد محلی و اقوال ساكنان شجره ایشان منطقه منتسب به اولاد و احفاد امام سجاد(ع) است .برخی ایشان را فرزند امامزاده سیدمحمد سرآبیز باشت می خوانند كه به اعتباری سالها در این منطقه علیه زردتشت مبارزه داشته است. محلیان نقل كرده اند این زیارتگاه بدستور مسیح خان كلانتر باشت باوی حدود سال ۱۱۷۲ (ه.ق) مورد تعرض قرار گرفته كه به اعتباری، ایشان چمد ماه بعد از این دستوردچار مرگ ناگهانی شده و از بین رفته است، لذا این حكایت در بین افواه شایع است .
یكی از روایات از معجزاتی كه در مورد این امامزاده وجود دارد این است كه مردم معتقدند هنگامی كه مسیح خان باوی پس از غارت مردم و شهر قدیمی لارندان و بی اعتنایی به امامزاده سید محمد باقر در هنگام بر گشت در ابتدای دشت لار در قسمتی كه به مسیح خان كشته معروف است از روی اسب سقوط كرده و می میرد. اهالی و مردم بومی معتقدند كه امامزاده، مسیح خان را كشته است .
هم چنین روایت است هنگامی كه سپاه مسیح خان در حال برگشت بوده مسیح خان به افراد خود گفت: شما آن سیدی كه شال سبز بسته بود و سوار بر اسب بود دیدید كه از بالای سپاه حركت می كرد و افراد او گفتند : كه ما ندیدیم و در همین حال مسیح خان از اسب سقوط كرد و از بین رفت. به غیر از این ؛ روایاتی از پنهان شدن امامزاده از دست سربازان حكومتی در میانه تنه درخت سرو وجود دارد .
در فاصله ۳۰۰ متری این بقعه قبرستان متروكه دوران كهن قرار گرفته كه برخی از قبور آن به طرف بیت المقدس دفن شده اند و در ۱۰۰ متری این گورستان در ضلع جانب شرقی آثاری از قلعه و برجهای دیدبانی و در ضلع غربی بقایایی از چهارطاقی مخروبه ای كه بقول معمرین محلی آتشكده ای از دوران زردتشت كه در گویش محلی به « توكافری» شهرت دارد، نمایان است كه خود حكایت از قدمت تاریخی دیرینه ای دارد كه در روزگار كهن قبل و بعد از ورود دین مبین اسلام قومی در این ولایت به نشو و نما مشغول بوده اند، كه از نظر محلیان گفتاری تلخ و شیرین افسانه ای دارند .

معماری بنا

بقعه قدیمی عمارتی كهن از جنس سنگ و گچ و در ابعاد ۶*۵ متر بوده است .یك ایوان در جلو و حرمی چهارضلعی درپشت آن وجود دارد كه با پایه ستون های مربع شكل استوار و بر روی آن گنبد مخروطی زیبایی قرار گرفته است.جانب غربی داخل بقعه محراب گچبری های زیبا و خوش تركیبی كه سطح داخل طاقنمای آن به شكل نگاره های گیاهی تزئین شده است و هم چنین حواشی دور آن را با خط ثلث نوشته اند. متاسفانه در حین مرمت و سفیدكاری در عصر حاضر قسمتی از نگاره ها و كتیبه های مزبور را با اندودی از گچ پوشانده اند .

مردم این ناحیه به این زیارتگاه اعتقاد قوی و فراوان دارند، بقعه امامزاده را محل نذر و نیاز خود می دانند، و به علت علاقه وصف نشدنیشان به این مكان با مشاركت یكدیگر در صعب العبورترین منطقه كوهستانی جاده ای ماشین رو به جهت دسترسی آسان روستا تهیه نموده اند و پس از آن نیز اقدام به تجدید بنای بقعه كرده اند .

در حال حاضر عمارت گچی این بقعه بدون هیچ گونه مطالعه و كارشناسی قبلی توسط مردم روستای مزبور در سال ۱۳۸۰ (ه.ش) تخریب و با طرح پلانی ۸*۶ متر با مصالح سنگ و سیمان احداث گردیده است.

هم اكنون نیز این پلان دارای شبستانی بزرگ است كه بر فراز آن گنبدی با جداره آهنی و به ارتفاع ۵ متر قرار دارد به طوری كه سطح بیرونی آن را با كاشی سفید ساده پوشش داده اند، در زیر این گنبد مرقد منور با سنگ مرمرین تزئین گشته است. با وجود این تغییرات اما میتوان سبك معماری بنای قدیم را به دلیل نوع قوس های گوشواره ها، ملات به كار رفته در ساخت آن و ویژگی های كلی بنا به آثار متعلق به دوران قبل از صفویه نسبت داد .
با وجود تمام این حكایت ها این منطقه با داشتن تمامی این جاذبه ها و روایات جالبش و داشتن كهن ترین درخت سرو ایران به راحتی می‌تواند بسیاری از گردشگران را به خود جذب كند .