در گذشته های نزدیك تا دور دست های تاریخ ملی وایلی مان ، رسمی زیبا برای بزرگداشت مردان دلاور و شیر دل در ایل بختیاری انجام میشد وآنهم تراشیدن سنگی با قد وقامت شیر به اندازه های مختلف جهت نصب بر آرامگاه عزیزان بود.كه خود تابع قوانین ومقرراتی بود و بنا به یك سری داشته ها وخصوصیات فرد آرامگاهش با برد شیر مزین میشد .
شخصی كه بر آرامگاهش” برد شیر”نصب میشد می بایست : چهل ساله به بالا داشته باشد چرا كه در ایل بختیاری مرد چهل ساله را مرد كامل،پخته وجا افتاده میدانند ودیگر اینكه باید خصلتهایی چون كدخدایی ،كلانتری ، بزرگی ومنش ، افتادگی ، مردانگی ، مهمان نوازی ، جنگاوری، دلاوری ،اخلاق نیك ، گذشت ، اخلاص، ایمان، وچندین صفت خوب ومثبت دیگر را دارا بود تا شیرسنگی را بر آرامگاهش میگذاشتند .
معروفترین استادكار بردشیر (شیر سنگی) در الیگودرز میرزا محمد افروغ بوده كه اكنون سه نسل بعد از ان نیز از ورثه ان به این شغل مشغول هستندبرد شیر در الیگودرز بسیار پراكنده است كه متاسفانه به مرور زمان ویا بعلت سهل انگاری در حال از بین رفتن هستند مانند روستاهای محسنی و بزنوید شیرالی عباس برفی قلیان كیش خاكبتیه دهجانی پیردزگاه هوه گایكان آب باریك همایی و… وجود دارد كه اخیرا میراث فرهنگی الیگودرز گامهایی برای حفاظت از انها برداشته است ویكی از معروفترین انها را برای بازدید عموم و حفظ به موزه مردم شناسی شهر منتقل نموده است.
تندیس شیر سنگی جهت یاد بود شخص خاصی در طول حداقل یكسال توسط سنگتراشان ساخته وپرداخته میشد كه در این مدت سنگتراش وشاگردانش همراه خانواده به محل آرامگاه مورد نظر میرفتند واطراق میكردند كلیه ی هزینه های جاری این استاد وخانواده اش به عهده ی كسانی بود كه سفارش ساخت شیر سنگی داده بودند.
برای شروع ، كوهستانهای اطراف به دقت گشته میشد وسنگ مورد نظر برای ساخت شیر سنگی انتخاب وبا هزار زحمت به محل كارگاه آورده میشد .در نظر بگیرید وقتی هیگچونه ابزاری برای برش ، شكستن ،جابجا كردن وحتی بلند كردن سنگی به وزن حداقل یك تن نداشته باشی وقرار باشد آنرا مسافتی چند فرسخی از میان سنگها وگاهی درختان وكوه ها ودره ها جابجا كنند چه مصیبتی را می بایست تحمل كنند .
گاها اتفاق می افتاد كه خیلی از برشها وتراشها و جدا كردن قسمتهای اضافی سنگ در همان مكانی كه سنگ را پیدا وانتخاب كرده بودند انجام میشد واین عمل علی رغم مشكلات خاصی كه داشت ، سنگ را برای جابجا كردن، كوچكتر وسبكتر میكرد وحال آنكه اگر در سنگ انتخاب شده رگ نامناسبی پیدا میشد كه به شكستن شیر سنگی منجر شود كه می باسیست استاد كاران سنگ دیگری را انتخاب وشروع به كار كنند .
و گاه چندین سنگ به ناكامی بر میخورد ودیگری را باید محك میزدند ودر بعضی مواقع برای ساخت یك شیر سنگی دوسال استاد كاران با قلم های نازك وتیشه های سبك وسنگین با سنگ كلنجار می رفته اند وهمانگونه كه در بالا گفته شد علاوه بر دستمزد تعیین شده در این مدت صاحبان مسئله می بایست لوازم آرامش وخرج وبرج اساتید وخانواده هایشان را میدادند ودر روز آخر شیری از جنس سنگ با نام متوفای مورد نظر ونقاشیهای متعددی چون شمشیر ، خنجر، مهر نماز وتسبیح وگاها انگشتر و… كه به خصوصیات متوفی مربوط میشد وبا سلیقه و مهارت استاد كاران نیز بی ربط نبود بر آرامگاه دلاوران بختیاری یاد شیر خفته را زنده میكرد .
اما شیر را بدین دلایل انتخاب كرد ه اند كه :
۱- در همه ی فرهنگها نماد ومظهر قدرت است .
۲- شیر نماد پاكی وبی آلایشی است ونماد اعتماد به نفس قوی وقدرت كامل ،دست به زانوی خودش میگیرد وبه دیگران هم خیر میرساند .شما هیچ شیری را نمیتوانید بیابید كه از باقیمانده ی شكار دیگری بخورد یا شكار دیگری را بدزدد ، هر كاری كه در اندیشه ی انسان زشت وناپسند است را هیچ شیری انجام نمیدهد تازه بعد از خوردن قسمتی از شكارش ،مابقی را برای ضعیفترها میگذارد ومیرود.
۳- از لحاظ هیبت واندام زیباترین اندام وهیبت را خداوند در وجود شیر نهاده است كه هر بیننده ای با دیدن این هیبت به خود میلرزد واین نماد سینه فراخی ونترسی دلاوران بر خاك خفته را نشان میدهد
۴- شیر درادبیات جهان جایگاه والا وبالایی دارد تا اینكه معروفترین صفت حضرت علی را( اسد الله) میدانند كه به معنی( شیر خداوند) است.
۵- در ادبیات دیرینه ی كشورمان نیز در زمان امپراطوری كورش وهخامنشیان شیر را بر دیوار های ساختمان های حكومتی تراشید ه اند كه به تعابیر مختلف مسئولیتهای خطیر وحرفهای بزرگی در آن نهفته است وچندین دلیل زیبای دیگر كه هر كدام به تنهایی جای بحث دارد
پس بختیاری ها با الهام از دین وآئیین ایران باستان بر آرامگاه بزرگان وكلانتران ودلاوران ونام آورانشان نماد شیر سنگی را می گذاشتند كه با در نظر گرفتن توضیحات بالا برای ساخت وسازش با ارزش وقابل احترام میشد .
اما امروزه با پیشرفت صنعت در یك چشم به هم زدن سنگی چند تنی را به دستگاهی داده وبا برشهای لیزری تنها در چند دقیقه شیری را به شما تحویل میدهد كه از لحاظ ساختن هیچ زحمتی را نطلبیده است ومتاسفانه برای عموم مردم استفاده میشود .و این عمل نه تنها باعث سبك شمرده شدن كسانی میشود كه برایشان تندیس شیر استفاده شده است بلكه به نماد چند هزار ساله ی ایل بختیاری نیز توهین وبی حرمتی میشود.
