آتشكده هارپاك، یكی از جاذبه‌های روستای ابیانه است. آتشكده هارپاك در زمان هخامنشیان ساخته شده و در زمان ساسانیان به اوج معماری خود رسیده است. آتشكده هارپاك دارای سه طبقه و چهار طاقی است و از مصالح به كار رفته در آن سنگ لاشه و گچ هستند. آتشكده هارپاك از هر طرف قابل رویت است. در مسیر كوچه اصلی ابیانه كه از دروازه بالا تا دروازه پایین امتداد دارد چهار تا از گذرگاه‌های سرپوشیده كه سبات (سابات) نامیده می‌شوند و اولین آنها سباتی است كه آتشكده در آن قرار دارد. این بنا در ۳ طبقه ساخته شده كه دارای چهار طاقی است و از سنگ لاشه و گچ ساخته شده است.در مورد نام آتشكده هارپاك باید بگوییم در گویش ابیانه هِر به معنی زیر و پَك به معنی پله است. اما به اعتقاد برخی این نام به هارپاك از چهره‌های بزرگ و برتر در تاریخ هخامنشی و ماد، مربوط می‌شود. در وسط آتشكده آتشی روشن بوده كه مسیر كاروان را روشن می‌كرده و مورد احترام بوده است. آتش آتشكده را با زغال سنگ روشن می‌كردند. در حال حاضر زغال سنگ به وفور در حوالی روستای ابیانه یافت می‌شود. این بنا مانند دیگر بناهای ابیانه روی شیبی پست و بلند واقع شده است. هنوز یك تالار كوچك از آخرین طبقه‌ی این بنا باقی مانده است. این آتشكده دارای طبقه مخصوص آداب مذهبی یك سرسرا كه از سه جزء گنبدوار تشكیل شده و چند قسمت دیگر تشكیل شده است.در هیچ نقطه‌ای از ایران آتشكده‌ای به این نام وجود ندارد، اما دلیل وجود داشتن این آتشكده با این نام در ابیانه را می‌توان پایبندی مردم این خطه به سنت‌هایشان دانست. داستان افسانه‌ای از هارپاكهوخشتره (شاه ماد) پس از نابود كردن آشور به سال ۶۱۲ ق.م و ایجاد امپراطوری ماد ثروت بزرگی برای فرزندش به ارث گذاشت. اما فرزند وی به جای محافظت از این ارزش ها به ظلم كردن و عیاشی پرداخت. شبی خواب دید كه از شكم دخترش (ماندانا) چشمه‌ای جوشید كه سراسر آسیا را در بر گرفت. تعبیر خواب او چنین بود كه دختر او ماندانا پسری به دنیا خواهد آورد كه سلطنت را از وی خواهد گرفت. شاه ماد ماندانا را به كمبوجیه كه مردی نجیب بود داد به امید اینكه از وی فرزندی آرام و نجیب مانند خودش به دنیا خواهد آمد.ماندانا كوروش را به دنیا آورد و دوباره خواب پادشاه به گونه‌ای دیگر تكرار شد و این شاه كوروش را به هارپاك، وزیر خود، سپرد تا كوروش را نابود كند و هارپاك نیز از كشتن این كودك صرف‌نظر كرد و او را به چوپان دربار (مهرداد) سپرد و این طفل در قصر پدرش بزرگ شد. سرانجام روزی شاه ماد فرزند ماندانا را شناخت و درصدد انتقام گرفتن از هارپاك برآمد و تا آنجا كه دستور داد پسر وی را كشتند و در یك مهمانی گوشت بدن پسر به خورد پدر دادند. هارپاك با این وجود كه از ماجرا با خبر شده بود، ولی سكوت كرد.هنگامی كه كوروش در پارس دست به قیام زد، شاه ماد هارپاك را به فرماندهی سپاه برای سركوب كردن كوروش برگزید و هارپاك نیز فرصت را غنیمت شمرد و در اولین فرصت سپاه را تسلیم كوروش و كوروش نیز پایتخت ماد را فتح كرد و سلسله ماد منقرض شد و كوروش به پاس بزرگواری هارپاك دستور داد تا در جای جای ایران آتشكده‌هایی را به نام هارپاك بنا كنند كه یكی ازآنها احتمالا آتشكده ابیانه است. البته این داستان تاریخی دلیلی بر اثبات وجود این آتشكده به دوران هخامنشی به صورت صد درصد نیست، ولی بیان‌كننده‌ی وجود اسامی است كه از آن دوران برایمان به جا مانده و در جای جای مكان‌های تاریخی ایران به چشم می‌خورد.منبع:گردش بان