بافت تاریخی بوشهر در كنار خلیج فارس با برخورداری از بناها و اماكن منحصر به فرد دارای جلوههای بینظیر از نظر معماری است كه دارای جذابیت بسیار زیادی در حوزه گردشگری است. بافت تاریخی بوشهر با ۳۸ هكتار مساحت شامل چهار محله بنام بهبهانی، دهدشتی، كوتی و شنبدی است كه در شبه جزیره مثلثشكل بوشهر قرار گرفته و دارای تورفتگی در دریای خلیج فارس است. بافت تاریخی بوشهر كه از منحصر به فردترین و زیباترین بافت های مسكونی ایران محسوب میشود دارای بناهای منحصر به فردی شامل عمارتهای زیبا مربوط به ۲.۵ قرن پیش، بناهای كنسولگری كشورهای مختلف، مراكز مذهبی مانند مساجد، حسینیه، و كلیسا، بازار قدیمی، و كوچههای زیبا است.بطور كلی تا حدود سال ۱۳۳۵، بندر بوشهر منحصر به محدوده بافت قدیم و مهمترین و بیشترین كاركردهای شهری در جهت تضمین حیات ساكنین، در آنجا متمركز بوده، ولی در پی تقلید، تغییر و تحولات شهرسازی، بافت ارگانیك شهر دچار ضربههای شدید كالبدی، اقتصادی و عملكردی گردید كه برجستهترین شهود آن كشیدن خیابان انقلاب (ششم بهمن سابق) از وسط بافت و تقسیم آن به دو تكه شرقی و غربی میباشد. بافت قدیم بوشهر، با توجه به نحوه استقرار و عناصر خاص خود، با بافت دیگر بنادر ساحلی متفاوت بوده دارای بافتی متراكم است كه ویژگیهای منحصربفردی دارد.مهمترین عوامل مؤثر درشكلگیری بافت قدیم را میتوان:«اقلیم»، «شكل زمین» و «وضعیت امنیتی» نام برد.اقلیمبوشهر در بیشتر ایام سال آب و هوای گرم و مرطوب دارد و رطوبت بیش از حد و گرمای طاقت فرسایش باعث شده تا بافت قدیم در جدال با این ویژگی و برای كاهش اثرات آن ساخته شود. به همین دلیل كوچههای بافت قدیم بسیار باریك و ساختمانهای دو طرف كوچهها بسیار بلند است. این بلندی باعث شده كه كوچهها همواره سایه داشته باشند و نور خورشید مستقیماً به آنها نتابد. از سوی دیگر باریك بودن كوچهها باعث میشود كه هوا در آنها جریان پیدا كند و رطوبت به حداقل برسد.شكل زمینبستری كه بافت قدیم بوشهر بر آن سربرآورد به لحاظ پستی و بلندی یكسان نیست. قسمت شرقی این بندر از قسمت غربی بلندتر است. در ساخت خانهها به این نكته توجه وافرشده چراكه علیرغم این پستی و بلندی، پشت بامها عموماً در یك سطح قرار دارند. این اتفاق باعث شده كه ساختمانها به شكل پلكانی و براساس شكل واقعی زمین ساخته نشود و اهمیت این موضوع در آن است كه اگر این اتفاق رخ میداد گرمای زیادی جذب بافت میشد و سایه اندازی روی ساختمانها كمتر رخ میداد.وضعیت امنیتیاز زمانهای دور خلیج فارس محلی بسیار ناامن بوده و بوشهر به لحاظ ارزش و اعتبارش در تجارت همواره در تیررس این ناامنیها قرار داشتهاست. این نكته نیز در ساخت بافت قدیم شهر لحاظ شدهاست. مهمترین نكته مرتبط با این وضعیت، باریك و پرپیچ وخم بودن كوچه هاست. در این كوچهها هر رهگذری بیش از چند متر جلوتر از خود را نمیبیند و همین نكته باعث میشود هر تازهواردی در این كوچهها گم شود. این كوچههای تنگ و تاریك در بیشتر محلات قدیم بوشهر به میدانی در وسط یا حاشیه بافت ختم میشوند.عناصر تشكیل دهنده بناها در بافت قدیم بوشهر از دو منظر قابل بررسی هستند: دسته اول عناصری هستند كه جنبه كاربردی دارند و دسته دوم عناصری هستند كه واجد جنبههای تزئینیاند.بهطور كلی میتوان عناصر تشكیل دهنده بناها در بافت قدیم را اینگونه ذكر كرد:۱- ورودی ۲- حیاط مركزی ۳- اتاقها ۴- تراس و شناشیل ۵- پشت بام و جان پناه ۶- جرز و فرو رفتگی بدنهها ۷- سایه بان و شبكههای چوبی ۸- بازشوها ۹- بادگیرها ۱۰- پلهها ۱۱- نردهها و معجرها.