دره سیستان (تفنگ دره) كلات یكی از جاذبه های طبیعی زیبای استان خراسان رضوی است كه در ارتفاعات هزار مسجد در ارتفاع ۲۰۰۰ متری از سطح دریا واقع است. منطقه مشهور به دره سیستان پوشیده از جنگلهای ارس است و رودخانه ایدلیك از میان آن عبور می كند. فراموش نكنید كه عبور از این دره نیاز به تجهیزات كوهنوردی و همچنین اطلاع از وضعیت آب و هوایی منطقه دارد تا در جریان لذت از طبیعت بكر دره سیستان، دچار مشكل نشوید.دره سیستان كه با عنوان تفنگ دره نیز خواهنده می شود، یكی از زیبا ترین و بكرترین مناطق هزار مسجد است كه متشكل از ۳۲ آبشار كوچك و بزرگ است . آبشارهای تفنگ دره باید با وسایل فنی و فرود های متعدد طی شوند و از آبشار ۱۱ باید داخل آب فرود صورت گیرد .
وجه تسمیه هزار مسجد را چنین آورده اند كه: چون اسكندر به ایران هجوم آورد و درصدد نابودی دین اوستا برآمد هزار نفر از بزرگان دین زرتشت كه به ” مز ” معروف اند ، اوستا را به این كوه آوردند و در آنجا مخفی شدند و لذا جایگاه هزار مز بود.بعد از اسلام برای این كه با فرهنگ اسلامی نزدیكی بیشتری داشته باشد به هزار مسجد تغییر نام یافته است.
به علت باریك بودن عرض دره سیستان (تفنگ دره) باید در فصل های خشك صعود انجام شود چون در صورت آمد سیل راه فراری وجود ندارد.
معمولا شب را در میدان سستان چادر می زنند تا برای صعود تفنگ دره نیروی لازم را داشته باشند .اگر گروه فقط به قصد تفنگ دره و كار فنی آمده باشد باید در سمت راست دو دره را از روی خط راس بپیماید تا با ابتدای یك شنسكی با شیب تند می شود كه پس از آن وارد تفنگ دره می شود ولی اگر گروه نخواهد كار فنی آنجام دهد می تواند دره را روبروری پایین رود كه بعد از ۷ ساعت كوهنوردی به آخرین آبشار تفنگ دره می رسد و رودخانه به دو قسمت تقسیم می شود كه سمت راست به بایرام قلعه می رسد و سمت چپ به آیدلیك می رود.
وسایل مورد نیاز
برای صعود و فرود از آبشارهای متعدد دره سیستان (تفنگ دره) كلات نیاز به ابزار و وسایل فنی خواهید داشت.
بصورت سری و پشت سر هم در ۶ دره فرعی خط الراس جنوبی دره سیستان واقع شده اند. بلندترین حدود ۲۰ متر ارتفاع – آب آنها زیاد نیست ولی به دلیل قرار گرفتن در دره های زیبا با پوشش گیاهی مناسب ، دارای بی نظیرترین مناظر طبیعی منطقه می باشد. دره های آن صعب العبور هستند و نیاز به سنگنوردی و فرودهای پی در پی دارند.
مسیر پیاده روی نیاز به ۳ ساعت پیاده روی است تا به دشتی كه به میدان سیستان مشهور است برسید . در طول مسیر از سیاه چادرهای عشایر می گذرید كه بر زیبایهای منطقه افزوده است.
مسیر خودروی شخصی برای رفتن به این منطقه باید از میدان شهدا مشهد به بولوار خواجه ربیع رفت تا دوراهی كلات كه باید به سمت كلات حركت كرد. بعد از ۲۰ دقیقه به دوراهی سد كاره می رسیم كه باید به این سمت رفت .بعد از ۴۰ دقیقه به روستای گوش میرسیم و بعد از نیم ساعت با ماشین رفتن به روستای مارشك می رسیم كه آباد ترین روستای منطقه می باشد بعد از این روستا راه به دو قسمت خاكی تقسیم می شود كه سمت راستی به بلغور می رود و سمت چپ به خركت می رود كه باید سمت چپ را انتخاب كرد و به خركت رفت كه تا رسیدن به آنجا باید ۴۰ دقیقه با ماشین راه را پیمود . از اینجا را پایان می یابد و پیاده روی شروع می شود البته اگر با ماشینهای همچون لندرور باشیم می توان از داخل رودخانه قسمتی از آن را پیمود وگرنه ۳ ساعت وقت لازم است برای پیاده روی تا به دشتی كه به میدان سیستان مشهور است رسید .
