آب انبارهای اوز: شاهكارهای معماری ایرانی در شهر اوز
اوز، شهری تاریخی در استان فارس ایران، به دلیل داشتن آب انبارهای متعدد به شهر هزار قنات و صد آب انبار مشهور است. این آب انبارها كه قدمت برخی از آنها به دوران ساسانیان می‌رسد، نمونه‌های ارزشمندی از معماری ایرانی هستند و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند.
آب انبارهای اوز در ۳۰ كیلومتری غرب شهرستان لار واقع شده اند و ظاهرا از آثار دوران صفویه هستند كه در دوران اخیر مرمت شده اند.
اِوَز از دیرباز با مشكل آب شرب روبرو بوده‌است و خشكسالی و زمین‌های شور نیز به این امر دامن زده‌است. آب لوله كشی این شهر در گذشته شور بود و برای شستشو و آبیاری گیاهان مورد استفاده قرارمی‌گرفت.
اهمیت آب انبارها در اوز:
در گذشته، اوز به دلیل كمبود آب آشامیدنی، با مشكلاتی مواجه بود. به همین دلیل، مردم این شهر برای ذخیره آب باران و استفاده از آن در طول سال، اقدام به ساخت آب انبار می‌كردند. آب انبارها، نقش مهمی در زندگی مردم اوز داشتند و امنیت آبی شهر را تضمین می‌كردند.
هر چند اوز هنوز هم با مشكل آب روبروست و از آب آب انبارها نیز بی نیاز نگشته‌است، زیرا وفور آب شیرین منوط به بارندگی كافی است.
گفتنی است در گذشته و حال منبع اصلی آب شرب مردم شهر اوز، از آب انبارهای زیادی كه در شهر و خارج از شهر وجود دارد تهیه می‌شود كه در زبان محلی به آن بركه می‌گویند.
از سالها پیش منطقه لارستان كه رودخانه و یا چشمه های آب شیرین ندارد و یا كم دارد، برای شرب روزانه و تهیه آب مصرفی سالیان شان دست به ابتكار جالبی زده اند و آن انبار كردن آب باران در بركه است.
معماری آب انبارهای اوز:
آب انبارهای اوز با استفاده از مصالح بومی مانند سنگ، گچ و آجر ساخته می‌شدند. این آب انبارها معمولاً دارای یك مخزن بزرگ زیرزمینی برای ذخیره آب، یك سقاخانه در بالا و یك راه پله برای دسترسی به مخزن هستند. سقف مخزن آب انبارها معمولاً به صورت گنبدی بود تا از تبخیر آب جلوگیری شود.
در جای جای مناطق گرمسیری ایران چنین انباری به چشم می خورد كه بعضی گرد یا استوانه ای با پوشش گنبدی شكل و گاهی دراز یعنی شكل مكعب مستطیل با پوشش طاق مانند می باشند.
این بركه ها را در گذشته فقط با سنگ و ساروج می ساختند، ولی در سال های اخیر به جای ساروج از سیمان هم استفاده می كنند.
به نظر می رسد كه بركه های ساخته شده قبل از اسلام همه به شكل مكعب مستطیل بوده اند.
بركه هائی كه در منطقه اوز ساخته شده بسیار زیبا و فراوان اند و یكی از آنها یعنی بركه سلفی در خود شهر واقع شده كه با رویت و قرائت سنگ نوشته اش حدود ۷۵۰ سال عمر دارد.
آب انبار ملا محمد اوز :
آب انبار ملا محمد اوز یا به قولی بركه ملا محمد، مربوط به دوره افشار است و در اوز، خیابان شهید رجائی ، جنب سالن غذاخوری واقع شده است.
این اثر در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۰۳۸ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
آدرس: اوز، خیابان شهید رجایی
