مسجد اتابكان

این بنا كه به مسجد اتابكان درب امامزاده نیز شهرت دارد، از جمله بناهای دوره تسلط اتا بكان است كه با تعمیرات و بازسازی های دوره های بعد، تا به امروز برجای مانده است . بنای مسجد، ساختمان مجرد مكعب شكلی به ابعاد ۲۵×۲۵ متر است كه در اصل با خشت خام و درحال حاضر با آجر و سنگ ساخته شده است.

در وسط شبستان مسجد، چهار ستون منشوری شكل قطور و خشتی قرار دارد كه سقف كوتاه شبستان و گنبد میانی بنا بر آن استوار شده است . محراب مسجدی ساده و فاقد تزیینات است. در بالای دیوارهای مسجد، پنجره هایی جهت روشنایی تعبیه كرده اند. این مسجد، در چوبی قدیمی و بسیار نفیسی از قرن هفتم هجری (۶۰۵ ه-.ق )دارد . این مسجد در سال ۱۱۱۰ ه-.ق توسط امام جماعت مسجد ودر قرن اخیر توسط مسئولین مربوط تعمیر و مرمت شده است. این بنا به شماره ۹۲۹ به ثبت تاریخی رسیده است.
این مسجد در هسته مركزی اولیه تاریخی شهركرد واقع و در دوران حكومت اتابكان لر در قرن هفتم ه ق به سبك مساجد قرون اولیه اسلامی ساخته شده است . پلان مسجد شبستانی و به صورت مربع مستطیل به ابعاد ۵/۱۷* ۱۶ متر است. مصالح اولیه آن خشت و آجر بوده كه در عصر صفویه نمای آن با آجر كار شده است. مسجد اتابكان قدیمی ترین مسجد و بناهای مذهبی دوران اسلامی در استان است.

مسجد اتابكان شهركرد به نام‌های مسجد در امامزاده، مسجد امام صادق(ع) بازار نیز از آن نام برده می‌شود. از نظر موقعیت مكانی پاین‌تر از خیابان ملت و در هسته مركزی و تاریخی بافت قدیمی شهركرد و رو به وی امامزادگان حلیمه و حكیمه خاتون واقع شده است. این مسجد از قدیمی‌ترین بناهای مذهبی شناخته شده استان چهارمحال و بختیاری با قدمتی هشتصد ساله است و در اوایل قرن هفتم هجری قمری در دوران حكومت سلسله محلی اتابكان لر بزرگ به سبك مساجد قرون اولیه اسلامی ساخته شده است.
این مسجد تاریخی در دوره‌های بعدی به ویژه در دوره صفوی و قاجار و پهلوی بارها مرمت شده و در سال ۱۳۵۱ به شماره ۹۲۹ جز آثار ملی به ثبت رسید و پس از ثبت توسط سازمان میراث فرهنگی مورد توجه بیشتر قرار گرفت و قسمت‌های مختلف آن تعمیر و مرمت شد.
از نظر نوع معماری پلان مسجد شبستانی و به صورت مربع مستطیل در ابعاد ۱۶ در ۱۷ متر است و به صورت سرپوشیده و فاقد ایوان و حیاط مركزی كه خاص مناطق سردسیر است ساخته شده است. مواد و مصالح این بنا از خشت خام و ملات گل است و بعدها دیواره بیرونی آن در سال یك هزار و ۱۱۰ هجری قمری در دوره صفویه از آجر ساخته شده است. این مسجد یكی از مساجد اولیه سرپوشیده است كه دارای چهار ستون منشوری شكل قطور آجری و تاقی بر روی آن‌ها استوار شده است و طاق نمای وسطی به ابعاد شش در شش متر فضای میان مسجد را تشكیل می‌دهد.
در طاق شمال شرقی نمای نقش آجری غیر هم سطحی وجود دارد كه بر روی كل طاق گچ كشیده‌اند. محراب این مسجد ساده و ظاهرا تزئیناتی نداشته و در بالای سه پنجره هلالی شكل جهت روشنایی احداث گردیده است.
فضای جلوی مسجد به عرض سه متر و حریم سه طرف دیگر به عرض یك متر سنگ فرش گردیده است.
در زمان گذشته در جنب مسجد ساختمانی وجود داشت كه تطهیرخانه مسجد محسوب می‌شد و شامل چاه و حوض مستطیل شكل و غیره بود و در هنگام ایجاد خیابان از بین رفت. همچنین از طرف ” حاج سید محمد باقر امامی” نیز دو باب مغازه جهت تامین مخارج مسجد ایجاد شد كه آن‌ها را نیز خراب كردند. در بالای محراب نیز با قلم و مركب سیاه خط نسخ بر روی گچ دیوار نوشته شده ” من اضلم صمن منع مساجد الله ان یذكر فیها اسمه و سعی فی خرابها” در ورودی این مسجد در سمت شمال واقع شده است و در چوبی بسیار نفیس و زیبا دارد و از دو لنگه چوب جنگلی سیاه و منقش و قاب بندی شده دارای گل میخك‌های كوچك و ظریف و نقش ستاره‌ای به ارتفاع ۲٫۵ متر كه در پشت لنگه دست راست تاریخ ۶۰۵ هجری قمری حك شده، ساخته شده است.
در طرفین این در دو سكوی سنگی قرار گرفته و در بالای سر در نوری شكل آجری است كه در وسط تاقچه ان عبارت ” انا مدینه علم و علی بابها” با خط نستعلیق نوشته شده است. در جنوب غربی مسجد در چوبی دیگری قرار دارد و معلوم می‌شود كه بعدها این در را نصب كرده‌اند. جا درهای مشبك آجری به طرف مغرب و پنجره‌های مشبك در طرف مشرق قرار دارند.
در زمان گذشته دور تا دور مسجد قبرستان بود و نمونه‌ای از سنگ قبرهای قدیمی بر روی دیوار جنوبی مسجد گواهی بر قدیمی بودن این مكان تاریخی است.

اهمیت تاریخی مسجد:

این مسجد یكی از قدیمی‌ترین بناهای مذهبی استان چهارمحال و بختیاری به شمار می‌رود و پس از هشت صد سال سابقه تاریخی هنوز قابل استفاده برای اقامه نمازهای یومیه و مراسم گوناگون است و تركیب و شكل اولیه خود را پس از قرن‌ها حفظ كرده است.