گنبد نمكی جاشك در استان بوشهر واقع است. گنبد نمكی جاشك دشتی در فاصله ۱۴۴ كیلومتری جنوب شرق بندر بوشهر در فاصله ۵۵ كیلومتری شهر خورموج و ۱۵ كیلومتری شهر كاكی قرار دارد. وسعت كوه نمك مطابق با نقشه ۳ هزار و ۶۶۶ هكتار است و یكی از جاذبه‌های طبیعی استان بوشهر به شمار می‌رود.گنبد نمكی جاشك حد فاصل دو شهرستان دشتی و دیر است كه تشكیل گنبد شمال غربی به جنوب شرقی بوده از سمت غرب به روستای گنخك و روستای جاشك كشیده شده و از سمت شرق از روستای باغان تا روستای درویشی در بخش كاكی ادامه دارد و راه دسترسی به گنبد نمكی جاشك از سمت شرقی از فاصله ۳ كیلومتری بعد از روستای گنخك از طریق جاده خاكی معدن قدیمی سنگ نمك كه در منطقه فعالیت می كرده است و از سمت شرقی گنبد بعد از پل روستای كردلان جاده ی خاكی را به سمت گنبد پیش گرفته تا به پای كوهپایه‌های گنبد برسیم.
این منطقه كوهستانی بوده و به علت شرایط خاص توپوگرافی و اقلیمی فاقد هرگونه چشمه‌های آب شیرین، آبشخور و چاه است و تنها غارهای نمكی و چشمه‌های نمكی به تعداد فراوان وجود دارد. گنبد نمكی جاشك در محدوده درویشی رودخانه‌مند قرار گرفته است. بخش‌هایی از گنبد نمكی كاكی كه دارای نمك است فاقد هر گونه پوشش گیاهی است اما بیشتر لایه‌های سازنده آن آهكی است كه از میان كوه نمك سربرآورده و از پوشش گیاهی بسیار خوبی برخوردار است و در دامنه های كوه نیز گیاهان مقاوم به شوری مشاهده میشود. در كل پوشش گیاهی منطقه شامل گون، گیشدار و قیچ است كه در فصل زمستان و بهار انواع گیاهان یك‌ساله سطح زمین را می‌پوشاند و زیبایی خاصی به آن می‌بخشد. همچنین در دره‌هایی كه از نمك‌زارهای نمكی در امان مانده‌اند، درختچه‌های كنار و اشك به وفور دیده میشود.
كوه نمك با دارا بودن چشم‌اندازهای زیبای زمین‌شناسی، انواع سنگ‌های مختلف، غارهای طبیعی و طبیعت بكر درون آنها، آبشاركوه‌ها و آویزه‌های نمكی نه تنها چشم هربیننده‌ای را برای تفریح و كوهنوردی به طرف خود جلب كرده بلكه بهترین محل مطالعه برای محققان علاقه‌مند به علم زمین‌شناسی است. برخی ویژگی‌های گردشگری زمین‌شناسی گنبد نمكی جاشك به شرح ذیل است: رنگ سفید نمكهای طعام گنبد به منطقه جلوه‌ای زیبا بخشیده است به نحوی كه از جاده خورموج دیر به صورت یك كوه برفی زیبا در بخش شرقی دشت برهنه ظاهر شده است.
یخچال‌های نمكی از جمله پدیده‌های زیبای گنبد نمكی دشتی به شمار می‌رود و در ناحیه شمال غربی گنبد به وضوح دیده میشود. این یخچال‌ها كه حاصل حركت ثقلی توده‌های نمكی در جهت شیب زمین است در حاشیه كناره گنبد تشكیل میشود و به دلیل مشابهت آن با یخچال‌های یخی به این نام شهرت یافته است. آبشارهای زیبای نمكی از دیگر ویژگی‌های گردشگری گنبد نمكی دشتی است كه چهره‌ای بس زیبا و دلنشین را به آن بخشیده است. این آبشارها كه در واقع مسیر طبیعی جریان آب گنبد بوده در فصول كم آبی به واسطه تبخیر كامل آب، بلورهای زیبای نمكی ضخیمی در جهت جریان و به ویژه در مسیر آبشارها ایجاد شده است و منظره تماشایی آبشار نمكی را ایجاد كرده است. این پدیده نادر در اواسط بهار تا تابستان و پائیز دیده میشود.
غارهای نمكی دیگر از جلوه‌های تماشایی گنبد نمكی دشتی است. این غارها كه بر اثر انحلال رسوبات نمكی ایجاد می‌شوند در جای جای گنبد دیده میشود. در بخش‌های داخلی این غارها بلورهای زیبای نمك به صورت استلاگمیت و استلاكتیت جلوه‌ای دیدنی به غارها بخشیده است. تخت دیو یكی از زیباترین پدیده‌های زیبای فرسایشی گنبد دشتی است كه به دلیل اختلاف در میزان فرسایش‌پذیری سنگ‌ها به صورت ستون‌هایی در میان نمكهای گنبد ظاهر شده‌اند.
بلورهای زیبای نمك و بسیاری كانی‌های غیر سیلیكاته نظیر پیریت و فلورین با تنوع رنگ و جلای فلزی و غیر فلزی آنان خیره‌كننده چشمان هر بیننده‌ای است. گنبد نمكی دشتی میزبان كانی‌ها و بلورهای زیبای فراوانی است كه در پهنه گنبد گسترده‌اند. تنوع رنگ نمكهای صنعتی گنبد پدیده‌ای متحیر و شگفت‌انگیز است كه در هیچ جای استان مشابه آن را نمی‌توان یافت. رنگ‌های متنوع قرمز، قهوه‌ای، سفید، زرد، سیاه و نارنجی نمك‌ها یكی از ویژگی گنبد دشتی است كه نقش مهمی در جذب گردشگران به استان می‌تواند ایفا كند. پلایا از پدیده‌های زیبای فرسایش حاصل از گنبد‌های نمكی است كه در دشت‌های دامنه‌ای پایین دست گنبدها به دلیل شور بودن آب‌های فصلی حاصل از این گنبدها و سیلان آن روی دشت و تمركز در نواحی خط‌القعر آبرفت‌ها به صورت پهنه‌های نمكی ایجاد میشود.
این جاذبه‌های طبیعی در منطقه كوه نمك و ظرفیت فراوان آن برای گردشگری به همراه یك مدیریت صحیح زیست‌محیطی می‌تواند بهترین منطقه گردشگری در آن ناحیه با ترویج فرهنگ زیست محیطی جهت حفاظت از منابع طبیعی با رواج نوع خاصی از گردشگری به نام گردشگری طبیعی باشد، چرا كه پیشگامان طبیعت‌گردی در جهان براین باورند كه برای حفظ واقعی محیط‌های طبیعی باید گردشگران را در این محیط‌ها پذیرا باشند.
اثر طبیعی ملی
كوه نمكی جاشك به عنوان تنها اثر طبیعی ملی استان بوشهر در سال ۸۸ به ثبت رسیده و اكنون در اختیار محیط زیست قرار گرفته است. مهمترین خصوصیات بارز و متفاوت كوه نمكی جاشك به نوع نمكهای این كوه نمكی، گنبدها و غارهای منحصر به فرد، آبشارها، بلورها و … می توان اشاره داشت. در آینده نزدیك محیط بانی آن در روستای جاشك از توابع شهر آبدان شهرستان دیر افتتاح می شود.
ویژگی و سیمای عمومی منطقه( شامل وضعیت توپوگرافی , چشم انداز, پو شش گیاهی وگونه های شاخص گیاهی , وضعیت عمومی حیات وحش و گونه های شاخص و كریدورها ) :
گنبد نمكی یكی از پدیده های زمین شناسی است كه دارای چشم اندازها و مناظر زیبای طبیعی است این گنبد نمكی در نزدیكی روستای جاشك به صورت یك طاقدیس بر روی سلسله جبال رشته زاگرس در استان بوشهر واقع شده است .
پوشش گیاهی
به علت وجود آب و هوای خاص و باران كم و ناكافی و نهایتاً نوع خاك نامرغوب ، منطقه از نظر پوشش گیاهی غنی نمی باشد و بطور كلی شامل گیاهان درختی و درختچه ای نظیر كنار- بنه- كلخونگ – كهور- بادم كوهی و گز و گونه های بوته ای گرامینه و درمنه – خارشتر- گون – افدرا و گیاهان شور پسند می شود .
حیات وحش
از نظر حیات وحش جانوری منطقه در حد متوسط می باشد .در گذشته شامل كل وبز، قوچ و میش و آهو بوده كه امروزه تنها كل و بز ، روباه، شغال وكفتارو پرندگانی نظیر باقرقره ، كبك، تیهو، زنبورخورها، پرستوها، بادخورك، گنجشكها و سهره ها می باشد ، همچنین تنوع خزندگان در این كوه بالا است .
جاذبه های اكوتوریستی
به دلیل وجود غارها و آبشارها و رودخانه های بسیار زیبا و ژوشیده از نمك باعث جذب بازدید كنندگان زیادی می شود .
وضعیت عمومی اقتصادی اجتماعی
حاشیه نشینان این منطقه اكثرا مشغول كشاورزی و دامداری می باشند .
تعارضات مهم منطقه
با توجه به عدم وجود پاسگاه محیط بانی در حاشیه منطقه بازدید كنندگان متعددی بدون هماهنگی اداره از این منطقه یازدید می كنند كه بدلیل عدم اطلاع كافی از موقعیت آن، در مواردی آثاری از این اثر را كنده و با خود حمل می كنند. البته خوشبختانه هم اكنون پاسگاه محیط بانی در حاشیه منطقه در حال احداث می باشد.
تجهیزات و امكاناتك
این منطقه فاقد هر گونه تجهیزات و امكاناتی می باشد .
سایر ملاحظات
ضرورت دارد پاسگاه در حال احداث سریعتر تكمیل و تجهیز و نیروی لازم در آن مستقر گردد .
منبع : كویرها وبیابانهای ایران
