كلیسای مریم مقدس در ارومیه واقع شده است و برخی از تاریخ شناسان این كلیسا را دومین كلیسای بزرگ جهان پس از كلیسای بیت‌لحم فلسطین می‌دانند.كلیسای ننه مریم نه نیمكت دارد و نه جایگاهی برای اعتراف و وعظ كشیش. سرت را كه خم می‌كنی تا از در كوتاه كلیسا داخل شوی، چشمت به تابلویی می‌افتد كه در آن نوشته: نعلینت را از پا بیرون كن، مكانی كه در آن ایستاده‌ای مقدس است.داخل كلیسا اصلا به آنچه از كلیساهای دیگر در ذهن دارید شباهت ندارد. دالان‌هایی تودرتو كه با سنگ و ملات درست شده‌اند و سقفی كوتاه.در بخشی از آن محرابی بسیار ساده و در عین حال نفسگیر وجود دارد كه در پشت آن دالانی آبی رنگ و تزیین شده با عكس عیسی مسیح قرار دارد و هنگام مراسم كشیش در آنجا می‌ایستد.
كلیسای ننه مریم با قالی‌های دست بافت مفروش شده و فقط یك نیمكت كوچك برای سالمندان در انتهای سالن قرار دارد.محراب كلیسا اتاقكی گنبدی شكل و تو در تو است كه فقط كشیش‌ها حق ورود به آن را دارند.روی پله و طاقچه كوچك جلوی محراب تصویر مسیح در حالت‌های مختلف و به شیوه‌های متفاوت به چشم می‌خورد.از نقاشی و كوبلن دوزی مسیح به صلیب كشیده شده گرفته، تا تابلوی منبتكاری حواریون مسیح و مسیح در آغوش مریم مقدس و شمع‌هایی كه چهره متبسم مسیح بر آن نقش بسته است.
سمت راست محراب راهرویی است كه زائران را به محل غسل تعمید و روشن كردن شمع‌ها هدایت می‌كند.اتاقكی ۱۲ متری و مزین به تابلوهای معقر و نقاشی و گلدوزی و كوبلن دوزی كه مسیح را در هیات‌هایی مختلف به تصویر كشیده‌اند.بر اساس روایت پژوهشگران مسیحی و آشوری این بنا كه ساختمان فعلی‌اش متعلق به دوران ساسانی است.
قبلا این كلیسا، آتشكده زرتشتیان بوده. هنگام تولد مسیح، موبدان زرتشتی ساكن این معبد، ستاره‌ای درخشان را در حال حركت به سوی شرق می‌بینند، آن را نشانه‌ای از تولد منجی وعده داده شده می‌یابند و به طرف اورشلیم روانه می‌شوند.این موبدها پس از بازگشت به ارومیه، آتشكده را مبدل به كلیسا كرده و در آنجا دین مسیح را بشارت می‌دهند.
كلیسای ننه مریم در طی قرون مختلف مورد مرمت قرار گرفته كه معروف‌ترین مرمت آن از سوی یك شاهزاده چینی به نام ” بافری” انجام شده است.بر اساس متون تاریخی شاهزاده بافری در سال ۶۴۲ میلادی برای ملاقات با اسقف اعظم نینوا به بین‌النهرین می‌آید و از آنجا به ارومیه رفته و مدتی در این كلیسا مقیم می‌شود و آن را مرمت می‌كند.
كلیسای ننه مریم صحن نسبتا بزرگی دارد كه از سال ۱۳۴۲ شمسی برجی جدید نیز به عنوان سالن برگزاری مراسم رسمی به آن اضافه شده است.این كلیسا بیشتر به عنوان محلی برای دعا و نیایش و یك بنای تاریخی حفظ شده است.كلیسای ننه مریم، كلیسای شرق آشور هم نامیده می‌شود و از قدیمی‌ترین كلیساهای ایران و جهان به شمار می‌آید.
