كناره شمالی سواحل خلیج فارس و دریای عمان , از دهانه های كارون تا مرز پاكستان جزو ناحیه كوهستانی جنوب ایران به شمال می رود . حد غربی كوهستانهای جنوب ایران از بندر دیلم در كنار خلج فارس آغاز شده است و در امتداد دره رود زهره و پس از آن در امتداد ۳۰ درجه عرض شمالی تا حوالی باتلاق گاوخونی امتداد دارد . حد شمالی از فرورفتگی میان كوه و دریاچه گاوخونی تا نمك زارهای رفسنجان و بالادست رودهای هراز ادامه می یابد . دامنه های شمال غربی جبال بارز كوه شاهسواران است .
این ناحیه از نظر ساختمان زمین و ناهمواری و زمین شناسی مختلف است و بررسی در آن كامل نیست . تقریبا تمام كناره های خلیج فارس و دریای عمان دارای كوه هایی از گروه طبقات فارس و بختیاری است و فقط در قسمتهای مركزی ساحلی از حوالی نخیلو تا بندرعباس و در جزایر وابسته به آنها رسوبات كرتاسه از سری هرمز به صورت گدازه ها و توف مخلوط با قطعات گل رس و شن دیده می شود . قطعه ساحلی مخلوطی از لایه های رودخانه های معاصر با دوران چهارم و ماسه های دریایی و گل رس و كلوخه های صدفی و سنگ های مرجانی است .
قسمت غربی كوه های جنوب ایران (جنوب شرقی زاگرس ) دارای رشته های بلند است كه مرتفع ترین آنها مابین هامون دریاچه مهارلو (جنوب شیراز ) و ساحل خلیج فارس قرار دارد . رشته ها از شمال غربی به جنوب شرقی كشیده می شوند و این قسمت كوهستانی ایران جنوبی به وسیله دره رود بند امیر به دو منطقه كوهستانی تقسیم می شود كه كوچك ترین آن , نی ریز و بزرگ ترین آن شیراز است .
منطقه كوهستانی نی ریز مشتمل بر رشته كوه كم و كوه رحمت است كه دریاچه نی ریز را احاطه می كنند . در مركز دریاچه كوه كوتاهی است كه ارتفاعش به ۲۹۰۰ متر می رسد . منطقه كوهستانی شیراز شامل چندین رشته كوه است , كه یكی به موازات دیگری از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد دارند . بزرگ ترین آنها كوه بمو و كوه احمد در شمال شرقی دریاچه مهارلو و شیراز قرار دارند . در جنوب غربی رشته كوه سبز پوشان و كوه پس لارو واقع اند . در بالادست رود مند رشته مخلوط و درهم سرخ كلات قرار دارد . این رشته كو ها را دره های عریض با رودهای كم آب از هم جدا می سازد . در بعضی از نقاط این رودها از قله ها سرازی شده , از تنگه های باریك و غیر قابل عبور به خلیج فارس می رسند .
در قسمت مركزی كوه های ایران جنوبی ( كوه فرعون ) در شمال تنگه هرمز , رشته های غربی كوهستانی جنوبی را از رشته های شرقی جدا می كند . كوه شغال ۳۵۹۱ و كوه فرعون ۳۲۸۰ متر ارتفاع دارد . قسمت شرقی ناحیه كوهستانی جنوب ایران از نظر كوه زایی , منطقه هامون جازموریان را به دو قسمت كوهستانی جدا می سازد كه قسمت »الی آن كوه شاهسواران و قسمت جنوب آن مكران است . كوه های مكران در رشته اصلی آن یعنی بشاگرد برهنه و سنگی است و رستنی های آن در دره های آب دار دیده می شوند . كوه های مكران ارتفاع زیادی ندارند و رشته های جداگانه آنها از ۲۰۰۰ متر چندان بلندتر نیست ( بشاگرد ۲۱۶۱ متر ) نو قوچ (۲۰۸۵ متر ) كه قله های بلندتر از آن در شمال شرقی مكران قرار دارند . در قسمت جنوب بیابانهایی است كه آنهارا زمین شقه (زمین های سخت ) می نامند .
كوههای مكران در بعضی نقاط مخصوصا در شمال شرقی دارای آب فراوان و حیوانات و نباتات زیاد است .بزگ ترین جزایر كناره و شمالی خلیج فارس , جزیره قشم به طول ۱۱۵ كیلومتر و عرض ۸۰ كیلومتر است . برآمدگی های آن به صورت ماهورهای سائیده شده و بلندترین نقطه آن قشم كوه ۳۹۶ متر ارتفاع دارد و از جنس اشكوب های هرمزی و سواحل آن نسبتا عمیق است .
