شهر بزرگ نیشابور جاهای دیدنی و جاذبه های تاریخی و گردشگری فراوانی دارد در این مطلب سعی داریم چند جاذبه برگزیده از این شهر زیبا را به شما معرفی كنیم . نیشابور دومین شهر بزرگ استان خراسان رضوی است كه بزرگان زیادی ازجمله عطار نیشابوری و دكتر شفیعی كدكنی را به جامعه فرهنگ و ادب تحویل داده است. بازدید از نیشابور در مسیر مشهد خالی از لطف نیست.
نیشابور در دامنه‌های بلندی‌های بینالود در شمال شرق ایران قرار دارد. این شهر در ۷۷۰ كیلومتری شرق تهران و ۱۲۷ كیلومتری غرب مشهد واقع‌شده و مسیر بین‌المللی ریلی و جاده‌ای از این شهر عبور می‌كند. نیشابور همچنین از طریق جاده‌های محلی با شهرهای كاشمر، فیروزه، قوچان، كدكن، عشق‌آباد و تربت‌حیدریه ارتباط دارد.
نیشابور از مهم‌ترین مراكز تاریخی، گردشگری، صنعتی برای كشور و منطقه است. نیشابور از عصر صفوی مورد توجه قرار گرفت و در عصر میانه و دوران سلطنت خوارزمشاهیان به‌عنوان پایتخت فرهنگی شناخته شده است. نیشابور در سده یازدهم با ۱۲۵ هزار نفر جمعیت، هشتمین شهر بزرگ جهان بود. تاریخ نیشابور از دوره ساسانیان آغاز شد. این شهر تاریخی در حدود دهه‌های میانی سده سوم میلادی به‌فرمان شاپور یكم بنیان‌گذاری یا بازسازی شده است. در سال ۶۴۳ میلادی با صلح‌نامه كنارنگ و عبدالله عامر این شهر فتح شد. از ۸۲۱ میلادی تا ۸۷۳ میلادی پایتخت امیرنشین طاهریان بود و سپس طغرل این شهر را به‌عنوان اولین پایتخت سلجوقیان انتخاب كرد.
حوزه علمی نیشابور در دوره زرین اسلامی از بزرگترین مراكز و سرزمین بسیاری از دانشمندان، شاعران، صوفیان و دیگر بزرگان به‌شمار می‌رفته و نیشابور را از بزرگترین مراكز تمدن و فرهنگ اسلامی به‌خصوص در عصر سلجوقیان می‌دانند.
آرامگاه كمال الملك
صحبت از اهمیت تاریخی نیشابور، به دلیل اهمیت این شهر، فرصت دیگری را می‌طلبد و ما به مختصر اطلاعاتی در رابطه با این شهر باستانی بسنده می‌كنیم.
نیشابور ویژگی‌های اقلیمی فلات مركزی ایران را دارد، دشت‌هایی با آب و هوای نیمه صحرایی ملایم؛ زمستان‌هایی سرد و در تابستان معتدل دارد. با میانگین بالای °۱۳٫۹، پایین °۷٫۱ و بیشترین دما °۲۲٫۵ از منطقه‌های سرد استان به‌شمار می‌آید. دی سردترین و تیر گرم‌ترین ماه در شهر نیشابور است.
زبان مردم نیشابور به‌عنوان معیاری برای سنجش زبان‌های دیگر رایج در خراسان در نظر گرفته می‌شود. در بسیاری از منابع به این موضوع اشاره‌شده كه زبان مردم توس و نسا بسیار شبیه به زبان مردم نیشابور است.
اسلام از سال ۶۴۳ میلادی اولین دین رسمی نیشابور بود. شیعه اسماعیلی دومین مذهب رایج در نیشابور است كه البته از سوی حكومت رسمی شناخته نشده است. در سده دهم میلادی، نیشابور یكی از مراكز تبلیغ اسماعیلیه در ایران و خراسان بزرگ بوده است. امروز اسماعیلیان نیشابور در دیزباد و گروهی هم در شهر نیشابور زندگی می‌كنند. جماعت خانه دیزباد مهم‌ترین مركز اسماعیلیان در نیشابور امروز است. مهاجرت ارمنی‌ها به نیشابور در سده بیستم، به نوزایی مسیحیت در نیشابور منجر شد. ارمنی‌ها را پایه‌گذار صنعت سینما در نیشابور می‌دانند كه درواقع از ارمنی‌های ایران یا از مهاجرین روسی پس از انقلاب ۱۹۱۷ بوده‌اند. تعداد ارمنی‌های نیشابور از دهه ۱۹۸۰ كم شد و امروزه اقلیتی ناچیز هستند.
دانشكده هنر نیشابور
نیشابور بزرگان زیادی را تحویل ایران‌زمین داده است، ازجمله چهره‌های برجسته نیشابور می‌توانیم به مسلم بن حجاج، عمر خیام و عطار اشاره كنیم. از چهره‌های معاصر هم می‌توانیم به دكتر شفیعی كدكنی و پرویز مشكاتیان اشاره كرد.
آرامگاه عطار و كمال الملك
یكی از اماكن دیدنی نیشابور، آرامگاه خیام نیشابوری است، طراح این آرامگاه زیبا، هوشنگ سیحون است و طراحی آن برگرفته از زندگی، زمانه و اندیشه‌های عمر خیام است كه بر هر سه جنبه شخصیتی عمر خیام ازجمله «ریاضی‌دان»، «اخترشناس» و «شاعر» بودن خیام استوار است.
آرامگاه خیام
مجتمع اخترشناسی و افلاك نمای خیام یكی از بزرگترین طرح‌های علمی در ایران است. این مجتمع یكی از مراكز پژوهشی در حال ساخت در نیشابور است. این مجتمع اخترشناسی و افلاك نما یكی از بزرگترین طرح‌های علمی و گردشگری ایران است. افلاك نمای خیام در نیشابور در نزدیكی آرامگاه خیام در حال ساخت می‌باشد و هنوز به بهره برداری كامل نرسیده‌است. افلاك نمای این بنا بزرگترین افلاك نمای خاورمیانه‌است.
مجتمع فرهنگی افلاك نمای خیام با زیربنای ۲ هزار و ۸۸۹ متر مربع شامل ۲ هزار و ۸۰۰ متر مربع سقف محصور، ۳۷ متر مربع رواق كناری، ۵۲ متر مربع كنسول و پیشامدگی ساختمان و سردر ورودی است كه در سه طبقه احداث شده‌است.
افلاك نمای خیام
تركیب قومیتی نیشابور در حال حاضر به ترتیب تعداد فارس، ترك، كرد، بلوچ، عرب، ازبك و ارمن است كه فارسی‌زبان مشترك همه این اقوام است.
از سده شانزدهم میلادی، فرهنگ دینی برگرفته از فقه شیعه در نیشابور قدرت گرفت؛ همچنین در دهه ۱۹۸۰ و پس از انقلاب فرهنگی ایران، به‌طور ویژه به بازسازی حدیث سلسلة الذهب و بازمانده‌های رضوی در نیشابور پرداخته شد. این فرهنگ دینی، پیشینه‌ای در تاریخ نیشابور داشته؛ در غرب ربع نیشابور، ولایت بیهق از پایگاه‌های برجسته شیعیان خراسان قرار گرفته بود. در شرق آن، ولایت توس بود كه در حومه آن امام هشتم شیعیان در سال ۸۱۸ میلادی /۲۰۲ قمری، دفن شد كه پیرامون آن، شهر مشهد (مركز خراسان از صفویان) به وجود آمد.
سردر باغ ملی نیشابور
میانگین اقامت گردشگران در نیشابور، بسیار كم است و تأثیر زیادی بر توسعه صنعت گردشگری این شهر نمی‌گذارند. بااینكه سالانه بیش از هشت میلیون نفر از نیشابور می‌گذرند، اما صنعت گردشگری این شهر ناتوان است. به گردشگری نیشابور به‌عنوان كامل‌كننده گردشگری مذهبی مشهد نگاه می‌شود.
در نیشابور، ۴۰۰ واحد صنعتی در حال كار هستند كه دومین قطب صنعتی استان پس از مشهد است. اقتصاد این شهرستان بر پایه كشاورزی و دام‌پروری، بازرگانی و بعضی صنایع‌دستی و كارخانه‌ای استوار است.
فیروزه
شهرت سوغاتی نیشابور، به فیروزه آن است، نیشابور شهر فیروزه است و معادن فیروزه زیادی در نزدیكی آن قرار دارند. از دیگر صنایع‌دستی نیشابور می‌توانیم به سفال‌گری، فرش‌بافی، نمدمالی، كاشی‌كاری و پارچه‌بافی اشاره كرد.
یكی از غذاهای محبوب نیشابور، آش آماج است كه به اسم آش بی‌بی هم شناخته می‌شود.
آش آماج
در طول تاریخ، زمین‌لرزه‌های ویرانگری در نیشابور اتفاق افتاده است كه بیشترشان ثبت نشده‌اند؛ ولی به‌صورت میانگین، این شهر هر ۶۳ سال یك‌بار براثر زمین‌لرزه تا حد زیادی ویران‌شده و زمین‌لرزه‌های بزرگ‌سال‌های ۶۶۸ و ۷۰۸ هجری نیز نیشابور را به‌طور كامل با خاك یكسان كردند. به دلیل بالا بودن میزان خطر زمین‌لرزه در این شهر، احداث اردوگاه‌های اسكان موقت موردتوجه قرارگرفته است.
آبشار بوژان
آبشار بوژان نیشابور در استان خراسان رضوی واقع است. طبیعت شهرستان نیشابور كه در دامنهٔ رشته‌كوه‌های البرز و بینالود و مناطق كوهستانی قرار دارند، از مراكز گردشگری به حساب می‌آیند شهرها و روستاهای دیزباد، خرو، بار، دررود و بوژان و غار و كوه ابراهیم ادهم از جمله مراكز گردشگری طبیعی نیشابور است.
بوژان نام روستایی است با ارتفاع ۱۶۰۰ متر كه در ۱۳ كیلومتری شمال شرق نیشابور و ۱۲۰ كیلومتری مشهد ، این روستای كوهستانی كه در شكل دره مانندی در جنوب بینالود قرار گرفته دارای آب و هوای معتدل كوهستانی و زمستانهای سرد و تابستانهای معتدل است. در مورد وجه تسمیه بوژان چند تا نظر وجود داره: بوژان به معنای رشد كرده ..۲- نام گیاهی كه برگهای ریز و ساقه های دراز داره..۳- ان در بوژان پسوند مكان است مثل چشمه ساران..مرغزاران…كه میتونه برگرفته از درختان سرسبز و رودهای پرآبش.
آش آماج
در طول تاریخ، زمین‌لرزه‌های ویرانگری در نیشابور اتفاق افتاده است كه بیشترشان ثبت نشده‌اند؛ ولی به‌صورت میانگین، این شهر هر ۶۳ سال یك‌بار براثر زمین‌لرزه تا حد زیادی ویران‌شده و زمین‌لرزه‌های بزرگ‌سال‌های ۶۶۸ و ۷۰۸ هجری نیز نیشابور را به‌طور كامل با خاك یكسان كردند. به دلیل بالا بودن میزان خطر زمین‌لرزه در این شهر، احداث اردوگاه‌های اسكان موقت موردتوجه قرارگرفته است.
آبشار بوژان
آبشار بوژان نیشابور در استان خراسان رضوی واقع است. طبیعت شهرستان نیشابور كه در دامنهٔ رشته‌كوه‌های البرز و بینالود و مناطق كوهستانی قرار دارند، از مراكز گردشگری به حساب می‌آیند شهرها و روستاهای دیزباد، خرو، بار، دررود و بوژان و غار و كوه ابراهیم ادهم از جمله مراكز گردشگری طبیعی نیشابور است.
بوژان نام روستایی است با ارتفاع ۱۶۰۰ متر كه در ۱۳ كیلومتری شمال شرق نیشابور و ۱۲۰ كیلومتری مشهد ، این روستای كوهستانی كه در شكل دره مانندی در جنوب بینالود قرار گرفته دارای آب و هوای معتدل كوهستانی و زمستانهای سرد و تابستانهای معتدل است. در مورد وجه تسمیه بوژان چند تا نظر وجود داره: بوژان به معنای رشد كرده ..۲- نام گیاهی كه برگهای ریز و ساقه های دراز داره..۳- ان در بوژان پسوند مكان است مثل چشمه ساران..مرغزاران…كه میتونه برگرفته از درختان سرسبز و رودهای پرآبش.
