شهر بجنورد جاهای دیدنی فراوانی دارد این شهر بخصوص در بخش گردشگری بیشتر باید مطرح شود .شهر بجنورد برای كسانی كه از مسیرهای شمالی وارد استان‌های خراسان می‌شوند بیشتر با تفرجگاه بابا امان شناخته شده است و حتما در عبور از این شهر سری هم به این تفرجگاه زیبا می‌زنند. قصد داریم تا در این مطلب شما را با خاص‌ترین و زیباترین جاذبه‌های گردشگری شهر بجنورد آشنا كنیم.
گردشگاه بابا امان
بابا امان بجنورد یكی از زیباترین و قدیمی‌ترین پارك‌های گردشگری كشور است. این گردشگاه مكانی زیبا و دلنشین برای مسافرانی است كه قصد سفر به شهرهای شمالی كشور و به ویژه سفر به مشهد مقدس را دارند. در این تفرجگاه آرامگاهی وجود دارد كه منصوب به شاهزاده اسماعیل فرزند امام موسی كاظم (ع) و مشهور به امامزاده بابا امان است.
وجود ۴۰۰ هزار اصله درخت از جمله درختان اقاقیا، چنار، زالزالك، زردآلو، زبان گنجشك، بوته‌های تمشك وحشی و… جلوه‌ای زیبا به این مكان بخشیده كه چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌كند. همچنین این پارك دارای پوشش گیاهی و درختان قطور چنار ۴۰۰ ساله و نیز چشمه‌هایی است كه در مركز و اطراف باباامان جوشیده‌اند و بر زیبایی‌های خدادادی این پارك طبیعی افزوده‌اند.
از مناظر زیبا و دیدنی این پارك، حیات وحش پردیسان در زمینی به مساحت ۲۵۰ هكتار در غرب پارك تفریحی بابا امان است كه در آن تنوع گیاهی و جانوری خراسان شمالی یافت می‌شود.
گردشگاه بشقارداش
تفرجگاه طبیعی و تاریخی بش قارداش در هفت كیلومتری بجنورد و در ابتدای جاده بجنورد به اسفراین قرار دارد. بشقارداش در زبان تركی به معنی پنج برادر است. پیش از اسلام در زمان اشكانیان و ساسانیان در این محل، عبادتگاه پیشوایان زرتشتی قرار داشته و به سبب اقامت چهار فصل مغ «بزرگان دینی زرتشتی» به چهار مغان شهرت یافته است.
نام این مكان یعنی بش قارداش بر اساس داستانی تاریخی است كه در بین مردم شهر جریان دارد. طبق این افسانه در روزگاران قدیم پنج برادر در شهر بجنورد زندگی میكردند كه به دلیل مخالفت با ظلم و ستم حكمران تحت تعقیب ماموران قرار داشتند. این پنج برادر به همراه هم گریختند و ماموران نیز آنها را تا این مكان تعقیب كردند. پنج برادر از خدا طلب كمك كردند، در این هنگام پنج سوراخ در كوه ایجاد شد كه برادران به آنها پناه بردند و از سوراخها آب گوارایی جاری شد. تا سالها قبل و پیش از خشكسالیهای شدید تعداد چشمهها پنج عدد بود كه تمامی آنها آب بسیار داشتند. البته بعضی از افراد ناآگاه این موضوع را این چنین نقل میكنند كه چون پنج چشمه غار مانند سنگی وجود دارد نامشان بش قارداش شده است. آب چشمه بش قارداش در آبشناسی پزشكی جهت درمان بیماریهای تغذیهای، اشكالات كبدی، صفرایی و ناراحتیهای دستگاه ادراری اهمیت خاصی دارد.
این اثر در تاریخ ۱۱ دی ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۵۷۵ بهعنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آبنبات (شكرپنیر) بجنوردی
آبنبات بجنورد حدود هشتاد سال است كه تولید می‌شود و توجه افراد زیادی را به خود جلب كرده است. بسیاری از ایرانی‌ها ترجیح می‌دهند در كنار چای خود به جای قند آبنبات داشته باشند. آبنبات‌های بجنورد به حدی خوش طعم است كه اگر یكبار طعم آن را چشیده باشید، مشتری دائمی آن خواهید شد. آبنبات از شكر، آب، جوهر لیمو و سفیده تخم مرغ تهیه می‌شود. اوایل آبنبات به‌صورت ساده تهیه می‌شد و گزینه‌های زیادی برای انتخاب در دست نبود، اما امروزه می‌توان آبنیات‌هایی با طعم‌های مختلف در شهر بجنورد یافت كه هر كدام مزه منحصربه‌فرد و فوق العاده‌ای دارند. هل، زرشك، نارگیل، زعفران، لیمو، پسته‌ای، دارچین، زنجیبل، كنجد، كاكائو و… از جمله این آبنبات‌ها هستند.
عمارت مفخم
عمارت مفخم یكی از بناهای تاریخی دوره قاجار در بجنورد است كه در اوایل دهه ۱۳۰۰ هجری‌قمری به دستور یارمحمدخان شادلو، بهعنوان محل سكونت وی و خانواده‌اش ساخته شده است. این عمارت ۳۴ اتاق با دو تالار بزرگ دارد. نمای اصلی ساختمان در سمت جنوب است كه سراسر آن به با انواع كاشی‌كاری معرق، معقلی، هفت رنگ و با طرح‌ها و نقوش انسانی، حیوانی، اسلیمی، ختایی و هندسی تزیین شده است. مصالح به‌كار رفته در بنا شامل آجر با ملات گچ است. هر طبقه ساختمان دارای دو ایوان شمالی و جنوبی است، سرتاسر بنا با كاشی‌های خشتی و هفت رنگ زیبا در اندازه و شكل‌های مختلف به رنگ‌های فیروزه‌ای، زرد، صورتی، بنفش، سفید، سبز، سرخ و سیاه كاشی‌كاری شده و هر ستون با طرح و نقش خاص خود زینت داده شده است. نمای بیرونی ساختمان تصاویری از دو فرشته بالدار، چهره‌های انسانی، نقاشی از گل و گیاه و پرنده، طبیعت و طرح‌های هندسی سده سیزدهم را به تماشا می‌گذارد. این بنای تاریخی با شماره ۹۵۲ در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده است. بنای عمارت مفخم پس از مرمت و احیا به موزه بزرگ باستان‌شناسی و مردم شناسی استان تبدیل شده است.
عمارت آیینه‌خانه مفخم
بنای آیینه‌خانه یكی از آثار تاریخی مربوطه دوره قاجار بجنورد است. در دوره قاجار بنای آیینه‌خانه همراه با بناهای دیگری از جمله عمارت مفخم، كلاه‌فرنگی، حوضخانه و سردر در باغ بزرگی قرار داشته و مجموعه دارالحكومه مفخم را تشكیل داده است. این بنا در انتهای خیابان شریعتی شمالی در شهر بجنورد قرار دارد و ۴ مناره در طرفین ورودی اصلی قرار دارد كه روی ۲ مناره كلمه محمد ۱۲ بار به شیوه كاشی‌كاری معقلی نوشته شده، همچنین در طبقه دوم، اتاق آیینه‌كاری شده‌ای وجود دارد كه بنا، نام خود را از آن گرفته است.
این بنا در دهه ۱۳۰۰ هجری، همزمان با دوره حكومت ناصرالدین شاه به دستور یارمحمد خان شادلو، معروف به سردار مفخم، ساخته شد و بهعنوان فضای اداری و دیوانی، برای انجام دیدارهای رسمی سردار مفخم با رجال سیاسی عهد قاجار و نیز انجام مراسم تشریفات نظامی و رایزنی در باب مسائل سیاسی و اجتماعی با سران ایل شادلو و دیگر رجال سیاسی دوره قاجار مورد استفاده قرار می‌گرفت. طراحی نقشه ساختمانی آیینه‌خانه به دست میرزا مهدی خانشقاقی (ممتحن‌الدوله)، اولین مهندس معمار ایرانی كه از دانشكده معماری پاریس فارغ‌التحصیل شده بود، انجام شده است.
ساختمان آیینه‌خانه همزمان با عصر ناصری در داخل باغ بزرگی به نام دلگشا ساخته شد. پلان این بنا مستطیل شكل بوده و در دو طبقه به ابعاد تقریبی ۱۱×۱۸ متر و به ارتفاع حدود ۱۰ متر ساخته شده كه در مجموع ۹ اتاق دارد. یكی از اتاق‌های طبقه فوقانی تالاری است به ابعاد ۸×۳ متر كه تمام دیوارها و سقف آن با طرح‌های زیبایی آیینه‌كاری شده است. بنای آیینه خانه به شماره ۱۱۶۷ در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسیده و از سال ۱۳۷۹ تاكنون بهعنوان موزه اسناد و نسخ‌خطی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آتشكده اسپاخو
آتشكده اسپاخو یكی از قدیمی‌ترین بناهای تاریخی استان خراسان شمالی است كه در ۱۰۰ كیلومتری غرب شهر بجنورد و در مجاورت روستای اسپاخو قرار دارد و متعلق به دوره ساسانیان است. مردم محلی این آتشكده را با نام كلیسا می‌شناسند، اما تاكنون هیچ گونه شواهدی مبنی بر حضور مسیحیان در این منطقه پیدا نشده است و از طرف دیگر شكل دایره‌ای محراب، آتشدان و سوراخ‌های درون سقف گنبد كه روزنه‌هایی برای خروج دود است، نشان می‌دهد این جایگاه آتشكده‌ای است كه زرتشتیان باستان آن را بنا كرده‌اند.
واژه اسپاخو برگرفته از واژه «هسپ» یا «اسپ» است كه واژه‌ای پهلوی است و در گذر زمان دگرگون شده و به صورت «اسب» درآمده است و آن گونه كه برمی‌آید در این منطقه در گذشته اسب پرورش می‌دادند.
امامزاده سلطان سید عباس
امامزاده سلطان سیدعباس در دامنه تپه ماهورهای جنوب شهر بجنورد واقع شده و مدفن فرزند امام موسی كاظم (ع) است كه در دوران حكومت بنی‌عباس از مدینه به خراسان آمده و در اواخر سده دوم هجری قمری وفات یافته است. هسته مركزی حرم، بنای چهارگوشی است كه در وسط هر ضلع آن یك ورودی قرار دارد. بنا دو ایوان تازه‌ساز و دو شبستان دارد. در دو سوی ایوان شرقی، دو برج در گوشه‌های بنا ایجاد شده است. بر روی ساقه یا گردن بنا، طرح‌های مكرر طاق‌نما مانند ایجاد شده و گنبد نیز از كاشی‌های فیروزه‌ای و نقش زیبای «لا اله الا الله» به رنگ لاجوردی پوشیده شده است. در نمای ایوان اصلی كتیبه‌ای از كاشی معرق شامل آیه‌های قرآنی دیده می‌شود. این امامزاده در محل به نام «معصوم‌زاده» معروف و زیارتگاه مردم شهر بجنورد و محل دفن اموات و شهدای شهرستان بجنورد است.
این مقبره در حمله مغول ویران و در سال ۱۲۲۳ هجری قمری توسط فتحعلی شاه قاجار مرمت شد و در سال ۱۳۴۵ خورشیدی به طور كامل بازسازی شد.
حسینیه جاجرمی‌ها
حسینیه جاجرمی از بناهای اواخر دوره‌ی قاجار در شهر بجنورد است. با توجه به كتیبه موجود، بنا در سال ۱۳۲۵ هجری قمری به دست استاد غلامرضا بنا یزدی ساخته شده است. این بنا نمونه‌ای از معماری سنتی از نوع حیاط مركزی است كه نوعی معماری درونگرا قلمداد می‌شود و در آن تمام درب و پنجره‌ها و نورگیرهای رو به حیاط باز می‌شوند. طرح كلی پلان بنا مربع شكل است و در ضلع شرقی و غربی از دو طبقه تشكیل شده كه در مجموع حدود ۶۰۰ مترمربع مساحت دارد. ورودی حسینیه از طریق یك هشتی به حیاط مركزی متصل شده كه با دو رشته پلكان در گوشه‌های شمال شرقی و جنوب غربی به مهتابی‌های طبقه فوقانی راه می‌یابد. سقف هشتی بنا در قسمت ورودی و تمام حجره‌های طبقه پایین با قوس كلیل پوشش یافته و طبقه بالا به صورت تیرپوش است. بخش‌های مختلف بنا با آرایه‌های معماری از قبیل آجركاری، گچ‌بری، مقرنس‌كاری و كتیبه‌هایی تزئین شده است. قسمت بالایی دیوار ایوان شرقی یك افریز تزیینی با كتیبه به خط نستعلیق دارد كه در آن گزیده‌ای از تركیب‌بند مشهور محتشم كاشانی در مرثیه شهدای كربلا (باز این چه شورش است) گچ‌بری شده است. این اشعار متناسب كاربری اصلی این بنا بهعنوان حسینیه و محل عزاداری سوگواران سید الشهدا (ع) است. این اثر در تاریخ ۱۷ مرداد ۱۳۸۳ با شماره ثبت ۱۱۰۵۱ به عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
كوشك باغ علی آباد
در سه كیلومتری شمال شرقی بجنورد، در روستای علی آباد باغی بزرگ با درختانی كهنسال دیده می‌شود كه نشان از قدمت طولانی آن دارد. در مركز این باغ قدیمی بنای تاریخی دیده می‌شود كه آن را كوشك علی آباد می‌نامند. این ساختمان متعلق به حكمرانان شادلو بوده و مهم‌ترین الگوی باغ ایرانی در خراسان شمالی به شمار می‌رود. درباره معماری ساختمان آن باید گفت این كوشك چهار ورودی دارد كه هر ورودی در یكی از جهت‌های اصلی قرار دارد. طرح كلی آن در طبقه همكف شامل یك حوضخانه با سقف گنبدی در مركز می‌شود كه دو اتاق در ضلع شرقی و غربی دارد. پایه‌های آن از آجر و سنگ و سقف با استفاده از تیرهای چوبی ساخته شده است .
بنا دربرگیرنده اتاق‌های مسكونی و حوضخانه‌ای بوده است كه ساكنان از آنها استفاده می‌كرده‌اند. در زیر سقف حوضخانه رسمی‌بندی و كاربندی‌های زیبایی گچی دیده می‌شود كه گویای هنر معماری ایرانی است. از این بنا در برخی از سفرنامه‌های قدیمی نیز نام برده شده، بهعنوان نمونه چارلزمك گریگور در سفرنامه خود، به آن اشاره كرده است. ناصرالدین شاه قاجار هم در سفرنامه دوم خود به این باغ اشاره كرده و آن را از املاك سهام‌الدوله یا همان كلاه فرنگی دانسته است. در زمان حكمرانی سردار مفخم، حاكم بجنورد، این كوشك تفرجگاهی برای گذران وقت و شكار حكمرانان بوده است. این باغ و بنای تاریخی با شماره ۴۹۵۳ در سال ۱۳۷۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و در سال‌های گذشته مرمت شده است.
دریاچه سد شیرین دره
دریاچه سد شیرین دره در ۶۵ كیلومتری شمال غربی شهر بجنورد و در محدوده شهرستان مانه و سملقان قرار دارد. سد شیرین دره یكی از بزرگ‌ترین سدهای استان خراسان شمالی است كه بر روی رودخانه شیرین دره (یكی از سرشاخه‌های رود اترك)، برای كنترل و مهار سیلاب‌ها، تامین آب آشامیدنی مورد نیاز برای شهر بجنورد و روستاهای مسیر خط انتقال، آب مورد نیاز صنایع و همچنین تامین آب لازم برای بهبود و توسعه كشاورزی زمین‌های پایین دست ساخته شده است. عملیات ساخت این سد در مهر ماه سال ۱۳۷۵ خورشیدی آغاز شد و در فروردین ماه سال ۱۳۸۴ به پایان رسید. دریاچه این سد از لحاظ شنا، قایقرانی، ماهیگیری و گردشگری، مكانی بسیار دیدنی و جالب توجه و مورد علاقه گردشگران است.
طبیعت باغ دره
رازو جرگلان یكی از مناطق و بخش‌های مربوط به شهرستان بجنورد است و طبیعت زیبا و در برخی مناطق بكر و دست‌نخورده‌ای دارد. این مكان در فاصله حدود ۱۰ كیلومتری جاده بین‌المللی بجنورد-آشخانه در سمت چپ جاده راه فرعی قرار گرفته است. باغ دره، دره‌ای بسیار زیبا و بكر همراه با طبیعت زیبا با مناظری چشم نواز در منطقه راز و جرگلان است كه زبان هر بیننده‌ای را به تحسین وادار می‌كند. قارچ‌های سمی و گاها خوراكی و بوته‌های خاری كه نیمكره‌ای از گل‌های صورتی بنفش را روی زمین ساخته، بسیار دیدنی است و گویی شعاع این نیم‌دایره‌ها را با پرگار دقیقا اندازه‌گیری كرده‌اند. در جاهای مختلف گیاهان دارویی كاكوتی، قله چای، آویشن، گل‌های بادرنج‌بویه و پونه در كنار رودخانه به چشم می‌خورد. درختان پرصلابت و استوار ارس نیز به فواصل خودنمایی می‌كند. چیزی كه در این طبیعت سبز مخملی یكدست انسان را مسحور می‌كند، تركیب دره‌های عمیق و وسیع مملو از درختچه‌های چتری سبز با صخره‌هایی كه برش سنگ‌های آنها باورنكردنی است. صخره‌هایی بسیار بلند با چینش‌های فوق‌العاده از لایه‌های برش خورده افقی رودخانه‌های پر آب، بوته‌های زرك و ترشك و تمشك قسمتی از زیبایی‌های این منطقه است كه به درستی عظمت خالق خود را انعكاس می‌دهند. دیدن طبیعت زیبا و بكر این منطقه برای علاقمندان طبیعت خالی از لطف نیست.
بند خاكی عبدل‌آباد
بند خاكی عبدل آباد-خراسان شمالی بند خاكی روستای عبدل آباد در شهر حصار گرم‌خان از توابع بجنورد است. این سد در زمستان از آب رودخانه‌های اطراف پر می‌شود و در فصل‌های كم آبی برای تزریق به زمین‌های كشاورزی اطراف استفاده می‌شود. از این بند برای پرورش ماهیان گرم آبی نیز استفاده می‌شود.
غار سوله قواق
این غار، كه چشمه جوشانی از دهانه آن خارج می‌شود، در حوالی روستای تاریخی «اسپاخو» از توابع شهرستان بجنورد واقع شده است و از جمله غارهای زیبا و دیدنی منطقه محسوب می‌شود.
خانه بانك ملی
خانه‌ی بانك ملی یكی از خانه‌های دوره پهلوی در شهر بجنورد است كه با تلفیق معماری سنتی و اروپایی ساخته شده است. پنجره‌ها و برخی ورودی‌های بنا با قوس كمانی پوشش یافته و بر بالای آنها قاب‌های كاشی‌كاری شده‌ای ایجاد شده است. پلان بنا، سقف شیروانی معروف به كلاه فرنگی، سرستون‌ها كورنتی و بسیاری ویژگی‌های دیگر این بنا از معماری اروپایی در سده های ۱۹ و ۱۸ میلادی اقتباس شده است.
