روستای معاف در بخش مركزی شهرستان بندر انزلی قرار گرفته است. این روستا كه در دهستان چهارفریضه قرار گرفته، از شمال به مرداب انزلی و از جنوب به جیره سر منتهی می‌شود. روستای معاف در منطقه جلگه ای و در كنار جاده كپورچال – آبكنار و در طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۱۷ دقیقه عرض جفرافیایی ۳۷ درجه و ۳۱ دقیقه واقع است. روستای معاف از نظر ثبتی جزو بخش ۷ حومه بندرانزلی و شماره سنگ ۳ و مسافتش تا كپورچال ۱۳ كیلومتر و تا بندرانزلی ۳۳ كیلومتر می باشد. روستای معاف با توجه به جایگاه اهالی‌اش در سطح جامعه، نامگذاری شده است. روستای معاف از مشرق و مغرب به اشپلا و خمیران می‌رسد. اهالی این شهر در گذشته بیشتر سادات بودند بنابراین مقامات دولتی احترام خاصی به آنها می‌گذاشتند و مالیاتی از آنها دریافت نمی‌كردند بنابراین مردم روستای معاف در گذشته از پرداخت مالیات معاف بودند و این امر باعث شد كه محل زندگیشان با نام معاف شناخته شود. یاسنت لویی رابینو كه در اوایل قرن بیستم سركنسول دولت بریتانیای كبیر در شهر رشت بوده این چنین روستای معاف را توصیف كرده است: «دهكده معاف مسكن كردان معافی است كه در اصل از زنجان یا خلخال به این منطقه آمده اند.» از قدیم الایام قطعه سنگی مكعب شكل با ابعاد جدود ۴۰ * ۸۰ و ارتفاع ۶۰ ساتنی متر كه داخل آن هم خالی و مثل گهواره بوده و در آن آیات قرآنی حك شده بود و بگهواره حضرت زهرا معروف و روی بدنه آن سنگ شمشیر و عكس حصرت علی اكبر (ع) بوده كه ابتدا در گورستان قدیمی در « غاردار » وجود داشت كه قدیمی ها میگفتند از عرش آمده است . تا اینكه در حدود سال ۱۳۵۴ مرحوم سرورامید معاف با اجازه كتبی اداره اوقاف تصمیم گرفت كه روی این سنگ مقبره بسازد كه ابتدا دورش را دیوار میكند بعد در یك نیمه شب در حدود ۳ متر زمین داخل آنجا را حفر مینماید ؛ زیرا اطلاع داشت آنجا گنجینه ای وجود دارد ولی بجای دفینه یك جمجمه پیدا میكند كه با جمجمه سرهای مردم امروزی خیلی بزرگتر و شاید حدود چهار برابر بوده است كه ناچارا همانجا دفن مینماید. این سنگ كه مورد احترام اهالی معاف و روستاهای اطراف بوده در حدود سال ۱۳۵۸ بطور ناگهانی ناپدید شده حال ؛ چه كسی یا كسانی و چگونه آنرا برده و كجا برده اند اطلاعی در دست نیست . گورستانی در محوطه مسجد معاف است كه حدود یكصد سال قدمت دارد و شاید مسجد را در آن گورستان احداث كرده باشند ولی گورستان قدیمی در جنوب شرقی معاف و در نزدیك به محلی بنام قلعه حسن بوده كه فعلا آثاری از آنها وجود ندارد و یك درخت آزاد قطور در آن وجود داشته كه در محیط آن بیش از ۱۰ متر بوده است .اسم این درخت را محلی ها « غاردار» می گفتند كه غارهای زیادی روی آن لانه داشته كه بدان معروف بوده است و « درخت هم بزبان محلی یعنی دار ». قلعه حسن: خندقی بوده كه روستای « اشپلا » و معاف را از هم جدا میكرد كه پهنای آن خندق حدودا ۳ تا چهار متر و گودی آن ۳ متر بوده و از لوله كله « منظور نیزار است – ن » سیاه كیشی از شمال به جنوب امتداد داشته است . كه حدود دو كیلومتر طول آن بود.