قلعههای سارو شامل دو قلعه بسیار محكم و تسخیرناپذیر است كه در ۱۰ كیلومتری شمال شرقی سمنان در منطقهای كوهستانی به نام سارو واقع شدهاند. قلعه شمالی (ساروی كوچك) بر اثر گذشت زمان و بروز سوانح طبیعی و كندو كاوهای افراد گنجیاب تا حدودی تخریب شده است. قلعه جنوبی (ساروی بزرگ) یكی از مهمترین قلعههای دفاعی شرق ایران است كه به نظر میرسد از سه طبقه تشكیل شده است. طبقه اول جای چهارپایان، طبقه دوم محل سكونت رعایا و طبقه سوم كه دارای معبد و حمام میباشد محل سكونت سربازان مدافع قلعه و بزرگان قلعه بوده است. از موارد جالب توجه در این قلعه انتقال آب چشمه كلاته سارو به بالای قلعه بوده است كه به وسیله تسطیح زمین انجام گرفته و در نتیجه آب چشمهای كه در حدود چند صد متر از قلعه پایینتر است، با این تدبیر به بالای قلعه برده شده و مورد استفاده قرار میگرفته است.
در چهارگوشه هریك از قلعههای سارو برجهایی به منظور دیدهبانی ساخته شده كه بسیار دیدنی میباشند.
تاریخ بنای اولیه قلعههای سارو (كه به نظر میرسد اسم دیگری داشتهاند) به دوره پیشدادیان و كیانیان نسبت داده میشود. این قلعهها در دورههای متوالی مورد استفاده اقوام مختلف قرار گرفته و در دوره تسلط اشكانیان و اسپهبدان طبرستان یكی از پایگاههای مهم آنان به شمار میرفته است. در دوران بعد از اسلام نیز با توجه به این كه ایالت قومس (سمنان كنونی) یكی از كانونهای مهم فرقه باطنیان (اسماعیلیان) محسوب میشد، قلعههای سارو كه در نقطه بسیار امن و ناپیدایی واقع شدهاند، در مدت بیش از دو قرن مركز تجمع و مورد استفاده افراد فعال این فرقه بوده است. شاید یكی از علل عمده پایداری ساكنان قلعه گردكوه (گنبدان دژ) سالها بعد از سقوط قلعه الموت (پایتخت اسماعیلیان ایران)، در دست داشتن قلعههای بزرگ و دور از دسترس سارو و ذخیره مواد غذایی كافی در آنجا بوده است. فاصله قلعههای سارو تا قلعه گردكوه ۸۰ كیلومتر ولی از بیراهه ۶۰ كیلومتر میباشد.







