بازار قیـصـریه اصفهان

معرفی بازار قیصریه

بازار قیصریه یكی از معروف‌ترین بازارهای تاریخی ایران و جاهای دیدنی اصفهان است و به بازار شاهى نیز شهرت دارد. این بازار از سردر قیصریه شروع، به بازار چیت‌ساز‌ها و از آنجا به بازار دارالشفا منتهى می‌شود. بازار قیصریه یكی از مراكز مشهور صنایع دستی به شمار می‌آید. این بازار از بزرگ‌ترین و مجلل‌ترین مركز خریدوفروش در دوران صفویه بوده است. به‌طور كلی بازار سرپوشیده اصفهان چند كیلومتر طول دارد كه هر بخش آن كالای ویژه‌ای تولید و فروخته می‌شود. بازار بزرگ اصفهان كه بازار قیصریه بخشی از آن است، درب‌های ورودی مختلفی داشته است.

سردرب قیصریه در شمال میدان امام (نقش جهان) ساخته شده است . این سردرب ، یكی از زیباترین نقاشی های مربوط به دوران صفویه را نشان می دهد . از این سردرب ، وارد یكی از زیباترین بازارهای جهان می شویم . این بازار در دوران صفویه مركز فروش كالاهای گران قیمت بوده است و نمایندگان شركتهای خارجی در این مكان دارای حجره هائی بوده اند . بازار اصفهان یكی از بزرگترین بازارهای ایران است كه دارای قسمتهای مختلف می باشد و در هرقسمت كالاهای خاصی را به فروش می رسانند . برای مثال قسمت صنایع دستی ، طلا و نقره ، قالی ، كفش و غیره . بازدید از همه قسمتهای بازار ساعتها به طول می انجامد .

در این بازار مانند قدیم همچنان پارچه‌هاى گوناگون و قلمكارهاى اصفهانى و غیره نیز به فروش می‌رسد.

بازار قیصریه كجاست؟

بازار قیصریه در شمال میدان نقش جهان قرار دارد. برای دسترسی می‌توانید از خودروی شخصی یا وسایل نقلیه عمومی استفاده كنید. ایستگاه‌های اتوبوس و متروی میدان امام حسین در فاصله نسبتا مناسبی از میدان نقش جهان قرار دارند و مسافت باقی‌مانده از آن‌ها تا مقصد را می‌توانید با تاكسی طی كنید یا پیاده بروید. اگر قصد دارید با خودروی شخصی راهی این مكان شوید، باید خود را به خیابان سپه یا خیابان حافظ برسانید. خوشبختانه تعدادی پاركینگ در خیابان‌های اطراف نقش جهان وجود دارد. 

بازار قیصریه اصفهان از بزرگترین و مجلل ترین مركز خرید و فروش د دوران صفویه بوده است.

این بازار كه هم اكنون بزرگترین مركز عرضه صنایع دستی اصفهان است در سال 1029 هجری قمری ( دوران صفویه) در شمال میدان تاریخی امام ساخته شد.

بازار قیصریه یا شاهی در دوره صفویه مركز فروش پارچه های گرانبها بوده و شركتهای تجاری خارجی نیز در آن حجره هایی داشته اند.

این بازار قسمت اصفهان جدید دوره صفویه را به شهر سلجوقی  میدان كهنه آن روزگار (میدان قیام فعلی ) متصل می كرده است.

در سردر ورودی بازار بزرگ قیصریه چند تابلوی نقاشی است كه در بالاترین قسمت آن دو مرد تیرانداز با نیم تنه شیر یا ببر و دم اژدها بر كاشی معرق كه بیانگر صورت فلكی اصفهان (برج قوس) دیده می شود.

در دو طرف این سردر دو سكوی وسیع وجود دارد كه در روزگار قدیم زرگران و جواهر فروشان بساط خود را بر روی آن پهن می كردند.

جهانگردان مشهوری مانند ناصر خسرو و شاردن به توصیف بازار قیصریه پرداختند بطوریكه آنان علت نامگذاری این بازار را شباهت این بنای تاریخی به قیصریه یاقیساریا در آسیای صغیر (تركیه امروز ) دانسته اند.

تاریخچه بازار قیصریه

بازار قیصریه با دستور شاه عباس اول بین سال‌های ۱۰۱۱ تا ۱۰۲۹ ساخته شد. این بازار در دوره صفویه مركز فروش پارچه و فرش‌های گران‌بها بوده و شركت‌های تجاری خارجی نیز در آن حجره‌هایی داشته‌اند. بازار قیصریه قسمت اصفهان جدید دوره صفویه را به شهر سلجوقی میدان كهنه آن روزگار (میدان قیام فعلی) متصل می‌كرد.

گفته شده قیصریه از واژه قیصر یا سزار مشتق شده است. قیصریه عموما به راسته‌ای از بازار گفته می‌شد كه در آن كالاهای سبك وزن و گرانقیمت لوكس به فروش می‌رسید. این قسمت توسط حكومت یا بازرگانان ثروتمند ساخته می‌شد و به‌دلیل توان مالی پیشه‌وران قیصریه‌، این قسمت از بازار به‌لحاظ ویژگی‌های معماری و تزیینات غنی‌تر و پركار‌تر از سایر قسمت‌ها بود و هندسی‌تر ساخته می‌شد. قیصریه‌ها به خاطر وجود همین تزیینات غنی و سازندگان معتبرشان، بازار شاهی یا قیصریه خوانده می‌شدند.

قدیمى‌‌ترین توصیفى كه از بازار اصفهان به جا مانده است، شرحى است از قرن چهارم هجرى قمرى (دوران دیالمه)، در كتاب رساله محاسن اصفهان تحت عنوان بازار جورین كه مى‌‌گوید:

بازارى بود بر دروازه خور (خورشید) كه یكى از چهار دروازه‌ مشهور اصفهان در آن زمان بوده و در فصل نوروز عامه ‌مردم اصفهان با انواع خوردنى‌ها و آشامیدنى‌ها و آلات و ادوات موسیقى یكى دو ماه را در آن محل به تفریح و عیش و عشرت مى‌‌‌‌گذراندند و بالطبع براى احتیاج این جمعیت از اغذیه، البسه و غیره بازارهایى برپا مى‌كردند و طوافان و بازاریان انواع نعمت‌ها را در آنجا گرد مى‌آورند.

در بازار قیصریه دكان‌هایی وجود دارد كه از ۴۰۰ سال قبل تا امروز به عرضه تنها یك نوع كالا مبادرت كرده‌اند. 

معماری بازار قیصریه

بازار قیصریه از بزرگ‌ترین و باشكوه‌ترین بازارهاى اصفهان به شمار می‌آید. راسته بازار قیصریه در دو طبقه مرتفع ساخته شده است كه طبقه بالا به امور دفتری و بازرگانی اختصاص داشت و در طبقه پایین مغازه‌های اصناف گوناگون در كنار یك‌دیگر مستقر بوده‌اند. از این بازار بزرگ و مجلل بازارهای دیگری منشعب می‌شدند و برخی از آن‌ها همچنان فعال هستند و به مشاغل مختلف اختصاص دارند. 

برخی از بخش‌های بازار قیصریه شامل موارد زیر می‌شود:

• چارسوی بازار: در وسط بازار محوطه بزرگ مدور شكلى وجود دارد كه گنبد زیبایی با تزیینات مقرنس‌های اسلیمی روی آن واقع شده است. این چارسو از جنوب به بازار قیصریه، از شمال به تیمچه ضرابخانه، از شرق به ضرابخانه سلطتنی و از غرب به كاروان‌سرا محدود می‌شود.
• كاروانسرای شاهی: در بخش غربی بازار، كاروانسراى باشكوه شاهى قرار دارد كه با دو طبقه، داراى تقریبا ۱۵۰ حجره است. در گذشته این مكان به‌عنوان كاروان‌سرا و محلی برای مدیریت راسته‌ها مورد استفاده بود. امروزه كارونسرای شاهی بیشتر با نام سرای ملك التجار در بین بازاری‌ها شناخته می‌شود. 
• ضرابخانه‌: در شرق بازار ضرابخانه‌ای قرار داشت كه در دوره صفویه محل ضرب سكه بود. این مكان در حال حاضر به بانك تبدیل شده است. 

سردر بازار قیصریه

سردر بازار قیصریه كه در شمال میدان امام واقع است، یكی از نفیس‌ترین نقاشی‌های مربوط به دوران صفویه را نشان می‌دهد. این سردر با شكلی قوس مانند با استفاده از كاشی‌كارى مجلل و باشكوه و نقاشی‌های رنگ باخته صفوی آراسته شده است و ورودی بازار قیصریه محسوب می‌شود. سردر قیصریه در گذشته سه طبقه داشت؛ اما امروزه از طبقه‌ سوم كه نقاره‌خانه بود و در آن اوقات روز اعلام می‌شد، اثری نیست. این بنا از روی نمونه‌ بنای دیگری در شهر قیصریه ساخته شده است و به همین دلیل این نام را برایش انتخاب كرده‌اند. سردر قیصریه در ۱۵ دی ماه ۱۳۱۰ به شماره‌ی ۱۰۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و به‌عنوان بخشی از میدان نقش جهان، در فهرست میراث جهانی یونسكو قرار دارد. 

یكی از جهانگردانی كه در مورد سردر قیصریه سخن گفته، پیترو دلاواله ایتالیایی است. وی این سردر را چنین توصیف می‌كند:

طرف بازار چشم‌انداز زیبایی وجود دارد كه قرینه این مسجد، مسجد جامع عباسی است، به‌همراه دو تالار مرتفع كه روی غرفه‌ها ساخته شده‌اند.

سقف داخلی سردر از كاشی‌هایی به رنگ آجری، گل‌بهی و سرمه‌ای بسیار خوشرنگ با طرح‌های اسلیمی به‌صورت مقرنس كار شده است كه بسیار جلب توجه می‌كند. پس از سقف، به دیوارهای سردر می‌رسیم كه نقاشی‌های چشم‌نوازی دارد. دیوار روبه‌رو جنگ شاه عباس با ازبكان را نشان می‌دهد. دیوار سمت راست نشان‌دهنده اروپاییان در حال رقص و آواز است. دیوار سمت چپ شكارگاهی را به تصویر كشیده است كه با گذشت سال‌ها و نابودی قسمت‌هایی از نقاشی‌ها، همچنان رنگ‌هایی زنده دارد و زیبایی خود را حفظ كرده است. در زمان سلطنت قاجار و حكومت مسعود میرزای ظل السلطان بر اصفهان، در جبهه‌های سردر قیصریه تغییراتی صورت گرفت و یك حاشیه كاشی‌كاری در امتداد سه جانب سردر اضافه شد.

خرید در بازار قیصریه
بازار قیصریه محل مناسبی برای خرید وسایل قدیمی، سوغات و صنایع دستی اصفهان است. هرچند تعدد و تنوع اجناس می‌تواند در ابتدا گیج‌كننده باشد؛ با صبر و حوصله می‌توان خریدی عالی را تجربه كرد. قیمت اجناس در بازار قیصریه نسبت به دیگر بازارهای اصفهان مناسب‌تر است؛ اما در هر صورت با توجه به ارزش صنایع دستی، انتظار قیمت‌های پایین را نباید داشت.

ساعات بازدید بازار قیصریه

ساعات فعالیت بازار قیصریه به زمان كار كسبه بستگی دارد. اغلب در نیمه اول سال، این بازار از ساعت ۹ صبح تا ۶ عصر و در نیمه دوم سال، از ساعت ۹ صبح تا ۵ عصر باز است.