امام زادگان بسیاری در شهرها و روستاهای كشور بزرگ اسلامیمان آرمیده اند، كه مزارشانتجلی گاه عواطف انسانی و پناهگاه روحی مردم است. دوستداران اهل بیت علیهم السلام مزارامام زادگان را دری گشوده به سوی آسمان معنویت و معرفت می دانند و هرگاه حاجتی داشته باشند، با توسل به روح ملكوتی این بزرگواران وباتقدیم سلام به آستان متبرك یادگاران عترت وخواندن زیارتنامه، آرامش روحی خود را باز می یابند.
ضریح های امام زادگان جوششگاه عواطف و احساسات پاك مردان و زنانی است كه باادبخاص در برابر مشاهدمنور فرزندان حضرت فاطمه – سلام الله علیها – و با پیمودن راه های دور و نزدیك، احترام و ارادت قلبی خویش رابه فرزندان حضرت زهراعلیها السلام وكاروان پراكنده كوثر ابراز می دارند.
بسیاری از امام زادگان دانشورانی بزرگ ومجاهدانی سترگ و زاهد بودند، كه رسالت تبلیغ دین و آموزش حقایق مكتب احیاگراسلام را بر دوش داشتند. برخی از آنان پرستوهای مهاجری بودندكه برای رساندن پیام ایمان درروستاهای دور افتاده و بر فرازكوه ها و در دل كویرها، زندگی رامخفیانه ومظلومانه سپری كردند.
یكی از این امام زادگان «شمس الدین محمد»، فرزند امام موسی بن جعفرعلیه السلاماست كه تربت پاك او درشهر علویجه اصفهان محل زیارت خاص و عام است. پسوند «محمد» به این سبب است كه وی ازسلاله و ذریه رسول الله صلی الله علیه وآلهاست.
این امام زاده منتسب به حضرت موسی بن جعفرعلیه السلام در غرب شهر علویجه اصفهانواقع شده است. درتحقیقی كه در باره فرزندان حضرت موسی بن جعفرعلیه السلام انجامدادم، به این نتیجه رسیدم كه وی یكی ازفرزندان امام هفتم علیه السلام محسوب می شود.
در این جا لازم است به اختصار، نام و مدفن فرزندان حضرت موسی كاظم علیه السلام را ذكرنمایم: فرزندان آنحضرت را از ۳۷ تا ۵۰ نفرنوشته اند. (۵)
پسران موسی بن جعفرعلیه السلام
امام رضاعلیه السلام، اسماعیل، جعفر، هارون، (۶) حمزه، محمد، احمد، قاسم، عباس،
ابراهیم،حسن، عبدالله،زید، حسین، فضل، سلیمان،سالم، سعید، عقیل، ابراهیم اكبر،
عبیدالله،عون، (۷) ادریس، (۸) شمس، (۹) شرف الدین، (۱۰) صالح، اسحاق.
محل دفن فرزندان موسی بن جعفرعلیه السلام
۱ – امام رضاعلیه السلام: مشهد.
۲ – احمد، مشهور به شاهچراغ: شیراز.
۳ – محمد، مشهور به عابد: شیراز.
۴ – اسماعیل: مصر یا تویسركان.
۵ – جعفر: خوار. (۱۱)
۶ – هارون: ساوه یا روستای تكیه طالقان. (۱۲)
۷ – حمزه: مشهور به اباالقاسم: ری یا اصطخر شیراز یا سیرجان. (۱۳)
۸ – قاسم: حله.
۹ – عباس: شوش نزدیك كوفه. (۱۴)
۱۰ – ابراهیم اصغر، مشهور به مجاب: كربلا.
۱۱ – حسن: بغداد.
۱۲ – عبدالله: نامعلوم. شاید امام زاده عبدالله در مسیر اصفهان – قم.
۱۳ – زید مشهور به زیدالنار: سامرا.
۱۴ – حسین: نامعلوم.
۱۵ – فضل، معروف به شاه فضل: بهبهان.
۱۶ – سلیمان: نامعلوم.
۱۷ – سالم: نامعلوم.
۱۸ – سعید: نامعلوم.
۱۹ – عقیل: نامعلوم.
۲۰ – ابراهیم: زنجان.
۲۱ – عبیدالله: كوفه.
۲۲ – عون: نامعلوم.
۲۳ – ادریس: نامعلوم.
۲۴ – شمس الدین: علویجه اصفهان.
۲۵ – شرف الدین: نامعلوم.
۲۶ – صالح: تجریش – تهران.
۲۷ – اسحاق، ملقب به امین: گرگان.
۲۸ – ابراهیم اكبر، مشهور به شاه ابراهیم:قم.
دختران موسی بن جعفرعلیه السلام
۱ – آمنه. ۲ – حكیمه. ۳ – فاطمه.۴ – فاطمة الصغری. ۵ – ام عبدالله. ۶ -قسیمه.۷ – لبابه. ۸ – ام
جعفر. ۹ – امامه. ۱۰ – كلثم. ۱۱ – بریهه. ۱۲ – ام القاسم. ۱۳ – محموده.۱۴ – امینة الكبری. ۱۵ –
علیه. ۱۶ – زینب.۱۷ – رقیه. ۱۸ -حسنه. ۱۹ – عائشه.۲۰ – ام سلمه. ۲۱ – اسماءالكبری. ۲۲ –
اسماء.۲۳ – ام فروه. ۲۴ – آمنه. ۲۵ – ام ابیها.۲۶ -حلیمه. ۲۷ – رمله. ۲۸ – میمونه.۲۹ – امینة
الصغری. ۳۰ – زینب الكبری.۳۱ – فاطمة الكبری. ۳۲ – ام كلثومالكبری.۳۳ – ام كلثوم الوسطی.
۳۴ – ام كلثوم الصغری. ۳۵ – عباسه. ۳۶ – خدیجة الكبری.۳۷ – خدیجه. (۱۵)
مورخان در مورد محل دفن بعضی ازدختران موسی بن جعفرعلیه السلام چنین گفته اند:
۱ – آمنه: مصر. (۱۶)
۲ – فاطمه، معروف به معصومه: قم.
۳ – فاطمه صغری: بادكوبه. (۱۷)
امام زاده شمس الدین
زمان ورود امام زاده شمس الدین به علویجه اصفهان دقیقا مشخص نیست، اماانگیزه وی از آمدن به این خطه چنین است:
«علویجه » – همان گونه كه از وجه تسمیه آن برمی آید.- پایگاه علویون و شیعیان و عاشقانمولای متقیان، علی بنابی طالب علیه السلام، به ویژه سادات علوی محسوب می شد. بیهقی دركتاب «لباب الانساب » می نویسد: «امامزاده شمس الدین به قصد خون برادرش (امامرضاعلیه السلام) از مامون، همراه سه هزار نفر از امام زادگان وفرزندانشان به سرپرستی«احمدبن موسی » (شاه چراغ) و محمدبن موسی درسال ۲۰۲ ه .ق. از مدینه و از راه شیراز به ایران آمد و در استان فارس (شیراز) تحت تعقیب بنی العباس قرار گرفت. حاكم شیرازاجازه ادامه مسیررا به «احمدبن موسی » وهمراهانش نداد. سرانجام بین امام زادگان وحاكم شیراز جنگدر گرفت كه عده ای شهیدو برخی در نواحی كوهستانی فارس پراكنده شدند. (۱۸) (۱۹) شمسالدین به سمت اصفهان حركت می كند و به منطقه «عربستان » (۲۰) اصفهان می رسد. او وقتی مطمئن می شود كه در این منطقه عشایر عرب ساكن هستندوسادات و شیعیاندر«علوی جاه » (۲۱) مستقرند، تصمیم برماندن می گیرد و بامعرفی خودش به یكی ازشیعیانبه نام حاج طاهر میهمان اومی شود. وی مدتی در آن جا زندگی می كند تا این كه در یكی ازروزهای تابستان كنارنهری می رود و مشغول آب تنی می شود كه توسط دشمنان اهل بیتعلیهم السلام شناسایی و به شهادت می رسد وبه وسیله علویون ومیزبانش، حاج طاهر درمحل فعلی – بر فراز كوه كوچكی كه مشرف به علویجه است. – مدفون می شود. به مرور زمان،شیفتگان و شیعیان علوی – باتوجه به كراماتی كه با توسل به روح پرفتوح اومی بینند.- برفرازمرقد مطهرش گنبد و بارگاه مجللی بنا می كنند.
كرامات امامزاده
علویون برای تهیه خشت و گل ساختمان امامزاده با مشكل آب مواجه بودند. درمكاشفه ای كه صورت می گیرد،به متولی امام زاده (مرحوم حاج وكیل قدم) در عالم رؤیاگفته می شود كهدرچند قدمی محل دفن امام زاده، چاه آبی وجود دارد كه یك آجر مربع بزرگ روی آن قرار دارد كه پس از بیدار شدن،موضوع را با عده ای از معتمدین محل درمیان گذاشت و به اتفاق آن ها بهجستجوپرداخت و نتیجه این كاوش، چاهی به عمق ۱۷ متر و به قطر یكمتر در دل سنگ پیدامیشود. قابل توجه است كه آثار حفاری دراین چاه وجود ندارد. زائران حرمش از آب این چاه برای شفای بیماران استفاده می كنند، كه تاكنون بسیاری را شفا داده است. مردم درباره این امام زاده كرامات متعددی را برشمرده اند. (۲۲)
یكی از افراد مورد اعتماد می گوید:
در سال ۱۳۵۰ شمسی از گوشه و كنارمی شنیدم كه در مكان دفن بسیاری از امام زادگان دفینه است و این قضیه سبب شده بودتا نسبت به این امامزاده عقیده ام سست شود.یك روز
وقتی از اصفهان به علویجه آمدم،سوار بردوچرخه شده، ركاب زنان، به امامزاده رفتم. داخل محوطه امامزاده خلوت بود. فقط متولی امامزاده، مرحوم حاج غلامعلی شفیعی و همسرش در
اطاق های رو به روی حرم،حضور داشتند. وارد حرم شدم و كنارضریح امامزاده شمس الدین محمد رفتم و خطاب به او گفتم: «برای اطمینان قلبم، معجزه ای كن!»از شبكه چوبی ضریح دست بردم داخل ومبلغ هفت تومان (یك تومانی و دو تومانی فلزی) از نذورات را – كه روی خاكهای اطراف مرقد بود.- برداشتم و از حرم بیرون آمدم.هیچ كس متوجه این قضیه نشد.سوار دوچرخه شدم و ركاب زنان از امامزاده دورشدم. هنوز به پیچ كوه مقابل امامزاده (معروف به كوه امامزاده) نرسیده بودم كه ناخودآگاه تعادل خود را از دست دادم و به سمت راست جاده و به طرف قبرستان پایین امامزاده،سقوط كردم;پولها به اطراف پراكنده شد. نگاه كردم دیدم كف دستها و زانوهایم خراش برداشته و پای راستم به شدت دردمی كند. به گنبد فیروزه ای امامزاده نگاه التماس گونه ای انداختم و یواش با خودم زمزمه كردم كه: آقاجان! كارخودت را كردی؟ و بعد خودم راسرزنش كردم كه: امامزاده می خواهی امتحان كنی؟! دست از این
روشنفكری هابردار! مگه نمی دونی اینا صاحب كرامات و معجزه هستند؟! خلاصه بگم. از آن روزبه بعد، ارادت من به این امامزاده زیاد شد و تصمیم گرفتم به جای این هفت تومان، هر موقع كه
به زیارتش می روم، ده برابر و بیشتر داخل ضریحش بریزم یا برای او و در راه او – كه راه احیای دین محمدی و مكتب علوی و مذهب حقه جعفری است.-خرج كنم.
خود نویسنده این مقاله هر وقت مشكلی برایم پیش می آید، به روح او توسل می جویم و ا وهم دستم را تا حالاگرفته است. حتی این امامزاده یكی از آن بزرگانی است كه به اومتوسل
شدم و خداوند پس از گذشت ۱۷سال ازازدواج، به من فرزند پسری عنایت فرمود. – محمدعلیگرچه عمرش كوتاه بود وبعد از ده ماه خاكیان را بدرودگفت; ولی من امتحان بزرگی پس دادم و
امتحان و آزمایش الهی هم چنان استمرار دارد و ما به خدای منان توكلو به امامان و امامزادگانتوسل داریم.
در سال ۱۳۷۶ از مرحوم حاج آقا كمال فرزند سید حسین – كه یكی از معمرین علویجه بود و حدود یكصد سال عمر كرد و درسال ۱۳۷۷ شمسی از دنیا رفت.- شنیدم كه در زمان تاسیس گنبد امامزاده و در زمان تولیت «حاج سید جلیل » در حالی كه بنامشغول چیدن آجرهای دیوار گنبد بود،پسربچه ای دور از چشم پدر و مادرشبالای «گلوی گنبد» رفته بود و مشغول تماشامیشود كه تعادلش را از دست میدهد و به پایین سقوط می كند و باتوسل بنا و كارگران وفریاد«یا شاه شمس الدین محمد»، آن پسربچه بلند می شود و دوان دوان به طرف پدر ومادرش میرود و به كرامت امامزاده به وی آسیبی نمی رسد.
بازسازی حرم مطهر امامزاده
در پی دعوت هیات امنای امامزاده ازعده ای از خیرین تجار اصفهان – برای نوسازی بارگاه امامزاده شمس الدین محمد – و حضورجمعی از اهالی علویجه و زواری كه از اطراف شهر علویجهدرسالن بزرگ امامزاده گرد هم آمده بودند و سخنرانی پرشور حضرت حجة الاسلام و المسلمینسید حجت ابطحی برای آنان و توسل جستن ویبه حضرت فاطمه زهراعلیها السلام و حضرتمهدی(عج) و توجه خاص ائمه اطهارعلیهم السلام ولطف ویژه امامزاده شمس الدینمحمد،فضای معنوی ویژه ای حاكم بود و حضار باصلوات های پی در پی خود برای معنویت میافزودند. وقتی سخنان شیوای حضرت آقای ابطحی به پایان رسید و همه آماده می شدند تانمازجماعت اقامه شود، حاج آقای ابطحی پیش من آمد و گفت: این جوان را می شناسی؟
گفتم: بله، از جوانان حزب اللهی علویجه و از معلمان این شهر است. دربین نماز ظهر و عصرایشان اعلام كرد:«می خواهم مژده ای به عاشقان اهل بیت علیهم السلام و زائران این امامزاده بدهم. بعد از اتمام سخنرانی ام جوانی نزد من آمد و گفت:«دیشب خواب دیدم كه شهرعلویجه چراغانی و همه جا چمن كاری و گل كاری شده است.»آری، مردم! این به بركت حضور شما دوستان و شیعیان علی علیه السلام در كنار تربت پاك این سلاله رسول الله صلی الله علیه وآلهاست و احیای این مكان مقدس است.» و همان روز به بركت وجود میهمانان اصفهانی، كلنگ «مسجدحضرت فاطمة الزهراءعلیها السلام » شهر علویجه -واقع در اتوبان شهید بهشتی -توسط حاج آقای ابطحی و امام جمعه علویجه(حجة الاسلام والمسلمین حاج سیدضیاءالدین رفیعی طباطبایی) به زمین زده شد و مبلغی نیز توسط بازاریان اصفهان،برای احداث ساختمان این مسجد اختصاص داده شد كه بدین وسیله از همه خدمتگزاران به ساحت مقدس ائمه اطهارعلیهم السلام وامامزادگانی كه مظلومانه در گوشه و كنارممالك اسلامی به ویژهكشورعزیزمان به شهادت رسیدند و غریبانه اجساد مطهر آنان به خاك سپرده شده است،
صمیمانه تشكرمی كنیم وتوفیق شناساندن این چهره های گمنام را از درگاه رب جلیل مسئلت داریم.
پی نوشتها:
۱ – احمدبن موسی (آفتاب شیراز)، مقدمه.
۲ – دیباچه دیار نون، ص ۴۱.
۳ – لغت نامه دهخدا، واژه علویجه.
۴ – ر.ك: حیاة الامام موسی بن جعفر(ع)، ج ۲، ص ۴۳۷.
۵ – همان، ص ۳۷۷. به نقل از كشف الغمة، ص ۲۴۳ وتذكرة الخواص، ص ۸۴.
۶ – جامع الانساب، ص ۵۵.
۷ – نورالابصار، ص ۱۳۸.
۸ – كنزالانساب، ص ۷۴.
۹ – سراج الانساب، ص ۴۴ و جامع الانساب، ص ۹.
۱۰ – نفس المصدر، ص ۴۴.
۱۱ – عمدة الطالب، ص ۲۱۸.
۱۲ و ۱۳ – بحارالانوار، ج ۴۸ و پاورقی ص ۲۸۴ و۲۸۵.
۱۴ – عمدة الطالب، ص ۲۲۹.
۱۵ – حیاة الامام موسی بن جعفر(ع)، ج ۲، ص ۳۷۸.
۱۶ – همان، ص ۴۳۷.
۱۷ – تحفة العالم، ص ۳۷. به نقل از حیاة الامام موسی بن جعفر(ع)، ج ۲، ص ۴۳۹.
۱۸ – آفتاب شیراز، ص ۴۹.
۱۹ – ریاض الانساب، ج ۲، ص ۱۴۶ و امامزادگان،ص ۲۲.
-۲۰ عربستان اصفهان به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می شده است. عربستان
شمالی تاگلپایگان وخوانسارامتداد داشت. عربستان جنوبی از اشن تاعلویجه كه و از آن جا تا
«گز و برخوار» اصفهان امتدادداشت و اینمنطقه عرب نشین و محل سكونت سادات علوی در
علویجه بود. این بخش در حال حاضر به نام بخش «مهردشت » معروف است.
-۲۱ علویجه در فاصله ۷۰ كیلومتری اصفهان قراردارد و از مقابل پلیس راه اصفهان – تهران به
سمت غرب بزرگراهامتداد پیدا می كند و فاصله آن ازبزرگراه تا علویجه ۴۰ كیلومتر است.
۲۲ – تحقیقات مؤلف از منابع مختلف و سالمندان علویجه.
تحقیق: مرحوم حضرت آیت لله سیدعباس رفیعی پور
منبع : پایگاه اطلاع رسانی حوزه (آشنایی با امام زاده شمس الدین محمدعلیه السلام )
