قلعه علی بیگ در نوار مرزی ارس و در دل منطقه بكر و زیبای كمتال واقع شده است. قلعه در منطقه حفاظت شده قرار دارد و گفته می‌شود وقتی در زمان فتحعلی شاه قاجار، منطقه خاروانا توسط روس ها اشغال شد شخصی به نام علی بیگ از اهالی خاروانا این قلعه را تعمیر كرد و با همراهانش در آنجا مخفی شد تا با روس ها مقابله كند. در حال حاضر طایفه ای تحت عنوان علی بیگلو یا علی بگلو در شهر خاروانا زندگی می‌كنند كه گفته می‌شود از نوادگان علی بیگ هستند.
به عقیده اكثر محققان و قلعه شناسان ,قلعه علی بیك یكی از ۵۵ قلعه ها و استحكامات بابك خرم دین دلاور آذربایجان بوده است كه در نبردهای خود با اعراب و سربازان خلفای ستمگر عباسی از این قلعه و استحكامات آن ,استفاده نظامی كرده و یكی از پادگان های مهم بابك محسوب شده است.سبك بنا و نوع معماری قلعه علی بیك تا حدودی شبیه قلعه بابك و قلعه قهقهه و آوارسین است. ارتفاع قله در بلندترین نقطه كوهستان كامتال بنام (بزداش) ۲۱۵۰ متر از سطح دریا بوده و از دامنه و از دره پتك لی (محل كندو عسل) در حدود ۹۵۰ متر می باشد.
معروفترین دره كامتال بنام پتك لی دره ای است كه علاوه بر كارگذاشتن كندوهای عسل توسط مردم محل عسل طبیعی در شكاف سنگ ها و سخره های كوهستانی از گلهای معطر كوهستانی تولید می شود كه معروفیت خاص دارد. پتك لی دره سی ( دره كندو ) مسیر مشرف به قلعه است كه از دو سمت خروانق و سیه رود به قلعه راه دارد . وجود گونه ای از گلهای لاله كه مخصوص كوه كمتال است به وفور در این منطقه رشد می كند و اهالی این منطقه كندوهای زنبور عسل را در فصول مناسب سال به این دره می آورند البته آنها را در داخل اتاقك های روباز قرار می دهند تا كندوها از دست خرسها در امان باشند … دره پتك لی دارای دیواره های بلند سنگی و فرسایشی بوده كه در اثر سیل های شدید در طول تاریخ مناظر بكر و طبیعی بسیار زیبائی ایجاد شده است.
كوهستان كامتال (كمتال) از مهمترین و جالب ترین كوههای ارسباران یا قراداغ است.
موقعیت مكانی و مسیر دسترسی به قلعه:
این قلعه در محدوده شهر خاروانا واقع در دیزمار ارسباران و در دامنه كوه پرآوازه كمتال یا كامتال واقع شده كه مسیرش جیب رو بوده و در منطقه حفاظت شده قرار دارد.فاصله قلعه علی بیك و كوهستان كامتال از تبریز ۲۲۲ كیلومتر , از مرند ۱۴۷ و از هادیشهر ۸۲ كیلومتر است .مسیر دسترسی به این قلعه را باید با جیپ طی كنید و در تمام گشت و گذارتان در منطقه باید مجهز به امكانات صخره نوردی و كوه نوردی حرفه ای باشید.
از روستای ایری باید مسیری ۱۰ كیلومتری طی كرد تا به ابتدای مسیر صعود در كنار جاده رسید. بعد از ۷۵۰۰ متر پیاده روی به دره زیبای پتك لو ( دروه كندوها ) میرسیم و از كنار پاسگاه زیبای محیط بانی به سمت قلعه علی بیگ كه بر فراز كوهی صخره ای همانند سایر قلعه ها و دژهای نظامی قدیمی آذربایجان می باشد حركت میكنیم.
اطلاعات مسیر حركتی به شرح ذیل می باشد. (كلیه ارتفاع های ثبت شده از سطح دریا می باشد.)
۱- ارتفاع در ابتدای حركت: ۹۸۰ متر ( تقاطع جاده سیه رود خاروانا بعد از روستای ایری )
۲- مسیر صعود: مسیر قلعه علی بیگ – دره پتك لو – دره انجیر لو
۳- مسیر بازگشت: تخته بولاخ ( مسیر عمومی )
