باغ گیاه شناسی ملی ایران در سال ۱۳۴۷ با مساحتی حدود ۱۴۵ هكتار در اراضی چیتگر واقع در حاشیه اتوبان تهران-كرج (پیكانشهر) احداث گردید. باغ موزه گیاه شناسی تهران كه یكی از بزرگ ترین باغهای گیاهشناسی جهان محسوب می شود، آب و هوایی نیمه خشك دارد و میزان بارندگی متوسط سالیانه آن حدود ۲۴۰ میلی متر است. هدف از احداث باغ گیاه شناسی تهران، ایجاد مجموعه ای از گیاهان بومی و غیر بومی در فضای باز یا در گلخانه ها است. باغ گیاه شناسی تهران نقش مهمی در زمینه تحقیقات علوم گیاهی و باغبانی، آموزش عمومی و آشنا ساختن مردم با اهمیت و تنوع گیاهان و لزوم حفاظت از آنها را بر عهده دارد.
همچنین باغ گیاه شناسی تهران به عنوان ذخیره ژنتیكی گیاهان در معرض خطر انقراض مورد استفاده قرار می گیرد. با بهره گیری از روش های مختلف علمی، امكان شناخت گونههای گیاهی كشور فراهم گشته و محدوده پراكنش آنها تعیین می‌گردد. تحقیق در زمینه روش های تكثیر و پرورش گونههای با ارزش از نظر حفاظتی و اقتصادی از موضوعات دیگری است كه در باغ های گیاهشناسی به آن پرداخته می شود.
باغ گیاه شناسی ملی ایران شامل ۳۰۰۰ گونه از انواع گیاهان درختچه‌ای، بوته‌ای و درختی است. این موزه زنده از رویشگاههای گوناگون ایران نظیر كوهستانی البرز و زاگرس ، جنگلی خزری و بیابان ها و همچنین رویشگاه های مهم جهان نظیر اروپا، آمریكا، آسیا (هیمالیا، چین و ژاپن) تشكیل شده است. علاوه بر آن در این باغ قطعات تخصصی نظیر گیاهان دارویی و صنعتی، آربراتوم، گیاهان پیاز دار ایران و باغ میوه ایرانی و همچنین قطعات آموزشی – نمایشی شامل باغ های سنگی و صخره‌ای، باغ های نمایشی، آبشار ها و دریاچه‌ها وجود دارد.
در باغ گیاه شناسی ملی ایران یك هرباریوم بزرگ یا گنجینه گیاهان، متشكل از نمونه های گیاهان خشك شده جهت پژوهشگران گیاهشناسی طبقه بندی و نگهداری می‌شود. این مجموعه در حقیقت، موزه نباتات خشك است كه در حال حاضر با داشتن ۲۴۷ هزار نمونه گیاهی یكی از معتبرترین هرباریوم های منطقه خاورمیانه و بزرگ ترین و مجهزترین آنها در كشور است. علاوه براین ،تعداد زیادی نمونه گیاهی از سایر كشورهای دنیا از طریق مبادله در باغ هرباریوم ملی ایران نگهداری می شود.
باغ گیاه شناسی ملی ایران شامل بخش های مختلف ۱-باغ صخره ای ۲-گیاهان دارویی ۳-پوشش گیاهی قاره آمریكا ۴-آربراتوم ۵-باغ سیستماتیك ۶-ناحیه ایران و تورانی ۷-ناحیه زاگرس ۸-ناحیه البرز ۸-رویشگاه هیمالیا ۹-حوزه خزر ۱۰-قطعات نمایشی ۱۱- رویشگاه آذربایجان و قفقاز ۱۲-پوشش گیاهی قاره اروپا ۱۳-باغ چین و ژاپن ۱۴-جنگل تفریحی ۱۵-فضای سبز محوطه اداری ۱۶-گلخانه ها و نهالستان ۱۷-باغ میوه ۱۸-نهالستان می باشد.
باغ گیاهشناسی ملی ایران روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۸ صبح الی ۱۵ بعد از ظهر پذیرای شما علاقمندان می باشد.
آدرس مجموعه: اتوبان تهران _ كرج، خروجی پیكانشهر، آزادشهر، بیست متری سرو آزاد، بلوار باغ گیاهشناسی ملی ایران.
تلفن : ۵-۴۴۷۸۷۲۸۲ – ۰۲۱
فكس: ۴۴۷۹۶۵۷۵ – ۰۲۱
روابط عمومی: ۴۴۷۸۷۲۹۰ – ۰۲۱
مسیرهای دسترسی به باغ گیاهشناسی ملی ایران از طریق مترو، ایستگاه متروی ایران خودرو و ایستگاه متروی وردآورد می باشد.
لازم به ذكر است بازدید از باغ گیاه شناسی ملی ایران نیاز به اخذ مجوز از موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع كشور دارد كه باید با هماهنگی قبلی تهیه شود.
باغ گیاهشناسی مكانی است كه در آن مجموعه‌ای از گیاهان بومی و غیر بومی در فضای باز و در گلخانه‌ها كشت می‌شوند و نقش مهمی در زمینه‌های مختلف تحقیقاتی از جمله علوم گیاهی و باغبانی ، آموزش عمومی و آشنا ساختن مردم به اهمیت گیاهان و لزوم حفاظت از آنها بر عهده دارند. به علاوه باغ گیاهشناسی به عنوان ذخیره ژنتیكی گیاهان در معرض خطر انقراض مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در باغهای گیاهشناسی امكانات لازم برای مطالعه و تحقیق درباره تنوع زیستی و حفاظت از آنها فراهم می‌‌باشد. با بهره‌گیری از روش‌های مختلف علمی، امكان شناخت گونههای گیاهی كشور فراهم گشته و محدوده پراكنش آنها تعیین می‌گردد. تحقیق در زمینه روش‌های تكثیر و پرورش گونههای با ارزش از نظر حفاظتی و اقتصادی از موضوعات دیگری است كه در باغهای گیاهشناسی به آن پرداخته می شود.
باغ گیاهشناسی ملی ایران به وسعت ۱۴۵ هكتار در دامنه جنوبی رشته كوه البرز مركزی در اراضی چیتگر، در شمال غربی تهران (در محدوده شهرداری منطقه- ۲۲ تهران) و در عرض جغرافیایی ۳۵ درجه و۴۱دقیقه شمالی و طول جغرافیایی ۵۱ درجه و ۱۹دقیقه شرقی در ارتفاع ۱۳۲۰ متری از سطح دریا با شیب اصلی ۲/۶ درصد (شمال به سمت جنوب) و شیب فرعی ۱/۹درصد (غرب به سمت شرق)واقع گردیده است.
در طراحی باغ برای ایجاد مناظر و چشم اندازهای طبیعی سه كوه كه نشان دهنده كوههای زاگرس، البرز و هیمالیا است ایجاد شده و هم چنین ۶ دریاچه و دو رودخانه كه هریك در كنار گیاهان رویشگاه مربوطه فضای طبیعی را ایجاد نموده اند و دارای جاذبه های گردشگری خاصی هستند. از دیگر جاذبه های باغ دو ابشار است كه ریزش آب در آنها از بلندی ها و لابلای صخره ها صورت می گیرد.
در طرح جامع ایجاد رویشگاههای نمونه كه نشان دهنده مناطق رویشی مختلف ایران و جهان باشند مورد توجه بوده است. هم چنین تعدادی كلكسیون موضوعی با اهداف آموزشی و پژوهشی و نمایشی برای باغ طراحی گردید. از رویشگاههای طراحی شده ۷ رویشكاه مربوط به ایران شامل رویشگاه هیركانی، رویشگاه زاگرس، رویشگاه البرز جنوبی، رویشگاه ایرانی تورانی، گلخانه جنوب ایران، باغ پیاز های ایرانی، باغ میوه های بومی و ۶ رویشگاه مربوط به جهان شامل رویشگاه اروپا، چمن زار های آمریكا، رویشگاه قفقاز، رویشگاه هیمالیا، رویشگاه چین و ژاپن و ۸ كلكسیون و باغ موضوعی شامل قطعات آموزشی و نمایشی، باغ سیستماتیك، باغ گیاهان دارویی و صنعتی، آربراتوم، جنگل و گردشگاه (شاكای) ، باغ صخره ایی و گیاهان زینتی، میدان مركزی باغ رز و چهار باغ ایرانی و پهن برگان همیشه سبز است. نهالستان و گلخانه های تكثیر مواد گیاهی مورد نیاز باغ را تامین می كنند. اكثر بخشهای طرح جامع در باغ گیاه شناسی ملی ایران ایجاد شده و تنها بخش كمی از ان شامل گلخانه مناطق حاره در آینده ایجاد خواهد شد.
باغ گیاه شناسی ملی ایران، مجموعه ای بی نظیر از تنوع گیاهی ایران و جهان است كه چشم اندازی بی بدیل برای هر بازدید كننده ای خلق كرده است.
در این بخش تلاش شده تا بخشی از زیبایی مجموعه باغ كه نمادی از قدرت خالق بی همتاسب به نمایش درآید.
