روستای خونیك و ماخونیك خراسان جنوبی

روستای خونیك و ماخونیك از جاهای دیدنی خراسان جنوبی یكی از هفت روستای شگفت انگیز جهان است كه به سرزمین لی لی پوتهای ایران شهرت دارد در این روستا كشیدن سیگار، دیدن تلویزیون و نوشیدن چای بنا به سنت و رسوم محلی ممنوع است. آسمونی در این بخش به معرفی روستای خونیك و ماخونیك در خراسان جنوبی مر پردازد.

ماخونیك روستایی است كه در دهستان دُرُح بخش مركزی شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی واقع شده‌است. این روستای از روستاهای شگفت‌انگیز جهان به حساب می‌آید. براساس سرشماری مركز آمار ایران در سال ۱۳۹۰، جمعیت آن ۷۳۹ نفر (۱۶۴ خانوار) بوده‌است.

موقعیت جغرافیایی روستای ماخونیك
روستای خونیك و ماخونیك از جاهای دیدنی خراسان جنوبی یكی از هفت روستای شگفت‌انگیز جهان می‌باشد و به لحاظ شهرت آن به شهر «لی‌لی‌پوت‌ها»، جذابیت‌های حیرت‌انگیزی دارد. از روستای ماخونیك تا افغانستان نیم ساعت فاصله وجود دارد و مردم ماخونیك اصالتاً افغانی می‌باشند كه در چند قرن پیش از افغانستان كوچ كرده‌اند و ماخونیك را جهت زندگی برگزیده‌اند. این روستا در فاصله ۷۸ كیلومتری شرقی شهر سربیشه در مسیر جاده سربیشه به روستای دُرُح قرار دارد.

جلگه ماخونیك متشكل از ۱۲ آبادی است كه روستای ماخونیك بزرگ‌ترین آن‌ها به‌شمار می‌آید. این روستاها شامل ماخونیك Maxonic، كفاز Kefaz، چاپنسر Japansar، توتك Tutak، سفال بند Sefalband، سولابست Sulabest، لجونگ (سفلی و علیا) lejong، كلاته بلوچ Kelate baluj، دامدامه Damdame و میش نو Misnow، خارستو Xayestu و جلارو Jelaro است.

اهالی روستای خونیك و ماخونیك از جاهای دیدنی خراسان جنوبی از نظر مذهب (اهل تسنن)، شیوه گذران زندگی و اوضاع اجتماعی با یكدیگر وجه اشتراك زیادی دارند اما غالب این روستاها اصل و تبار خود را از روستای ماخونیك می‌دانند.

وجه تسمیه روستای روستای خونیك و ماخونیك خراسان جنوبی
دربارهٔ وجه تسمیه روستا چندین قول وجود دارد،
در برخی اسناد قدیمی (حجت) كه تاریخ نگارش آنها به ۳۰۰ سال قبل می‌رسد، نام روستا مادخنیك ذكر شده‌است. گفته می‌شود در گذشته عده‌ای مأموران دولتی به این روستا آمده و اهالی به گرمی از آن‌ها استقبال نكرده‌اند و با آن‌ها برخورد سردی داشته‌اند و آن‌ها این نام را برای روستا انتخاب كرده‌اند.
برخی می‌گویند به دلیل وجود شكافی در كوه نزدیك روستا به آنجا ماده ماخونیك گفته می‌شده كه به مرور زمان به ماخونیك تغییر نام یافته‌است.

تاریخچه روستای ماخونیك
دربارهٔ روستای خونیك و ماخونیك از جاهای دیدنی خراسان جنوبی هیچ سابقه تاریخی مكتوبی وجود ندارد و فقط «كلنل چارلز ادوار دبیت» در كتاب سفرنامه خراسان و سیستان در دوره ناصرالدین شاه به توصیف منطقه ماخونیك پرداخته‌است.
بر طبق شواهد چنین بر می‌آید كه ساكنان روستا در ابتدا دامدار و كوچ‌نشین بوده‌اند و در دوره‌های بعد در منطقه ماخونیك و به ویژه در روستای ماخونیك سكونت گزیده‌اند، وجود سنگ‌نگاره‌ای در نزدیكی قنات ماخونیك كه نقش‌های چوپانی و بسیار قدیمی بر روی آن نقش بسته نیز گواهی بر قدمت سكونت در ماخونیك است.
از آثار تاریخی روستای خونیك و ماخونیك از جاهای دیدنی خراسان جنوبی می‌توان به سنگ سیاه (سنگ نگاره) ماخونیك، بنای برج و قلعه، برج گل انجیر، منزل سرگردونی، نادر مرده می‌توان اشاره كرد.

مردم‌شناسی روستای ماخونیك
مردم منطقه ماخونیك مسلمان، دارای مذهب اهل تسنن (حنفی) و پیرو ابوحنیفه نعمان بن ثابت از ائمه چهارگانه اهل سنت است، كه با زبان فارسی و با لهجهٔ خاص محل تكلم می‌كنند. جاذبهٔ این روستا این است كه اهالی آن كوتاه‌قد بوده و به زحمت قدشان از ۱٫۴۰ متر تجاوز می‌كند. البته این موضوع برای دوران گذشته‌است و اكنون در این روستا تقریباً قدها متعادل گشته‌است.
مردم ماخونیك تا ۵۰ سال پیش، چای نمی‌نوشیدند، شكار نمی‌كردند و اصلاً گوشت هم نمی‌خوردند و هنوز سیگار نمی‌كشند. مردم ماخونیك این قبیل كارها را گناه می‌دانستند.
ورود تلویزیون به این روستا به معنای ورود شیطان بود و اهالی تا چند سال پیش به تلویزیون می‌گفتند شیطان. آنها هرگز اجازه نمی‌دادند كودكان پای صفحه تلویزیون بنشینند و جادو شوند.

فرهنگ روستای ماخونیك
یكی از عمده نشانه‌های فرهنگی روستای ماخونیك مسكن است و بافت مسكونی روستا در دامنهٔ تپه و خانه‌ها به طور فشرده‌به‌هم و در گودی زمین ساخته شده‌اند. كف خانه حدود یك متر از سطح زمین پایین‌تر است و دارای یك درب كوتاه چوبی است.
برای رفتن به داخل خانه باید دولا شده و به زحمت خود را داخل خانه كرد. اغلب یكی دو پله درگاهی را به كف خانه متصل می‌كنند. به علت آنكه هوای این ناحیه سرد می‌باشد، مردم خانه‌ها را كوچك و كم‌ارتفاع می‌ساختند تا گرم شدن خانه راحت تر صورت گیرد.
هر خانه دارای فضاهایی همچون كندیك Kandik (مخزن نگهداری گندم و جو)، كرشك Koresk (اجاق گلی برای طبخ غذا)، طاق و طاقچه است.
باید دانست عمده مصالح به كار رفته در مسكن روستا شامل سنگ، چوب و هیزم است.
علاوه بر مسكن به جاذبه‌های فرهنگی دیگری همچون مراسم عروسی و نامزدی، مراسم ماه رمضان و عید فطر و عید قربان، مراسم باران‌خواهی و همچنین خوراك و غذاهای سنتی و پوشاك محلی منطقه می‌توان اشاره كرد.

حرفه و پیشه روستای ماخونیك
شغل اصلی مردم روستای خونیك و ماخونیك از جاهای دیدنی خراسان جنوبی دامداری است و در كنار آن به كشاورزی نیز مشغول هستند، علاوه بر این تعدادی از اهالی در معادن سنگ كار می‌كنند و تعدادی دیگر نیز قالیبافی می‌كنند و این صنعت از عمده صنایع دستی روستا به شمار می‌رود.
عمده محصولات كشاورزی منطقه شامل گندم، سیر، جو، شلغم، چغندر و زردك است و مردم این منطقه به میزان محدودی به كشت گوجه فرنگی، پیاز و زعفران نیز می‌پردازند.
كاشت محصولات باغی در روستا چندان به چشم نمی‌خورد و فقط تعدادی درختان عناب، توت، انجیر، انار، سیب، انگور و بادام در كنار جوی‌های آب و نزدیكی استخر كاشت شده‌است.

امكانات روستای ماخونیك
راه روستا در سال‌های اخیر ایجاد و آسفالت شده‌است و علاوه بر این روستا دارای آب شرب، برق، خانه بهداشت، مدرسه ابتدایی، مكتب خانه، حمام و چندین مغازه از جمله خواربار فروشی، قصابی، نانوایی، تعمیرگاه موتور و جوشكاری هستند.
در حال حاضر گردشگران خارجی و داخلی زیادی از این روستا دیدن می‌كنند و این روستا از روستاهای هدف گردشگری خراسان جنوبی به شمار می‌رود.