ساختمان شركت سهامی فرش ایران عمارتی است كه میان سالهای ۱۲۹۰ تا ۱۳۰۰ در خیابان فردوسی در مركز شهر تهران ساخته شد. ساختمان شركت سهامی فرش ایران بخشی از داراییهای بسیار یكی از بازرگانان نیكوكار زرتشتی به نام ارباب جمشید بوده است. این مالكیت با سنگنبشته روی یكی از ستونهای ساختمان تأیید میگردد. در سال ۱۳۱۴ شركت سهامی فرش ایران با دستور دولت وقت با هدف تولید، طراحی و پژوهش در زمینه فرش دستباف، در همین عمارت بنیادگذاری و آغاز به كار كرد.ساختمان كنونی شركت فرش ایران به همراه بخش بزرگی از باغ روبروی آن (سفارت كنونی روسیه) بخشی از مركز تجارتخانه و انبار ارباب جمشید بوده است. پس از پایهگذاری شركت انگلیسی تولیدكننده قالی شرق (O.C.M ORIENTAL CARPET MANUFACTUR) این ساختمان به خانواده پیرنیا واگذار گردید.در دوره رضاشاه شركت انگلیسی تولیدكننده قالی شرق (O.C.M) فروپاشید و داراییهای آن به شركت سهامی فرش ایران واگذار شد و سالهای ۱۳۱۴ تا ۱۳۱۸ این ساختمان به اجاره شركت فرش در آمد كه سرانجام در دهه پنجاه خورشیدی توسظ این شركت خریداری شد. به خریداری آن اقدام نمود.
تا سال ۱۳۵۴ این ساختمان به عنوان بنای اداری مورد بهرهبرداری قرار میگرفت و پس از جابجایی تشكیلات اداری به ساختمان خیابان خردمند، این ساختمان به نمایشگاه و فروشگاه تبدیل شد.
در سالهای جنگ وو به دلیل بمباران هوایی عراق در پیرامونن این ساختمان دیوارها رفته رفته ترك برداشته و به حالتی نیمهویران گرفتند. از این رو طبقه دوم ساختمان دیگر قابل استفاده نبود تا این كه در سالهای ۱۳۸۳ و ۱۳۸۴ این ساختمان بازسازی و بهسازی شد.
این ساختمان كه در سالهای پایانی دوره قاجار پایهگذاری شد، یكی از برجستهترین نمونههای معماری ایرانی در آن دوره است. معماری این ساختمان با الهام از معماری هخامنشی و نیز معماری ساسانی و با بهره گرفتن از عناصر معماری آن دوره همانند ستونها و سرستونهای هخامنشی، پرهای هخامنشی، شیرهای بالدار، نیلوفرهای هخامنشی، تاج خروسیها و … طراحی و ساخته شده است.
این ساختمان در سال ۱۳۸۳ و ۱۳۸۴ بازسازی و مرمت شد. نخست سازه آن كه خشت و گلی بود ترمیم شد و آن گاه نمای ظاهری و پیكره ساختمان با وجود فرسایش بسیار در گذر روزگاران هنوز چندان از میان نرفته بود. از این رو عناصر و اجزای معماری آن همچون نمای آجری، ستونها، سرستونها و زیرستونها بهسازی شدند.
در و پنجرههای چوبی پوسیده و آسیب دیده با همان طرح بازسازی در جای خود گذاشته شدند. بدین سان نمای بیرونی همچنان نگهداشته شد. با زدودن لایههای گچ از ستونها در تالارها دورنی، رویه سنگی آنها پیدا شد كه همسان با طراحی ستونهای نمای بیرونی بودند.
روی یكی از ستونهای این ساختمان، سنگنبشتهای وجود دارد كه بانی و معمار این ساختمان را روی آن تراشیده است: «حسبالفرمایش عمدهالتجار ارباب جمشید عمل … .» كه شوربختانه نام معمار آن آشكار نیست.
نحوه دسترسی
مسیر مترو
نزدیك ترین ایستگاه مترو به این ساختمان ایستگاه فردوسی واقع در خط چهار مترو تهران است.
آدرس : خیابان فردوسی – نرسیده به میدان فردوسی – سمت راست