مدرسه میرزا ابوالحسن معمار باشی یكی از مدارس قدیمی شهر تهران به شمار می رود كه در كنار مسجدی به همین نام در محله امامزاده یحیی تهران قرار دارد.مدرسه میرزا ابوالحسن معمار باشی طبق رسم آن زمان ویژه مردان بود و خدمات آن به خوبی تدارك شده است.همه اتاق ها ساده و از حداقل لوازم و تزئینات برخوردار بودند.فقط شبستان ،اندكی با شیشه های رنگی به كار رفته در درها و پنجره های مشرف به حیاط تزئین شده است.نقشه و طرح مدرسه میرزا ابوالحسن معمار باشی شبیه به مسجد و برخی خانه های سنتی است. ورودی آن ساده است و تنها نشانه ی وجود این بنا در آن خیابان است.ساختمان مدرسه میرزا ابوالحسن معمار باشی درون گرا و معطوف به حیاط است،كه در آن آب و درخت وجوددارد.در همه جای ساختمان ردپاهایی از همان اصول به كارگرفته شده در مسجد و خانه سنتی مشاهده می شود. در كتیبه وقف نامه واقع در سردر بنا تاریخ۱۳۰۳دیده می شود.
در فرهنگ دیرینه و مذهبی ایران مدرسه در حرمت و تقدس پس از مسجد قرار دارد. ساختمان آن نسبتا ساده ،بدون بقعه و بنای یادبود است و تزئینات و آرایه های اندكی در مدرسه به كار می رود. مدرسه معمار باشی از بناهای به یادگار مانده از دوره قاجاریه است. این بنا دو طبقه است و شبستان آن دو برابر خود مدرسه ارتفاع دارد و مكانی است بزرگ كه در روز برای آموزش و در شب برای نیایش كاربرد دارد. دارای۲۴حجره،انبار، دو مدرس و یك كتابخانه است.
بانی مدرسه حاج ابوالحسن اصفهانی است كه در دوره قاجار دارای منصب معمارباشی و ملقب به صنیع الملك بود. كتیبه سردر مدرسه به محمد ابراهیم مشهور به میرزا عمر و سازنده كتیبه استاد عبدالرسول حجار بوده است.
با توجه به صفحه ششم وقف نامه این بنا،واقف تعداد ۹۰۵مجلد كتاب و قرآن را بر طلاب مدرسه وقف كرده و شرایط استفاده از انهارا برشمرده است.
ورودی در كوچه ای قرار دارد و از هشتی و دالان به حیاط اصلی راه دارد.حیاط دارای حوضی است كه پیرامون آن باغچه های گلكاری شده قرار دارد و در دوسوی باغچه ورودی اتاق های اصلی مدرسه واقع شده اند. شبستان در جنوب غربی و اتاق های خصوصی در گوشه شمال غربی و جنوب شرقی قرار گرفته است.اتاق های بالایی اندكی عقب ترند و در جلوی آنها راهرویی قرار دارد كه دور تا دور سه وجه را تا ورودی طبقه محصور ساخته است.دستشویی ها پشت مجموعه اتاق های شمال غربی واقع اند كه دسترسی به آنها از رهگذر حیاط ممكن است.
مجموعه میرزاابوالحسن معمارباشی در تاریخ ۶ خرداد ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۰۱۸ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.مسجد و مدرسه حاج ابوالحسن معمار، یكی از مدارس تابعه حوزه علمیه مروی و تحت اشراف حضرت آیت الله مهدوی كنی و مدیریت حجة الاسلام و المسلمین كمالیان اداره می شود.مسجد معمارباشی از شمال شرق به میدان باغ پسته بك، از جنوب به خیابان پانزده خرداد و از غرب به خیابان مصطفی خمینی راه دارد.با وجود تغییرات و مرمت‌های جزئی صورت گرفته در بنا، ساختمان مسجد و مدرسه معمار باشی صورت قدیمی خود را حفظ كرده است.
آدرس : تهران – خیابان ۱۵ خرداد – كوچه امامزاده یحیی (ع)، میدان باغ پسته بك پلاك ۱۷۱
