لارستان كه امروزه بیشتر با نام لار شناخته میشود روزگاری یكی از مهمترین شهرهای استان فارس و در مسیر تجارت بینالمللی قرار داشت. حاكم شهر دارالحكومه روزگار میگذراند كه به باغ نشاط معروف است.
یكی از شهرهای كمتر شناخته شده ایران، لار در جنوب شرقی استان فارس است؛ در دوران قدیم، لارستان به منطقه وسیعی از جنوب ایران گفته میشد و مناطق بسیاری به مركزیت لار بود. شهری كه بسیاری از ایرانیان ساكن شیخنشینهای جنوب خلیج فارس از آن بدین مكانها مهاجرت كردهاند. در عصر صفویان این منطقه بهواسطه قرار گرفتن در جاده تجارتی اصفهان به خلیجفارس اهمیت بسیاری داشت و در دوران دیگر، دچار فراز و نشیبهای متعدد شد. لار در دوران صفوی دارای حكومتی نیمه مستقل بود كه حاكم آن از عمارتی زیبا موسوم به باغ و عمارت نشاط، منطقه را كنترل میكرد.
باغ نشاط در داخل شهر قدیم لار در كنار رودخانه خشك و در ضلع شمالی پل عباسی قرار گرفته است. این عمارت در وسط باغی به نام نشاط قرار دارد و هم باغ و هم عمارت هر دو به نام نشاط مشهور هستند. عمارت از ساختمانهای مختلفی تشكیل شده است. عمارت باغ نشاط در دوره صفویه مركز حكومت لار بوده است. مساحت این باغ حدود یك هكتار و پوشیده از درختان كنار و نخل است. عمارت اصلی باغ نشاط، در سه طبقه بنا شده و ارتفاع ایوان آن به ۲/۵ متر میرسد و مساحت قصر ۱۳۵ در ۳۵ متر است. در وسط شاهنشین عمارت، منفذی ۸ ضلعی جهت نورگیری و تهویه هوای زیرزمین قرار دارد. زیرزمین این عمارت در سالهای اخیر بهعنوان زورخانه سنتی مورد استفاده قرار میگرفت. بنا دستخوش تحولات زیادی شده و طبقه دوم و بادگیر آن به صورت كامل تخریب شده است. عمارت با گچبریهای زیبا، مقرنس و حوضهای هشت گوش در میان نخلستان، همراه با عمارت حمام و عمارت زاویه دراویش شكل گرفته است.
حمام باغ نشاط، در بخش شمالی باغ نشاط قرار دارد و احتمالا تاریخ بنای آن همزمان با عمارت اصلی و مقارن با دوران افشاریه بوده است. حمام با سقف هلالی و ستونهای سنگی مارپیچ و آهكبریهای زیبا معماری جالب توجهی دارد. فضای داخلی حمام شامل بخشهای مختلف از جمله گرمخانه و خزینه است و نیز بر دیوارهای آن نقوش تزیینی و خطوط نستعلیق بسیاری ترسیم شده است.
بنای حمام باغ از سه قسمت بینه، میاندار و گرمخانه اصلی تشكیل شده كه نقوش آهكبری شده دیوارهای آن تا حدودی باقیمانده است و سنگهای قدیمی آن را در گوشه و كنار به صورت محدود میتوان دید.
نورگیرهای موجود در سقف جهت جلوگیری از ورود هوای سرد بیرون و خروج هوای گرم داخل و هدایت نور به داخل حمام با شیشه پوشیده شده است كه نور حمام را از طلوع آفتاب تا غروب تامین میكند.
حوضچهای نه چندان بزرگ در وسط بینه ساخته شده است كه هم بهعنوان آب نما و هم بهعنوان پاشویه آب سرد به توصیه شیخ بهایی برای جلوگیری از بیماریهایی همچون زكام و سرماخوردگی مانند دیگر حمامهای قدیمی از آن استفاده میشده است.
در قسمت میاندر دو شبه حوضچه واقع در دیوارهای دو طرف مشاهده میشود كه آب آن از خزینه آب گرم تامین میشده و یكی از موارد استفاده آن محبوس كردن بخار آب ناشی از آب این دو حوضچه در میاندر است كه مانعی برای ورود هوای سرد بینه به داخل گرمخانه اصلی است. میاندر با دو ورودی به گرمخانه اصلی متصل میشود.
گرمخانه اصلی شامل چهار بخش است:
۱- خزینه آب سرد: از خزینه آب گرم كوچكتر و از آب سر پر بوده است.
۲- خزینه آبگرم: این خزینه دارای دیگ مسی بوده كه وظیفه انتقال گرمای آب جوش درون خود به آب اطراف را بر عهده داشته است كه متاسفانه این دیگ اكنون وجود ندارد. لازم به ذكر است آب دیگ مسی توسط تون (كوره) حمام گرم میشد كه در پشت حمام واقع است.
۳- محل نظافت: محلی جداگانه و با عمقی بیشتر از سطح گرمخانه است كه برای استفاده از مواد بهداشتی و حنا و… استفاده میشد.
۴- سالن گرمخانه اصلی: سقف این سالن دارای نورگیرهایی با كاربرد نوردهی است و دارای چهار ستون پیچدار و طاقهای هفت و پنجی (جناغی) است كه بار سنگین سقف را به دوش میكشد. دیوارهای این سالن با نقوش آهكبری به زیبایی تزیین شده است. كف سالن قبلا دارای تونلهایی مارپیچ جهت عبور آب گرم از خزینه بود كه برای گرم كردن كف نشیمنگاه حمام و تخلیه خزینه و ایجاد تعادل گرمایی استفاده میشده است كه به نام گربهرو خوانده میشود.
باغ نشاط در تاریخ ۱۷ مرداد ۱۳۸۲، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است
آدرس: شهر قدیم لار، خیابان ساحلی، باغ نشاط لار



