براساس یك تقسیم بندی نقشه های فرش ایران به نوزده گروه اصلی و تعداد زیادی طرح های فرعی تقسیم می شود كه برای آشنایی بیشتر به برخی آن ها اشاره می شود.
لچك ترنج
از زیباترین و رایج ترین طرح های ایرانی است كه ابتدا برای تزیین جلدهای چرمی كتاب ها مورد استفاده از آن برای تزیین قالی ها رایج شد در این طرح، ترنج اكثراً گرد و گاهی بیضی شكل با یك یاد دو سرترنج و گاهی چندین سرترنج، زمینه قالی را می پوشاند. یك چهارم ترنج، چهار گوشه زمینه اصلی قالی را می آراید و لچكی ها را تشكیل می دهد.
محرابی
طرح اصلی “محرابی”، از طرح محراب، یعنی جای نماز امام در مساجد الهام گرفته شده و تزئیناتی از قبیل قندیل، ستون، سرستون و گل برگ به آن اضافه شده اند. گروه های فرعی این طرح به نام های محرابی درختی، محرابی قندیلی، محرابی گلدانی، محرابی دورنماو محرابی ستون دار شهرت دارند.
گلدانی
در طرح “گلدانی” غالباً شكل گلدان در اندازه های متفاوت به چشم می خورد. گاه یك گلدان بزرگ پر از گل، تمام فرش را می -پوشاند. گاه چند گلدان كوچك به طور متقارن در اطراف متن یا به دنبال هم، سرتاسر متن را فرا می گیرند. گروه های فرعی همین طرح عبارتند از: دوطرف گلدانی، محرابی گلدانی، سراسری گلدانی و گلدانی یك طرفه.
شكارگاهی
بنیاد اصلی این گروه از طرح ها، نمایش صحنه های شكارگاه است؛ به نحوی كه در قسمت های متفاوت، طرح یك سواركار با وسیله ای همانند تیر و كمان یا نیزه مشغول شكار آهو و سایر جانوران است. هم چنین صحنه های شكار حیوانات وحشی را نشان می دهد كه طعمه حیوانات قوی تر شده اند. گاهی هم صحنه شكار شاهان در این گونه طرح ها، زمینه اصلی قالی را تشكیل می دهد.
درختی
با اینكه در طراحی فرش اساس كار را شاخه ها و برگ ها تشكیل می دهنئ، ولی در طرح های درختی سعی شده است وجه تشابه با طبیعت حفظ شود. در طرح های این گروه، درخت ها و درختچه های كوچك و بزرگ، به ویژه به صورت انفرادی تركیب اصلی را تشكیل داده اند و با اجزای دیگری تركیب شده اند. طرح های فرعی معروف درختی عبارتند از: درختی جانوری یا حیوان دار، درختی سبزی كاری یا آب نما، درختی ترنج دار، درختی سروی و درختی گلدانی.
شاه عباسی
اساس و پایه این طرح ها را گل های خاصی تشكیل می دهند كه به نام شاه عباسی مشهورند و از دوره صفویه و سلطنت شاه عباس رایج بوده اند. این گل ها شامل شاخه و برگ و گاه اسلیمی ها و ختایی هایی هستند كه درمتن و حاشیه قالی، نقش اصلی را تشكیل می دهند. انواع طرح های این گروه عبارت اند از: لچك و ترنج شاه عباسی، ترنج دار، افشان شاه عباسی، شاه عباسی درختی، شاه عباسی شیخ صفی، شاه عباسی جانوری، طره دار سلسله ای، ترنجی طره دار، بوته ای و لچك ترنج كف ساده.
