این روستا كه از آن به عنوان سفید داران نیز یاد می شود، یكی از روستاهای زیبا و دیدنی در اطراف پایتخت و از توابع شهرستان ساوجبلاغ است. طبیعت گردان روستای اسپی داران را به دلیل وجود آبشارهای متعدد و چشم نواز به عنوان مهد آبشارهای استان البرز می دانند.روستای اسپی داران یا سفیدداران یا سپیدداران نام روستایی ییلاقی و كوهستانی كه از توابع شهرستان ساوجبلاغ استان تهران و جزو دهستان برغان است. روستای اسپی داران و یا سفید داران بیشتر تعداد آبشار و درختان كهنسال استان البرز را در خود جای داده است.
ایسپی داران نامی باستانی، كه ریشه اصلی آن زبان پارتی (پهلوی اشكانی) می باشد و این زبان یكی از زیر شاخه های زبان باستانی پهلوی است. ایسپی به زبان محلی به معنی سفید، دار به معنی درخت و ان جهت جمع استفاده شده كه كلاً به معنی روستایی كه دارای درختان سپیدار می باشد. ز زمان های بسیار دور نام این روستا ایسپی داران بوده است ولی درفرهنگ لغات مرحوم علامه دهخدا اینچنین آمده است. سفیدداران، دهی جزء دهستان برغان بخش كرج شهرستان تهران، دارای ۱?۳ تن سكنه است و آب آن از چشمه سار و آب رود می باشد. محصولات آن باغات میوه، لبنیات، عسل، غلات و قلمستان می باشد . شغل اهالی زراعت و گله داری است. از رودخانه سفیدداران هم آب روستای كله رود(گلین رود) تامین می گردد.
تذكر: (البته مرحوم دهخدا چون اطلاع نداشتند، ننوشتند… كه این روستا علاوه بر تامین آب روستای گلین رود (كله رو) از طریق رودخانه وارش كورور ، از طریق رودخانه جوزه رود هم آب روستای اغشت را تامین می كند.)
ویژگی ها
هنوز در روستای اسپی داران بوی نان محلی، بوی نمور كاه گل احساس می شود. چندین خانه ی قدیمی یادگاری از گذشته در روستا خودنمایی می كنند.
اهالی این روستا در ساوجبلاغ با شهرت های كوهزاده، كمر گرد (كمركُرد) و سرود نشین شناخته می شوند. كه بزرگترین و پرجمعیت ترین این طایفه كوهزاده است.
سیمای عمومی
بافت معماری روستای اسپی داران یكی از جاذبه های این روستا به شمای می رود. اهالی این روستا همچون قصبه های بزرگ همچون “پشند، گته ارنگه، ولیان و برغان” بالا و پایین نداشته اند همه یكدست بوده اند. همه كشاورز و دامدار…
در قصبه های بزرگ “خوش نشین و طبقه كشاورز و دامدار داشته اند و خانه هایشان هم از لحاظ بافت و تركیب معماری فرق داشتند.
این جا هم مثل جاهای دیگر طویله و توالت را دور از محل سكونت می ساختند. تندورستان، تابستان نشین، زمستان نشین داشته اند..
پیشنهاد ویژه
در انتهای اراضی این روستا شش سرو كهنسال به نام “پیردار” قرار دارد كه ابهت خاصی دارند و یك سرو كهنسال دیگر در ارتفاعات رودخانه جوزه قرار دارد.
پس از گذشتن از روستای خوروین و آجین دوجین و… بخش چندار به میدان روستای ولیان می رسید. دست راست میدان جاده ای كوچه باغی است كه تازه آسفالت شده است. حدود ۵۰ متر كه این جاده را می پیمائید…
به دو راهی كله رو (گلین رود)، اسكولدره می رسید كه راه سمت چپ (اسكولدره) را انتخاب می كنید. پس از گذر باغ ها، ویلا ها و جاده های پیچ و خم دار به دو راهی اسپی داران و اسكلولدره می رسید و راه را به سمت روستای اسپی داران ادامه می دهید. پس طی چند كیلومتر و در نوریدن پیچ ها و دره های عمیق، رنگ كوه ها به رنگ بنفش می گراید و این نشان رسیدن به آبشار زیبا و چشمه آب معدنی “وارش كورورخانه” می باشد.
پس از سر گذاشتن آبشار و “سوته په لنگ”، “عاروس كمر”، به “پن كوله” و “پیش كوله” می رسیم، روستا از بالای بلندی دیده می شود. به روستا اسپی داران رسیدیم. این روستا در دره ی بزرگی به نام “خوك لانی دره” واقع شده است.
امكانات ویژه
وقتی از جاده انحرافی ولیان به سمت این روستا حركت می كنید ۵ كیلومتر مانده به این روستا به آبشار زیبای “وارش كورور” (به معنی بارش زیاد) می رسیم. البته در ورودی محل آبشار چشمه آب معدنی “وارش كورور” كه از كوه می جوشد، قرار دارد.
بعد از گذراندن ۵ كیلومتر بعد از روستای سفیددارن به آبشارهای زنجیره ای “جوزه رود” (به معنی رودخانه گردو) می رسیم. بعد از گذشتن از آب زلال رودخانه جوزه رود به اولین آبشار زنجیره ای “جوزه رود” می رسیم. بعد از گذر از این آبشار نوبه نوبه به ۴ آبشار زیبای جوزه رود می رسیم. در راه می توانید از میوه های مانند : كوهی زرشك، سیب كوهی، تمشك، شاتوت، توت، بادام كوهی، و… بخورید.
بعد از گذر از این ۵ آبشار زیبا و دل انگیز به محوطه بازی به نام “دربند جوزه رود”، می رسیم. بعد از گذر از این محل چشمتان به جمال آبشار بلند و زیبای آبشار “چوب بست” روشن می گردد. این از ۷ آبشار زیبای روستای سفیدداران كه دیدن آنها خالی از لطف نیست البته به غیر از این آبشار و چشمه آب معدنی یك چشمه آب معدنی دیگر در ارتفاعات به نام “قل قل چشمه” دارد كه از دل زمین آب زلال و معدنی می جوشد و این چشمه بالاتر از آبشار چوب بست قرار دارد.
این منطقه دارای وحوش بسیاری است مانند : كبك، كبك دری، كل و یز كوهی، روباه، گراز، گرگ، سیاه گوش، خرس، انواع پرندگان شكاری و غیر شكاری و انواع خزندگان در رسته افعی ها… نه بازهم هست قله زیبای و معروف “شاه كرم ” هم در ارتفاعات این روستا قرار دارد. البته كه روستای متروكه معروف “شیون چال” هم در ارتفاعات این روستا قرار دارد.
محصولات این روستا انواع لبنیات، گردو، آلبالو، گیلاس، توت، انواع سبزهای كوهی در فصل بهار و … است.
