معتمدالایاله از مردان سیاسی دوره قاجار در آشتیان بوده است كه عمارت مربوط به این شخص دارای معماری مربوط به قاجارها و فضاهای مسكونی خدماتی و آب انبار بوده است. شهرستان آشتیان علاوه بر آنكه مهد اندیشمندان، مفاخر، ادیبان و یاستمداران بوده، آثار تاریخی ارزشمندی را در خود جای داده است.یكی از جاذبه های تاریخی این شهر، خانه معتمد الایاله در غرب آشتیان است.معتمدالایاله از مردان سیاسی دوره قاجار در آشتیان بوده است كه عمارت مربوط به این شخص دارای معماری مربوط به قاجارها و فضاهای مسكونی خدماتی و آب انبار بوده است.
مقرب الخاقان معتمد السطان محمد رفیع خان ملقب الایاله بزرگ از ۱۳۰۳ ه.ق. تا ۱۳۳۵ نائب الحكومه محلی آشتیان بوده است.منزل معتمد الایاله مربوط به دوره قاجار است و در بافت قدیم شهر آشتیان واقع شده است.
بر سر درب این خانه كوبه ای برنجی دیده می شود كه بر روی آن حك شده است؛ «معتمد الایاله ۱۳۱۸، عمل استاد عبدالكریم شیرازی» كه به نظر می رسد میخ ها و كوبه های درب در شیراز ساخته شده است.
در بالای سر در گنگره هایی از آجر و چند كاشی معرق به كار رفته است، در كاشی دایره وسط سر در، آیات زیبایی از قرآن با خط بسیار زیبا تحریر شده است. در بالای آن با گچ برجسته نام استاد و بنای ساختمان «عمل عبد الرحیم گركانی» نوشته شده است.
در سمت راست سر درب خانه، كاشی با نقشی از سرباز قزلباش در حال اسب سواری است، قدمت این كاشی به دوران صفویه می رسد، در سمت چپ، كاشی با تصویری از دو بانو در حال موسیقی را به تصویر كشیده است، این كاشی مربوط به دوره قاجاریه است.
چهار ستون نیمه لخت و دو ستون نیم دایره با طرح برجسته ای از گل و گلدان از آجر ساخته شده است كه در طرفین درب ورودی به كار رفته است.
در زیر سكوی نشیمن جلوی درب، دو سنگ حجاری شده از گل نیلوفر آبی قرار دارد كه نماد زندگی است.
این سر بنا توسط دالان مسقف آجری زیبایی به حیاط عمارت می رسد، حیاطی بزرگ و مربع شكل با تالاری در ضلع جنوبی و ساختمانی دو طبقه در شمال و غرب حیاط با اتاق های تو در تو، خانه های عیان نشین را به تصویر می كشد.
این خانه در حدود ۵۰۰ متر مربع و در حال حاضر مركز اسناد آشتیان شناخته می شود و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۲۰۹۷ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آب انبار نایب در روبروی این بنا توسط معتمد ساخته شده است، در جوار این خانه عمارت دیگری به نام «ارگ» وجود داشته كه كارهای اداری و حكومتی معتمد در آن جا انجام می شده است، این عمارت از خانه قدیمی تر و به نظر می رسد كه توسط معتمد بازسازی شده بوده این عمارت در سال ۷۵ از سوی شهرداری تخریب شده و به پاركینگ وسیله نقلیه تبدیل شده است.
