گنبد نمكی كهنه در استان فارس واقع است. گنبد نمكی كهنه در هفتاد كیلومتری شرق شهر لار در استان فارس و در فاصله ناچیزی در شمال غرب روستای علی آباد قرار دارد. گنبد نمكی كهنه در شرق كمربند چین و تراست زاگرس و در انتهای شرقی طاقدیس كوه كلات شیخ قرار دارد . به صورت كوهستانی صعب العبور و یك گنبد نمكی فرسوده است. دسترسی به این گنبد از طریق جاده لار به شاه غیب امكانپذیر است. به علت توپوگرافی خشن نمك، دسترسی به بسیاری از ارتفاعات نمكی بسیار دشوار است. از طریق آبراهه هایی كه پیرامون این گنبد وجود دارد میتوان به نمكیر دسترسی داشت.
وسعت گنبد نمكی كهنه حدود ۲۱ كیلومتر مربع است. بلندترین نقطه كوه نمك از سطح دریا ۱۱۰۰ متر ارتفاع دارد وارتفاع پایین ترین رخنمون نمك از سطح دریا حدود ۷۰۰ متر است. درجه حرارت در روزهای تیرماه گاهی به ۵۰ درجه می رسد اما حداقل دما در بهمن ماه گاهی كمتر از ۵ درجه است. بارش هر سال در فصلهای زمستان و در بهار اتفاق می افتد و در صورت وقوع به شكل رگبارهای تند است كه باعث جریان سیلاب در آبراهه ها میشود. فرسایش توسط آب باران انجام می شود و تیغه های برنده و اشكال نیزه ای در سطح نمك ایجاد می كند. با توجه به شرایط زمین شناسی و ژئومرفولوژی منطقه،جریان آبراهه ها از دیواره های پیرامون گنبد به سمت اطراف و در نهایت به سمت جنوب در نیمه جنوبی نمكیر و به سمت شمال در نیمه شمالی نمكیر است، صدها آبراهه كوچك و بزرگ با طرح شعاعی نمك را می برد انحلال ناشی از بارندگی های پیاپی باعث تشكیل ضخامت قابل توجهی از خاك سطحی و باقیمانده های نامحلول سازند هرمز در سطح نمك شده است.
رسوبات جوان بستر رودخانه ها و آبرفت های كواترنر كه به علت توپوگرافی سنگ بستر نمكیر، گسترش قابل توجهی ندارند و نمك ثانویه سفیدرنگ در بستر این دره ها اگرچه تشكیل می شود اما حجم و گسترش آن زیاد نیست. به علت شیب زیاد دره ها در زمان بارندگی حجم قابل توجهی از شورآبه در پهنه نمكی شمال روستای علی آباد تجمع كرده و لذا حوضچه های محلی نمك گیری در مقیاس كوچك در شمال روستای علی آباد وجود دارد. خاك های برجا به همراه باقیمانده های ولكانیكی سازند هرمز یكی از مهمترین و وسیع‌ترین واحدهای سنگ شناسی جوان را در نمكیر تشكیل می دهد. البته در دیواره های پرشیب این واحد گاهی نمك هرمز نیز رخنمون دارد. این واحد در تصویر ماهواره ای بیشتر به رنگ خاكستری تا خاكستری آبی دیده می شود و بر اساس بازدیدهای صحرایی تا ۵۰ درصد از خاك سطحی تشكیل شده و ۵۰ درصد دیگر شامل سنگ های ولكانیكی هوازده، اكسیدهای آهن و گچ است. گروه دیگری از باقیمانده های نامحلول مرتبط با سازند هرمز عبارتست از انبوهی از اكسیدهای آهن كه به علت وفور خاك های برجا عیار قابل توجهی از آهن نداشته و رنگ های قرمز تا قهوه ای را در تصاویر ماهواره ای ایجاد می كند. این واحد علاوه بر اكسید آهن و خاك سطحی شامل اندكی سنگهای ولكانیكی هوازده به همراه رخنمون های محدودی از نمك در دیواره پرشیب دره ها است.
بخش اصلی رخنمون نمك در گنبد نمكی كهنه از توده های یكنواخت نمك هرمز تشكیل می شود كه رخنمون های آن محدود به گوشه شمال شرقی گنبد است. همراه نمك مجموعه نامنظمی از مواد رسی، اكسیدهای آهن و گچ وجود دارد كه به واحدهای رسوبی – ولكانیكی سازند هرمز مربوط میشود و به همراه نمك هرمز بالا آمده است.
