كوه سهند

رشته كوه سهند به عنوان عروس كوه های ایران مشهور است . دامنه های سر سبز و چشمه های روان آن بسیار دل نواز هستند . این رشته كوه در شمال مراغه واقع بوده و بلندترین قله آن جام نام دارد . سهند و جام دو قله به هم چسبیده این رشته كوه می باشند.چشمه ای در قله این كوه وجود دارد كه تقد س خاصی برای آن قائلندسهند نام قله‌ای در شمال شهرمراغه واقع در استان آذربایجان شرقی ایران است.

مشخصات كوه : ارتفاع : ۳۷۰۷ متر مكان : شمال غربی ایران ارتفاع نسبی : ۱۸۲۶ متر گونه : آتشفشانی مطبق

آخرین فوران : ناآشكار، احتمالا دوران هولوسن

سهند در باورهای آیینی اسطوره شناسی جایگاه برجسته‌ای دارد، به نظر برخی از محققان كوه سهند همان كوه اسنوند است كه در اوستا آمده و زرتشت در آنجا با الهه آبها گفتگو كرده است. سهند رشته‌ای از جبال البرز است كه در شمال مراغه و از غرب به شرق كشیده شده و بلندترین قله آن ۳۷۱۰ متر ارتفاع دارد.

قسمت اعظم سهند در سال پوشیده از برف است. دامنه‌های سهند در طول سال پوشیده از گل و ریحان و لاله واژگون بوده و این امر جلوه‌های بدیعی از طبیعت را در برابر چشم گردشگران به تماشا می‌گذارد.

دامنه كوه سهند در مراغه گردشگاهی سرشار از طراوت و نعمت برای گردشگران و علاقه‌مندان به طبیعت است.

جاذبه‌های گردشگری و دامن سرسبز و پربركت كوه سهند هر سال میهمانان و گردشگران زیادی را پذیرا شده و آنان را از نعمات خود بهره‌مند می‌كند.

كوه سهند با دامنه‌های سرسبز و پر از گل و ریحان خود شامه نواز گردشگران و میهمانان نوروزی بوده و برای صعودكنندگان خاطره‌ای خوش را به یادگار می‌گذارد.

این كوه همواره محلی مناسب و سرسبز برای گردش و تفریح مردم شهرهای آذربایجان شرقی و غربی و گردشگران و مسافران این شهرها به ویژه شهرستان مراغه است.

شقایق‌های صحرایی و آلاله‌های روییده شده در دامنه‌های این كوه كه از جمله گونه نادر لاله واژگون هستند، منظره جالبی را برای گردشگران و میهمانان تداعی می‌كند.

وجود ‪ ۱۸۵گونه پرنده بومی و مهاجر ، وجود پستانداران متعدد و گونه‌های متنوع و نادر گیاهی و آبزی ، دامنه سهند و جلگه‌های آن را به زیستگاهی مهم برای حیات وحش تبدیل كرده و دیدن هر كدام از این مناظر برای گردشگران جالب و خاطره انگیز است.

كوه سهند علاوه بر جاذبه‌های دیدنی موجب رونق كشاورزی ، دامداری و كندو داری در این منطقه شده و سرسبزی قسمت زیادی از آذربایجان شرقی و مراغه مدیون این كوه است.

وجود چشمه‌های متعدد در قله و دامنه‌های آن كه مشهورترین آن‌ها” قرخ بلاغ ” گوموش بلاغی” ، “پری” و ” گوران بلاغی” است ، طراوت و لطافت را به مراغه ارمغان داده و موجب سیرابی درختان ، باغات و مراتع این شهرستان می‌شود.

كوه سهند با ‪ ۱۳۰هزار هكتار مراتع ییلاقی علاوه بر سرسبزی دارای گونه‌های گیاهی خوش خوراك مثل شبدر و یونجه بوده و دامنه‌های آن مرتع و چراگاه بسیار مناسبی برای دام‌های دامداران ، ایلات و عشایر منطقه است.

دامداران منطقه و عشایر استان‌های آذربایجان شرقی و غربی هر سال برای ییلاق گذرانی و تعلیف دام به دامنه‌های كوه سهند كوچ می‌كنند.

دامنه‌های این كوه به علت داشتن گل‌های فراوان بهترین محل جهت تولید عسل بوده و عسل تولید شده در این منطقه از شهرت ویژه‌ای برخوردار است.

سرمای زیاد در طول مدت زمستان و برف زیاد در این كوه مانع رشد درختان و درختچه‌ها شده ولی تیره‌های مختلف گیاهی كه همگی به صورت علفی پایا و یك ساله هستند ، در مراتع و چمن‌زارهای سهند به وفور یافت می‌شود.

قله سهند وجام

قله سهند وجام/ دوقله ای كه دست در گردن هم دارند،با سرهای بر افراشته : برای رسیدن به این قله ها ،پس از رسیدن به شهرستان مراغه، یكی از شهر های استان آذربایجان شرقی با حركت از حوالی راه آهن بطرف هشترود،كه با عبور از روستاهای داش آتان ،مردق،سرگیز ه،میمونق-به” كورده ده می رسیم- جاده آسفالته تا كورده ده ادامه می یابد،كه در دو طرف این جاده باغهای گردو،سیب،گیلاس…دیده می شود

در انتهای ده پلی كوچك بر روی رودخانه دیده می شود. جاده خاكی از این نقطه شروع می شود كه با كمی شیب وسر بالا وسنگلاخی باپیچ وخم های بلند كه در ادامه به گردنه می رسد.جاده ای طولانی ار میان تپه ماهورها ودشت بطرف “قیخ بولاغ”می رود ،وسیله نقلیه سواری ومینی بوس …تا دامنه قله ونزدیك چشمه می رود- در مسیر وچشم انداز دشت دامنه” سهند چند كلبه سیمانی وچادر عشایر دیده می شود –صبح كه از مراغه حركت كنی ،حدود ظهر به كنار چشمه قیخ بولاغ وكنار دیوار وجای گاه سیمانی می رسیم .در دامنه ،بطرف شمال كه نگاه می كنیم یال وقله های سهند وجام خیلی دور نیستند ،از سمت چپ چشمه واز شیب جنوبی بطرف راه پاكوب وشمال غربی به قله سهند می رسیم .پشت یال دشتی وسیع دیده می شود با ادامه مسیر از روی یال وراهی سنگلاخی بطرف شمال شرقی می رویم ،در بین دو قله یك سنگ قبرسیمانی دیده می شود ،ادامه شیب سر بالایی به قله جام می رسد .در بالای قله میله ای وسنگ چین بزرگی قرار دارد ،داخل یكی از این سنگ چین ها چاهی پر آب دیده می شود – سنگ چین بالای قله برای توقف وشب مانی مناسب است .در شرایط مناسب از چشمه تا قله اول وسپس دوم در حدود ۳-۴ ساعت طول می كشد . مناظر دور دست از بالا خیلی زیباست از مسیر جنوبی كه به قله جام نزدیك تر است وراهی پاكوب دارد ،به طرف پایین وچشمه قیخ بولاغ سرازیر می شویم .برای رسیدن به قله سهند می توان از جاده هشترود به خراجو واحمد آباد كه طولانی تر است ،هم استفاده كرد.ضمنا از كورد ده تا مراغه حدود ۳۵ كیلو متر است .

كوهستان سهند

، آنچه در ادامه می آید،برداشتی است از مقاله آقای كشاورز

كوهنوردان زیادی همه ساله ازسراسرایران برای صعود به قله سهند مخصوصا در فصل بهار واوایل تابستان به منطقه آذربایجان می آیند واكثریت آنها یا قله جام را از سمت جنوب یا شمال وقله قوچ گلی را از سمت شمال صعود كرده ومراجعت می نمایند .بی آنكه شناخت مختصری از این كوهستان زیبا بدست آورند …سهند كوهستان مهمی است در آذربایجان شرقی به وسعت ۴۵۰۰ كیلومتر مربع.این كوهستان از طرف غرب به دریاچه ارومیه واز سمت شرق به شهرستان سراسكند (هشترود)به طول تقریبی ۴۵ كیلومترمربع كهبیش از بیست قله آن متجاوز از ۳۰۰۰مترارتفاع دارد .سهند را عروس كوهستانهای ایران گویند…

مراتع سهند بهترین مكان برای ایلات وعشایر جنوب آذربایجان یعنی منطقه مراغه-میاندوآب- بناب – ملكان و مهاباد می باشد…تفاوت سهند با كوههای غربی ایران ویرانی قلل آن است .به جای ارایه یك قله منفرد مانند سبلان چندین قله مرتفع بر روی یك دایره نسبتا مدور ارایه داده است.علاوه بر قلل مشهوری كه گرداگرد این دایره استقرار یافته در روی خطی به طول ۱۰۰ كیلو متروعرض ۴۵ كیلومتر …در جبهه شمالی برف از سالی به سال دیگر می رسد .

كوهستان سهند از مجموعه كوههای آتشفشانی تشكیل شده كه دریاچه كوچكی كه خاص این كوهستانهاست در دامنه های آن به چشم می خورد .كه از مهمترین آنها می توان به آلمالوگلی ، قور گل آیقرگلی،نادر گلی ،گین گلی و قوچ گلی اشاره كرد.در این كوهستان بریدگی های سخت- دامنه های شیب دار ودره های عمیق وباریك وقله های متعدد در موازات همدیگر به وجود آمده اند .كه در ایندره ها جویبارها ورودخانه های زیادی به سوی دو آبگیر عمده یعنی دره قزل اوزن (دریای خزر)ودریاچه ارومیه جریان دارند.معروف ترین قله ودره های سهند عبارتند از :

۱-در بخش شمال شرقی كه مشرف به جلگه بستان آباد می باشد قله های قوچ گلی داغی – بز داغی – حرم داغی – متال داغی – زری داغی – آت داغی – جوداغی كه به وجود آورنده دره های- چینی بلاغ –سعید آبادچیچكلو كه همین دره ها وقله ها سرچشمه رودهای چینی بلاغ چایی-قپان چایی- بهادر چایی-كلقان چایی می باشند.كه اكثرا به حوضه آبریز قزل اوزن ودر نهایت به دریای خزر می ریزند. بلندترین قله سمت شمال شرق قله قوچ گلی به ارتفاع ۳۷۰۰متر می باشد.نزدیكترین روستا ها به همین قله ها روستاهای ثمر خزان- چینی بلاغ- چیچكلو می باشد.

۲- در بخش شمالی كه مشرف به جلگه لیقوان وتبریز می باشد :گیروداغی- شیرشیر داغی –دمیرلی داغی- شله سرداغی- پانیخ داغی كه بوجود آورنده دره های توله سر دره سی-بارالی دره سی – گین دره سی – ورودخانه های لیقوان چای-توله سر چای-بارالی چای كه در نهایت به آجی چای تبریز پیوسته به دریاچه ارومیه می ریزند.بزرگترین قله بخش شمالی كوهستان سهند قله گیروه با ۳۶۰۰ متر ارتفاع نزدیك ترین روستا ها ومسیر صعود روستای ثمر خزان و روستای لیقوان می باشد.

۳-در بخش شمال غربی كه مشرف به جلگه تبریز وشهرستان اسكو می باشد قله سلطان داغی – نوروز داغی – ارشد داغی – سنجر داغی – و قشنار داغی – زینجاب داغی كه بوجود آورنده دره های زینجاب دره سی- ارشد چمنی – كندوان دره سی – آستاری دره سی ورودخانه های كندوان چایی- اسكو چایی وزینجاب رود كه در نهایت به دریاچه ارومیه می ریزند .بلند ترین قله شمال غرب سلطان داغی با ارتفاع ۳۴۲۵ متر ونزدیكترین روستاها ومسیر صعود روستای كندوان وعنصرود می باشد.

در بخش غرب وجنوب غرب كه مشرف به جلگه آذرشهر وعجب شیر ومراغه بوده قله های میدان داغی – قارمش داغی – قوجا داغی –نال میخ داغی – چماقلو داغی – عریان داغی و اولیا داغی كه بوجود آورنده دره های گنبه دره سی – بهادر دره سی – چاخ چاخ یوردی – اسفاین دره سی – سارم ساخلی یوردی ورودخانه های گنبر چای وتوفارقان چای آذرشهر – قلعه چای عجب شیر و صوفی چای مراغه می باشد.بزرگترین قله منطقه غرب كوهستان قله میدان داغی با ۳۴۰۵ متر نزدیك ترین روستاها ومسیر صعود روستاهای هرگلان عجب شیر گنبر آذرشهر و یای شهر مراغه –كندوان اسكو می باشد.۵- در بخش جنوب كه به جلگه مراغه وهشترود مشرف بوده كوه معروف سهند یك كوه با دو قله كه جام ۳۵۵۰ وقله سهند ۳۵۱۳متر خود نمایی میكنند.

كمی بطرف جنوب شرق كوه آق داغ می باشد جنوب كوه سهند مرتع قیخ بولاغ وشمال آن شاه یوردی ودشت بایندر می باشد. نزدیكترین روستاها ومسیر صعود روستای كورده ده وباتما نقلیچ مراغه وروستای چیچكلو هشترود می باشد.در بخش شرقی ارتفاع قابل ملاحظه ای وجود ندارد وبه مرتع بایقراء ختم می شود.۶- بخش مركزی فاقد قله های مرتفع بوده ولی سه دره زیبا وپر آب :شاه یوردی- بایندر ده سی و تورپاغلی بستر سه رودخانه مهم كوهستان قرانقوچای – مردق چای وصوفی چای می باشد .

همین دره های زیبا وفرحناز هسته مركزی كوهستان بوده كه در میان قلل مرتفع همچون نگینی برانگشتر جلوه گر است -…واینهم یك كروكی …ومسیر های پیشنهادی دوروزه :

۱- روستای كردده مراغه- مسیر رودخانه – گردنه دودانلو – كوثر بلاغی – بایندر دره سی محل شب مانی – قله گیروه- توله سر دره سی –لیقوان تبریز.

۲- مرتع قرخ بلاغ –قله سهندوجام – شاه یوردی محل شب مانی – ادامه شاه یوردیقله قوچ گلی – پیست اسكی سهند .

۳- سد علویان مراغه – دره اسپراین- مرتع سارم ساخلی محل شب مانی – قله قارمش – ارشد چمنی – كندوان.

۴- روستای یای شهر مراغه – شاخه فرعی صوفی چای –تور پاغلی محل شب مانی – گردنه لیقوان – گین در سی – روستای لیقوان .

۵-روستای هرگلان عجب شیر – آبشار شرشر – دربند قطر- قله میدان داغی – ارشد چمنی محل شب مانیسلطان داغی – چوبان چشمه سی- عنصرود اسكو.

۶- روستای گنبروف آذرشهر – نال میخ- تورپاغلی دره سی محل شب مانی – بایندر دره سی – قله سهندوجام – قرخ بلاغ – مراغه .

۷-روستای یای شهر مراغه – شاخه اصلی صوفی چای – بایندر درهسی محل شب مانی – یال حرم وقوچ گلی – چینی بلاغ دره سی –المالوگلی – روستای المالو هشترود