شهرخاش

شهرخاش با مزارع برنج، نخیلات، میوه های سردسیری و گرمسیری و رودخانه های جاری، یكی از دیدنی ترین شهرهای كویر است. شهری كه در استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته و روستاهای سرسبز و زیبایی دارد.شهرستان مرزی خاش در مركز استان سیستان و بلوچستان است كه تا زاهدان ۱۸۰ كیلومتر فاصله دارد. دهخدا در لغت نامه اش درباره معنی خاش می نویسد: خاش: خوش آب و هوا. خاش یا خوش در زبان فارسی به معنی مادر زن است. كه البته بعید به نظر می رسد این معنی دوم درباره شهر خاش صدق كند!

خاش امروزی در نزدیكی شهر قدیمی خاش قرار دارد كه تاریخ پیدایش آن به پیش از حكومت نادرشاه می‌رسد. این شهر تا قبل از نادرشاه به علت ناامنی چندان اعتباری نداشت اما نادر شاه ضمن سركوبی راهزنان، این منطقه را امن كرد و بعدها قلعه‌هایی ساخته شد و بدین ترتیب خاش رو به توسعه و آبادانی گذاشت و از شكل یك روستا خارج شد و آرام آرام سیمای شهر به خود گرفت. مردم شهرستان خاش به زبان بلوچی تكلم می‌كنند و لهجه خاشی اصیل و زبان فارسی كه اكثر آنها سیستانی اند رایج است. ۸۶/۹۹ درصد جمعیت آن را مسلمانان تشكیل می‌دهند كه ۹۰ درصدشان از اهل تسنن هستند.

كوه تفتان
كوه آتشفشان نیمه فعال تفتان در ۳۵ كیلومتری شمال شرقی شهر خاش واقع شده است و دارای سه قله معروف از جمله «چهل تن» و «تفتان» است. ارتفاع قله تفتان ۴۰۵۰ متر است و از دهانه قله دود آتشفشانی مركب از بخار آب، خاك و گاز گوگرد خارج می شود، برف سفید و گوگرد زرد رنگ بر قله این كوه سربه فلك كشیده عروس زیبایی را تداعی می كند كه تور سفیدی همراه با شال زرد رنگ بر سركرده و خودنمایی می كند. مناسب ترین زمان برای صعود به قله تفتان فصل بهار بویژه فروردین و اردیبهشت است كه آب و هوای ملایم و پاكیزه همراه با بوی معطر پونه و سایر گیاهان وحشی به زیبایی مجذوب تان می كنند.علاوه بر قله در اطراف تفتان مناظر و باغات زیبا و چشمه های متعددی است كه از آن جمله چشمه های آب معدنی جم چین، امنی و چشمه آب گرم برابك.مسیرهای دسترسی به تفتان از طریق روستای نارون وكوته واقع در كیلومتر ۵۵ جاده خاش – زاهدان، از طریق روستای كلچات واقع در كیلومتر ۲۵ جاده خاش – زاهدان است.
رودخانه كاواری
این رودخانه زیبا در منطقه گوهركوه از توابع بخش نوك آباد واقع شده كه پوشیده از نی و در زمان پرآبی پذیرای پرندگان مهاجر است. مسیر دسترسی به آن از طریق جاده نوك آباد در ۶۰ كیلومتری جاده خاش – زاهدان به طرف گوهركوه و سپس كاواری است.

چشمه گل فشان پیر گل
چشمه زیبای گل افشان كه گل از آن تراوش می كند در ۷۰ كیلومتری جنوب غربی خاش و در كانون زیستی عشایر واقع در كوه های سیاه بند در شرق بزمان قراردارد. وسعت آن حدود هشت هكتار و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۶۵۰ متر می باشد. این منطقه دارای چشمه های متعدد آب معدنی و جوشان به صورت گل فشان است. رسوبات به جای مانده پس از خشك شدن، رنگی روشن پیدا كرده و در نهایت رنگ زرد را به معرض نمایش می گذارد. راه دسترسی به آن از طریق روستای كارواندر و گونیچ واقع در كیلومتر ۶۵ جاده خاش- ایرانشهر و از جاده خاكی اطراف كوه های سیاه بند است.

غار پوسه
این غار در ۴۳ كیلومتری جاده خاش به زاهدان واقع شده است. غار در دره ای واقع در منطقه نارون با دهانه ای به ارتفاع ۳ متر و طول تقریبی ۲۵ متر وجود دارد در داخل آن آب به طرف خارج روان می باشد كه برای كشاورزی استفاده می شود. در زمان بارندگی و جاری شدن سیل فصلی در جهت شمال غار آبشاری به ارتفاع ۱۵ متر ایجاد كه منظره بسیار جالبی پدید می آید و از مناطق بكر و زیبای تفرجگاهی است كه مردم استان بویژه شهرستان خاش برای تفریح به آنجا سفر می كنند. گونه های گیاهی موجود در اطراف غار قیچ، گز، نی، بنه و غیره است.
سرو «زربین» دهپابید
این درخت ۱۲۰۰ ساله در روستای «دهپابید» از توابع بخش نوك آباد در دامنه كوه شاه در ۶۵ كیلومتری مسیر خاش – زاهدان قراردارد. به گفته اهالی این درخت كهنسال قبلاً محل زیارت بوده و زمانی كه مردم به اسلام ایمان آوردند درخت توسط روحانیون منطقه به آتش كشیده شد و آثار سوختگی در شاخه های آن دیده می شود. از این گونه درخت یك اصله در منطقه گروك، یك اصله در چلنگ از توابع بخش نوك آباد و یك اصله در روستای سنگان وجود دارد. راه دسترسی به درخت دهپابید از طریق روستای دهپابید در ۶۵ كیلومتری جاده خاش – زاهدان است.

قلعه حیدر آباد
در حومه جنوب شرقی شهر، در انتهای خیابان ۲۴ متری رودكی قلعه حیدر آباد خونمایی می كند. مصالح این بنا به طور كامل از خشت خام و گل و نقشه اصلی آن به صورت مستطیل شكل است. در ساخت این بنا از تزئینات معماری خاصی بهره گرفته شده كه می توان به تزئینات كنگره ای شكل نیم دایره ای متمایل به بیضی اشاره كرد. معماری این بنا مربوط به دوره اسلامی است.