كلوت به كوههای شنی ای می گویند كه بر اثر عامل فرسایشی غالب كویر ” باد ” ایجاد می گردد و فرم ها و شكلهای مسحور كننده ای را ایجاد میكنند كه كمتر كسی میتواند پس از دیدن این مناظر , انگشت به دهان نماند و مسحور این زیبایی بی مانند نشود.
كلوت كه از تركیب دو واژه” كل” به معنی “آبادی” و “لوت” كه نام بیابانش هست آمده است. .
وقتی ناگهان در دل بیابان لوت چشمتان به سازه های خاكی عجیب و غریب بیفتد و این سازه های خاكی تا چشم كار میكنند دیده میشوند ، انگار وارد یك شهر شده اید. شهری بدون هیچ سكنه ای كه انگار تنها برای ارواح ساخته شده. شاید برای همین است كه میگویند اینجا شهر جن و پری است.
«شهداد» تا كرمان صد كیلومتر فاصله و تا شهر افسانه‌ای «كلوتها» ۴۰ كیلومتر فاصله دارد. این منطقه در بین زمینشناسان به یكی از «قطب های گرمایی زمین» معروف است. همین خشكی كویر ممكن است گردشگران را از اروپای سبز به ایران بكشاند.
در نزدیكی شهداد، «نبكا»ها (گلدانهای كویری) وجود دارد كه گاه طول آنها به ۱۰ متر می رسد؛ در حالی كه بلندترین نبكاهای صحراهای افریقا ۳ متر طول دارند.
شهر افسانه‌ای كلوتها ۱۱ هزار كیلومتر مربع وسعت دارد و فاصله اش با شهداد تنها ۴۰ كیلومتر است؛ و حدود ۲۰ هزار سال قبل، با فرسایش آبی و بادی، به وجود آمده است. در كویر شهداد، ۱۰۰ هكتار نمكزار به شكل جوشش تخم مرغی وجود دارد كه در هیچ جای دنیا مشابه آن نیست. در محدوده‌ای ۳۰ هزار كیلومتری، در دل لوت، هیچ حیاتی وجود ندارد. شاهد این ادعا جسد سالم گاوی است كه در زمستان سال ۱۳۶۵ در كویر لوت تلف شده است. پس از گذشت ۱۵ سال از آن زمان، جسد این گاو – در حالی كه براثر نور شدید آفتاب خشك شده بود – بدون هیچ تغییری پیدا شد.
این گرما و خشكی بینظیر می شد تا بهترین منبع درآمد برای بومیان منطقه باشد، اما اكنون جز آزار و اذیت هیچ چیزی برایشان ندارد. افزایش شدید دمای هوا در تیر ماه، در بخش محروم شهداد كرمان، شمار زیادی از خانواده‌های محروم این منطقه را وادار به كوچ كرده است. عوارض افزایش دما تأثیر نامطلوب خود را در بخش كشاورزی بر جای گذاشته است.
«خبیص»، یا نام قدیم شهداد، درحاشیه غربی و دامنه شرقی كوهستان سیرچ واقع شده است. این بخش در پای بلندترین كوههای این ناحیه، یعنی سیرچ و جفتان، قرار گرفته است و ارتفاع بلندترین قله آن به ۳هزار و ۹۹۰ متر می‌رسد.
قلل ارتفاعات این كوهستان تا اواخر اردیبهشت ماه پوشیده از برف است؛ از این رو، آبهای فراوانی به طرف دشت جریان دارد .
در حاشیه غربی دشت لوت، جز در منطقه بم، هیچ مكانی به این اندازه از آب دایمی برخوردار نیست. به نظر می‌رسد كه از هزاران سال پیش، اطراف خبیص بزرگترین ناحیه برای تمركز جمعیت بوده است.
شهداد در ارتفاع ۴۳۰ متری از سطح دریا قرار دارد. از سمت شرق فاصله آن تا دشت لوت حدود ۳۰ كیلومتر و مشرف به جلگه‌ای است به نام تكاب كه بخش اصلی خبیص را تشكیل می‌دهد.
آب دایمی شهداد از رودخانه «درختنگان» تأمین می‌شود. این رودخانه از ارتفاعات «هی‌نامان» سرچشمه می‌گیرد و از راه دره درختنگان عبور می‌كند؛ در مدخل تنگه «چهار فرسخ»، به طرف شمال منحرف می‌شود، سپس از طریق آبادی ابراهیم‌آباد به سوی لوت جریان می‌یابد. آب این رودخانه در زمستان فراوان و در تابستان كم می‌شود. در تنگه چهار فرسخ، شعبه‌ای از رودخانه درختنگان جدا شده و مستقیم رو به شرق، به طرف شهداد، جاری است.
شهداد كنونی به شكل مثلثی است كه رأس آن به طرف دره «كناران» و قاعده آن به سمت شرق در حوزه تكاب قرار گرفته است و به كلوتهای موازی حاشیه لوت منتهی می‌شود. زمینهای شهداد تمام پوشیده از باغهای مركبات و خرماست.
اكنون، تنها وجود آب است كه مردم شهداد را به این منطقه پایبند كرده است.
