یزد سرزمین كهن‌سال ترین موجودات زنده دنیاست، به طوری كه تاریخ سكونت انسان را در این سرزمین به زمانی پیش از هزاره سوم قبل از میلاد نسبت می‌دهند. بعضی از متون تاریخی هم زیربنای شماری از شهرهای این استان مانند میبد را به سلیمان پیامبر، یزد را به ضحاك و اسكندر مقدونی و ابركوه را به ابراهیم پیامبر نسبت داده‌اند. در این میان، شاید سرو پنج هزار ساله ابركوه، دیدنی‌ترین یادگار طبیعی این شهر از تاریخ طولانی یزد باشد كه در كنار درختان دیگر كویری، مهر تاییدی بر تاریخ بلند از منطقه می‌زند.
در استان یزد بیش از ۵۰ درخت كهن‌سال شناسایی شده‌اند كه از گونه‌های مختلفی مثل سرو، چنار، گردو و زبان گنجشك هستند. درختانی كه هنوز هم در میان مردم حرمت و شكوه دارند و مردم روزهای تعطیل شان را در كنار آن‌ها شب می‌كنند.
بیشتر درختان كهن استان یزد بین ۸۰۰ تا ۱۵۰۰ سال عمر دارند و سمبلی از مقاومت و پایداری مردم كویر‌نشین در برابر شرایط نامساعد آب و هوایی هستند و شاید به همین دلیل باشد كه یزدی‌ها این طور به درختان كهن‌سالشان احترام می‌گذارند و آن‌ها را مقدس می‌دانند
مثلاً عده ای از مردم طبس، طبق یك رسم قدیمی شب‌های جمعه در داخل درخت سرو ۱۵۰۰ ساله خرو در این شهرستان برای شفای بیماران‌شان چراغی می‌افروزند و به آن پارچه بسته و مراد خود را طلب می‌كنند.
یا اهالی روستاهای همجوار با چنار تنگ چنار مهریز بر این اعتقاد هستند كه این درخت هر هزار سال یك بار خود به خود آتش گرفته و مجددا خاموش میشود.
در مورد چنار ۱۴۰۰ ساله چك چك كه از نظر قدیمیهای یزد مقدس است، می‌گویند كه این درخت تاكنون دو مرتبه تحت تاثیر ریزش كوه شكسته و مجددا روئیده است.
كهن‌ترین درختان جهان در یزد
اهالی منطقه دربید یزد هم برای بر آورده شدن حاجات خود نخ‌های رنگین به سرو كهن‌سال خود آویزان می‌كنند.
در مورد درخت ارس باجگان در شهرستان بافق نیز شایعاتی مبنی بر این كه با بریدن شاخههای آن از محل برش خون جاری میشود، وجود دارد بنابراین از نظر آن‌ها این درخت مقدس است و بسیار مورد احترام.
چنار تلكین آباد نیر و زبان گنجشك میبد نیز مورد تقدس مردم این مناطق است و به همین علت از چوب آن‌ها برای ساختن نخل به منظور عزاداری در روزهای تاسوعا و عاشورای امام حسین (ع) استفاده میشود.
سرو ۵هزار ساله شهرستان ابركوه دومین درخت پیر دنیا است كه در تمام جهان به عنوان نمادی از زندگی و زیبایی معرفی شده است. با این حال هنوز هم خیلی از گردشگران، از وجود این جاذبه دیدنی در ۱۲۰ كیلومتری غرب شهر یزد بی خبرند
دومین درخت پیر جهان
سرو ۵هزار ساله شهرستان ابركوه دومین درخت پیر دنیا است كه در تمام جهان به عنوان نمادی از زندگی و زیبایی معرفی شده است. با این حال هنوز هم خیلی از گردشگران، از وجود این جاذبه دیدنی در ۱۲۰كیلومتری غرب شهر یزد بی خبرند.
سرو كهن ابركوه(ابرقو) بعد از درخت مسوسلاه، پیترین ارگانیسم زنده در روی زمین است كه اگرچه در ایران به سرو ۵هزار ساله شهرت دارد، اما از سوی دانشمندان ژاپنی و روس سن آن حتی تا ۸۰۰۰ سال هم برآورد شده است.
حمدالله مستوفی در كتاب نزهت القلوب كه در سال ۷۴۰ هجری قمری تالیف شده است، درباره این سرو آورده است: ” آنجا سروی است كه در جهان شهرتی عظیم دارد. چنانچه سرو كشمیر و بلخ شهرتی داشته و اكنون این از آن‌ها بلندتر و بزرگ‌تر است…”.
“الكساندر روف” دانشمند روسی عمر این درخت را بین ۴۰۰۰ تا ۴۵۰۰ سال برآورد كرده است. این درخت كهن زنده در حال حاضر حدود ۲۸ متر ارتفاع دارد و محیط دور تنه آن ۱۱.۵ متر است.
درخت هزار ساله در باغچه یك خانه
شهرستان ابركوه دارای سرو كهن‌سال دیگری نیز هست كه سن آن را بیش از هزار سال تخمین می‌زنند، این درخت در باغچه یكی از خانه‌های قدیمی این شهر قرار گرفته و البته دارای پلاك میراث فرهنگی است.
منطقه دربید واقع در ۳۰ كیلومتری شمال شرقی یزد نیز میزبان چهار درخت كهن‌سال و دیرزیست سرو است.
بیشتر درختان كهن استان یزد بین ۸۰۰ تا ۱۵۰۰ سال عمر دارند و سمبلی از مقاومت و پایداری مردم كویر‌نشین در برابر شرایط نامساعد آب و هوایی هستند و شاید به همین دلیل باشد كه یزدی‌ها این طور به درختان كهن‌سالشان احترام می‌گذارند و آن‌ها را مقدس می‌دانند
سرو ۲۵۰۰ ساله ای به ارتفاع ۲۱ متر كه اهالی منطقه جهت برآورده شدن حاجت به آن پارچه‌‌های رنگی آویزان كرده‌‌اند و هم اكنون به دلیل محوطه سازی و سنگ چینی در معرض خطر خشكیدگی قرار دارد، سرو ۱۲ متری دیگری كه سن آن را نزدیك به هزارسال تخمین زده‌اند و به گفته اهالی به دلیل انشعابات زیاد درخت در گذشته مردم از ترس اشرار از آن به عنوان پناه استفاده می‌كرده‌اند و نهایتا دو سرو دیرزیست ۱۵۰ تا ۲۰۰ ساله كه ارتفاع آن‌ها ۱۹ و ۱۱متر است.
سرو منگ آباد مهریز از درختان كهن‌سال شهرستان مهریز است كه سن آن را بیش از دو هزار سال تخمین زده اند. بر روی تنه این درخت ۱۴ متری آثار زیادی از نوك داركوب وجود دارد.
چنار تنگ چنار مهریز یكی دیگر از درختان كهن‌سال مهریز است كه در ۴۲ كیلومتری جنوب این شهر واقع شده و سن آن را ۱۱۰۰ تا ۱۲۰۰ سال تخمین زده اند. اهالی منطقه عقیده دارند كه این درخت هر هزار سال یك بار آتش گرفته و خود به خود خاموش میشود و حدود ۲۰ سال پیش نیز درخت آتش گرفته است.
چنار ۱۵۰۰ ساله روستای نصرآباد نیز دیگر دیدنی درختان كهن‌سال استان یزد است كه در ۳۷ كیلومتری شمال غرب شهرستان تفت روییده است. درون تنه این درخت به دلیل آتش سوزی خالی شده و هم اكنون شاخههای جوان این درخت كه جایگزین شاخههای اصلی بریده شده، با سیمهای قوی مهار شده‌اند.
چنار اسلامیه هم با سن تخمینی ۱۵۰۰ سال در ۱۰ كیلومتری جنوب غرب شهرستان تفت و در روستای اسلامیه قرار دارد. درون تنه این درخت كه دارای پلاك میراث فرهنگی است نیز در اثر پوكی خالیست و در گذشته از این فضا برای دكه كفاشی استفاده می‌شده است. اهالی روستا می‌گویند؛ شاخههای این درخت توسط كدخدای محل یك بار جهت ساخت درب و پنجره مدرسه بریده شده است.
بیشتر درختان كهن استان یزد بین ۸۰۰ تا ۱۵۰۰ سال عمر دارند و سمبلی از مقاومت و پایداری مردم كویر‌نشین در برابر شرایط نامساعد آب و هوایی هستند و شاید به همین دلیل باشد كه یزدی‌ها این طور به درختان كهن‌سالشان احترام می‌گذارند و آن‌ها را مقدس می‌دانند
سرو روستای چم در پنج كیلومتری شمال شرق شهر تفت و در نزدیكی روستاهای زین آباد و مباركه واقع شده كه سن آن را ۱۱۰۰ سال تخمین می‌زنند. این درخت ثبت شده در میراث فرهنگی است. این درخت با ارتفاع ۱۸ متر در حیاط آتشكده زرتشتیان قرار گرفته و در كنار تنه آن جایگاهی برای روشن كردن شمع ساخته شده است. قدیمیهای منطقه از هجوم ملخ‌ها به بسیاری از انشعابات این درخت در حدود ۶۰ سال پیش و همچنین خشك شدن درخت در اثر وزش باد شدید در حدود ۵۰ سال قبل كه منجر به ایجاد شكاف در تنه اصلی آن شده، خبر می‌دهند كه البته هم اكنون این شكاف توسط سیم بكسل بسیار قوی مهار شده است.
سرو زین آباد تفت ۹ متر ارتفاع و سن آن نزدیك به ۹۰۰ سال تخمین زده شده است و در پشت این درخت آتشكده بسیار كوچكی وجود دارد.
سن سروهای دو قلوی روستای مباركه تفت را ۱۵۰۰ سال تخمین زده اند. هر دو درخت به ثبت میراث فرهنگی در آمده و در نزدیكی آن‌ها بقایای آتشكده كوچكی مشاهده میشود.
چنار ۹۰۰ ساله طزرجان نیز از دیگر درختان كهن‌سال شهرستان تفت است كه در ۲۷ كیلومتری جنوب تفت و در روستای طزرجان در حال زیست است.
اهالی منطقه فیروزآباد شهر میبد در مورد درخت كهن‌سال زبان گنجشك این محل كه سن تقریبی آن را ۸۰۰ سال تخمین زده اند، می‌گویند: درخت سه مرتبه از نزدیكی یقه جهت ساختن نخل قطع شده ولی دوباره جوانه زده است. آن‌ها معتقدند به دلیل قرابت احساسی نخل‌های ساخته شده از این درخت با خود درخت، هیچگاه نمی‌توان نخل را از زیر درخت عبور داد زیرا در زمان عبور، نخل به درخت چسبیده و درخت استوارتر و قویتر به نظر می‌آید و از این جهت این درخت را درخت مقدس نیز می‌نامند.
چنار باجگان بافق با سه شاخه قطور كه هر كدام محیطی بالغ بر ۲.۵ متر دارند از درختان كهن‌سال شهرستان بافق است كه سن آن را با ۳۴ متر ارتفاع، حدود ۷۰۰ سال ذكر كرده اند.
درخت ارس این منطقه كه قبلاً مختصری در مورد آن اشاره شد نیز تاكنون در پناه اعتقادات مردمی حفظ شده است.
سرو شادكام بافق كه درختی با ۳۵ متر ارتفاع و در درون یك باغ شخصی قرار دارد نیز در زمره همین درختان مورد احترام است.
چنار تلكین آباد نیر هم از درختان كهن‌سال مورد احترام در منطقه است كه به گفته اهالی حدود ۹۵۰ سال پیش آتش گرفته و تا نزدیكی یقه سوخته ولی دوباره رشد كرده است. نزدیك به پنج سال پیش نیز یكی از شاخههای قطور فرعی درخت جهت ساخت نخل بریده شد.
به این لیست باید سرو باغ خواجه تفت، سرو قندی اشكذر، سروهای مقدس روستای خرو طبس، سرو نصرت آباد شاهدیه، پده هارونی ابركوه، بنه بداف بخش بهمن ابركوه، بنه دشت شیطور بافق، چنار و بنه آسویج و درخت بنه كمكوئیه بهاباد، درختان چنار كرخنگان خاتم، چنار جرمق علیای كرخنگان با قطر تنه بیش از شش متر و گردوی كرخنگان و… را هم اضافه كنید تا فهرست كاملی از درختان كهن‌سال یزد داشته باشید!
