روستای وفس نگینی درخشان در گردشگری دیار آفتاب

روستای وفس با مختصات جغرافیایی ۴۹ درجه ۲۲ درجه طول شرقی در ۱۵ كیلومتری كمیجان در ۱۰۵ كیلومتری شهر اراك قرار دارد و از شمال غرب به كوی قلعه گیری و از جنوب شرقی به كوه دزلی محدود می شود.
این روستا به عنوان كانون یكی از زبان های شیرین فارسی قدیم مطرح است و با توجه به متون اوستایی، پهلوی و سبك شناسی گویش، زبان تاتی كه امروز بین مردمان این منطقه رایج است از نظر زبان شناسان شاخه ای از زبان های مادی است و تمامی مختصات زبان را دارد.
در ایران باستان از آنجا كه تبدیل حروف در زبان های ایرانی رایج بوده می توان احتمال داد كلمه ویس اوستایی، پهلوی به معنی دهكده و روستا تبدیل به وفس شده است.
این روستای سرسبز و زیبا ۲ هزار نفر جمعیت داردكه شیعی مذهب هستند و تكلم آنان به زبان تاتی جلوه خاصی برای گردشگران دارد.
شغلی اصلی ساكنان روستای وفس كشاورزی و دامپروری است و محصولاتی مانند گردو، بادام و لبنیات را تولید می كنند و علاوه بر آن ساكنان این روستا با هنرمندی تمام در حوزه صنایع دستی،بافت زیراندازهای نفیس و زیبا و رودوزی سنتی نیز تبحر خاص دارند.
این روستا دارای بافتی تاریخی است و چینش و قرار گیری گوچه ها و خانه ها در كنار طبیعت سرسبز و واقع شدن آن در دل ارتفاعات سر به فلك كشیده شده صحنه های استثنایی و دیدنی را دارد كه هر گردشگری از آن اذت می برد.
وجود ارتفاعات متعدد در این منطقه بستری مناسب برای ورزش كوهستانی و تقویت زیرساخت های ورزشی برای گردشگران است.
كوهنوردی و غارنوردی با وجود ارتفاعاتی نظیر كوه قلنجه با ارتفاع ۲ هزار و ۷۴۵ متری در زاویه جنوبی روستا و مناطق پست اما، مصفا در شمال وفس با ارتفاعی كمتر از یكهزار و ۵۵۰ متر از ظرفیت های طبیعی بالقوه این خطه است كه می تواند موجب رونق گردشگری ورزشی شود.
پس از كوه قلنچه، ارتفاعات هرسهول، دی نسا، قلعه كهنه، گااول، ماندر، گاپو، حاجی رضوان، كله موشمای، دبرین، خیبر و آبی رنگ به عنوان مناطق كوهستانی مرتفع و مهم این منطقه با طبیعتی زیبا خود نمایی می كند.
گسترش سازه های آهكی و دولومیتی در طول زمانی بس دراز در پیكره ارتفاعات منطقه وفس خالق یكی از اعجاب انگیز ترین كلكسیون های طبیعی در مجموعه غار قلعه جوق شده كه این ظرفیت گردشگری نیز به عنوان جاذبه ای پر طرفدار باید در كانون توجه قرار گیرد.
روستای وفس به لحاظ بافت كالبدی و نوع معماری خانه ها، ابنیه مذهبی و خدمات عمومی بسیار جذاب و دیدنی است خانه های مسكونی روستا با بافتی متراكم در یك طبقه با ایوانی در پیش و پوشش بام مسطح بر دامنه كوه ها ساخته شده اند و در یك نگاه در توازن مصالح طبیعی و چینش آن ها معماری روستای ماسوله در ذهن تداعی می شود.
وفس، از نظر گردشگری مذهبی نیز جاذبه های قوی دارد و وجود ۱۶ مسجد در این روستا به ویژه مسجد جامع كه هفت قرن است صلابت خود را حفظ كرده حال و هوایی روحانی و معنوی برای گردشگران ایجاد می كند.
در روستای وفس علاوه بر مساجد، بارگاه امامزاده حسین موسوم به (حاج رضوان)، امامزاده اسماعیل و امامزاده یحیی نیز، هر یك علاوه بر كارویژه های قوی دینی و معنوی به عنوان كانون همگرایی و وحدت ساكنین نیز مطرح هستند و به عنوان فضاهای اجتماعی و فرهنگی مهم روستا تلقی می شوند.
زیارتگاه حاجی رضوان وفس متعلق به شاهزاده حسین(ع) از نوادگان امام موسی كاظم (ع) است كه دارای كرامات بسیاری است و هرسال افراد زیادی را از شهرهای دور و نزدیك به خصوص اراك، تهران، قم، كمیجان، همدان و روستاهای اطراف به سمت خود می كشاند.
حاجی رضوان نام كوهی در شمال كمیجان است كه برای مردم كمیجان از نظر اعتقادی و معنوی از جایگاه خاص و مهمی برخوردار است و واقع شدن این امامزاده بر فراز این كوه موجب شده كه در اصطلاح محلی این زیارتگاه به حاجی رضوان شهرت یابد.
تعزیه گردانی و عزاداری یكی دیگر از جاذبه های ارزشمند و مهم در روستای وفس است كه به نظر می رسد خاستگاه آن به بیش از ۲۲۰ سال قبل برسد.
تعزیه خوانان وفسی هر سال در ماه های محرم و صفر آیین های پرشور سوگ برپا می كنند وظرافت و لطافت طبع و اجرای تعزیه ها به گونه ای است كه آوازه هیات های عزاداری این روستا به سراسر ایران رسیده و هر سال تعداد كثیری برای دیدار این نمایش های آیینی و مذهبی به وفس سفر می كنند.
یكی از ویژگی های تعزیه وفس حفظ نمادها و علایم و رنگ ها، خواندن اشعار نغز و حركت كاروان های ملبس و نشان های عاشورایی است.
در وفس از دیرباز صنایع دستی به عنوان بخشی از زندگی روزمره مردم این دیار مطرح بوده به ویژه قالیبافی از بیش از یك قرن قبل به عنوان بخشی از برنامه اقتصادی و درآمدزایی خانواده ها مطرح است.
دیدن كارگاه های بافت قالی و تجربه گره زنی خامه بر تارهای دار قالی شاید یكی از جذابیت ها و آرزوی هزاران گردشگری است كه روستاگردی را می پسندند و این بار در وفس این گردشگران قالی هایی را می بینند كه باغ هزار رنگ و نقش است.
هنر گیوه بافی و ساخت تخته گیوه نیز از مدت ها قبل در وفس رواج داشته به طوری كه گیوه وفسی در بین كسانی كه این پاپوش سنتی را می پسندند نامی آشنا است.
بافت تخته كشی گیوه حرفه ای ظریف و خاص است كه در وفس شغلی ویژه محسوب می شود و عده ای در تابستان و زمستان به آن اشتغال دارند.
علاوه بر این بافت انواع دستكش ها و جوراب های پشمی رنگین و سوزن دوزی ، سبد بافی، نمدمالی و جاجیم بافی از دیگر صنایع دستی و سوغات این دیار است .
گردشگرانی كه به وفس سفر می كنند می دانند كه انواع خشكبار و میوه های فرآوری شده، كشمش و لبنیات تازه و طبیعی، شیره انگور و غذاهای محلی را نباید از دست بدهند.
وفس، دیار مردان علم و ادب نیز هست و از شخصیت های آن می توان آیت الله شیخ عبدالنبی وفسی عراقی (مرجع تقلید) ، سید عبدالحمید (اولین شهید مشروطیت)، حاج محمد خان دارابی (حكیم گیاهی، سید محمود نبوی (اولین وكیل دادگستری ایران) محمدرضا اشراق (اولین قاضی دیوان عالی كشور را نام برد كه احیای مكان تولد و زندگی آنان و ایجاد موزه مفاخر این بزرگان در روستا می تواند بعد دیگری از جاذبه های گردشگری باشد.
سرپرست معاون گردشگری اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مركزی در این خصوص گفت: روستای وفس به دلیل دارا بودن شرایط از جمله آب و هوا، بافت تاریخی، طبیعت به عنوان روستای هدف گردشگری انتخاب شده است.
سید حسن حسینی افزود: ایجاد كمپ گردشگری به عنوان زیر ساخت مناسب برای جذب گردشگر شامل انجام مطالعات و ساخت سرویس بهداشتی از جمله اقدامات انجام شده توسط میراث فرهنگی در این خصوص است.
وی اظهار كرد: یك میلیارد ریال از محل اعتبارات ملی و ۹۸۰ میلیون ریال از اعتبارات استانی به منظور تقویت زیرساخت های گردشگری و حفظ داشته های فرهنگی و تاریخی از سال ۸۹ لغایت ۹۳ در این راستا هزینه شده است.
حسینی بیان كرد: وفس جز مناطق مصوب نمونه گردشگری و روستاهای هدف گردشگری است كه با توجه به مطالعات انجام شده برآورد می شود پنج میلیارد ریال دیگر نیاز است تا بتوان یك كمپ گردشگری با امكانات كامل در راستای معرفی كامل این روستا به گردشگران ایجاد كرد.
سرپرست معاون گردشگری اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مركزی تصریح كرد: بر اساس مكاتبات با بنیاد مسكن انقلاب اسلامی مقرر شده هر گونه ساخت و ساز، تعریض معابر و ساخت میدان در وفس تحت نظر اداره میراث فرهنگی باشد چرا كه ا حفظ بافت تاریخی روستا از اولویت های این اداره است و تا كنون محقق شده و از ارزش های روستا محسوب می شود.
حسینی ، در خصوص ایجاد سایت موزه در روستای وفس اظهار كرد: ساخت این مهم به دلیل حضور مالكان شخصی و اهالی روستا امكان پذیر نیست اما، با توجه به این امر كه بسیاری از روستاییان وسایل قدیمی و تاریخی را جمع آوری و در محل زندگی خود نگه می دارند هر خانه می تواند یك موزه باشد كه اداره میراث فرهنگی نیز از این بخش خصوصی حمایت های لازم را به عمل می آورد.
وی خاطر نشان كرد: در راستای اقدام هر خانه یك موزه اداره میراث فرهنگی از آمادگی لازم برای ارائه وسایل مربوطه از جمله ویترین برای نمایش اشیای قدیمی برخوردار است تا هر فرد بتواند موزه شخصی خود را راه اندازی كند.
سرپرست معاون گردشگری اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مركزی، برگزاری دوره های آموزشی برای دهیارها، شوراها و اهالی برخی از روستاها كه گردشگر به آن روستا ورود پیدا می كند، توسعه اقامتگاه های بوم گردی برای كلیه روستاها، صدور مجوز برای اقامت های بوم گردی و ارائه تسهیلات توسط صندوق كارآفرینی امید از ۵۰۰ میلیون تا یك میلیارد ریال در راستای تبدیل خانه های قدیمی به اقامتگاه های بوم گردی را از جمله اقدامات انجام شده جهت جذب گردشگران به مناطق هدف گردشگری از جمله وفس عنوان كرد.
حسینی، اجرای طرح های گردشگری در روستاهای هدف باعث می شود امكانات و زیرساخت های لازم برای گردشگر فراهم شود و مدت ماندگاری و اقامت مسافر در آن منطقه بیشتر شود.
وی در ادامه گفت: اجرای این طرح موجب ایجاد اشتغال، افزایش درآمد و رونق اقتصادی در روستاهای هدف گردشگری از جمله وفس است.
سرپرست معاون گردشگری اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مركزی، معرفی روستاها و مناطق گردشگری در بروشورها، سایت و چاپ یك كتابچه با عنوان بسته سرمایه گذاری برای جذب سرمایه گذار در این بخش را نیز از دیگر اقدامات انجام شده در راستای معرفی مناطق گردشگری استان عنوان كرد.
روستای وفس با مساحت تقریبی ۲۰ كیلومتر مربع و دارای ۵۰۹ خانوار با یكهزار و ۶۰۷ نفر است و به گفته اهالی، سالانه به طور متوسط حدود۱۰ هزار گردشگر از نقاط مختلف ایران به ویژه تهران ، اصفهان و همدان از آن دیدن می كنند كه بیشتر آنان در فصول بهار و تابستان و ایام عزاداری های ماه محرم و آیین های سوگ و تعزیه به این روستا می آیند.
روستای وفس از شمال به شهرستان ساوه، از جنوب به كمیجان، از غرب به همدان و از شرق به تفرش محدود می شود و با حصاری از ارتفاعات زیبا احاطه شده كه با گونه های متنوع زیستی و سبز این خطه را به گوشه ای از بهشت تبدیل كرده است.