كویر دلازیان

كویر دلازیان در موقعیت جغرافیایی N3522 شرقی و E5328 شمالی در استان سمنان و در شمال كویر مركزی ایران (دشت كویر) و جنوب روستای دلازیان قرار دارد. روستای دلازیان در ۸ كیلومتری جنوب سمنان در سوی دیگر خط راه‌آهن تهران – مشهد و پس از روستاهای خیرآباد و ركن‌آباد جای دارد. مردم این روستا به زبان فارسی و لهجه سمنانی سخن می‌گویند. در قسمت عمده كویر پوشش گیاهی بسیار ضعیف و عمدتا گیاهان خشكی پسند و شور پسند قابل مشاهده است. این كویر محل تلاقی رودخانه شورآب سمنان و رودخانه گیناب است كه پس از عبور از دشت سمنان در این منطقه به یكدیگر می پیوندند. بدلیل وجود این ۲ رودخانه فصلی، زمینهای باتلاقی به وفور در این كویر قابل مشاهده هستند. در حاشیه باتلاقها گنبدهای نمكی قرار دارند. تاریخچه تپه‌های دلازیان (چشمه شیخ) مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان است و در شهرستان سمنان، روستای دلازیان واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ اسفند ۱۳۶۴ با شمارهٔ ثبت ۱۷۰۲ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.این میدان در هشت كیلومتری جنوب شرقی شهر سمنان و در پانصد متری خم رودخانه گیناب واقع شده است. در انتهای اراضی كشاورزی نمای هشت تپهٔ نزدیك به هم دیده می‌شود. هر چند جاگیری تپه‌ها در كنار هم شكل هندسی ویژ‌ه‌ای ندارد، اما از هر سو كه بدان‌ها بنگریم همواره هشت برجستگی از دور پیداست. بلندی این تپه‌ها یكسان نیست، ولی تفاوت زیادی هم ندارند. فاصله بین دامنه‌های پست تپهٔ‌ جنوبی تا دامنه‌های پایین تپهٔ شمالی بالغ بر ۲۳۰ متر و فاصله مشابه تپهٔ شرقی تا تپهٔ‌ غربی معادل ۳۰۰ متر است. وسعت دامنه‌های هر یك از تپه‌ها متفاوت است و تپه‌های كوچك‌تر نیز بر دامنه و كنار تپه‌های بلند جای دارند. با توجه به نوع معماری و ابعاد خشت‌ها، قدمت این تپه‌ها به اوایل هزارهٔ‌ اول می‌رسد. این تپه‌ها توسط افراد سودجو مورد كندوكاو قرار گرفته و به وسیله ماشین‌های سنگین تخریب شده است. میدان میرك بزرگترین محوطه روباز پارینه سنگی ایران نیز در این منطقه واقع شده است. میرك به لحاظ قدمت و تعداد ابزار سنگی یافت شده در آن بسیار قابل توجه است. در این محوطه تا كنون ده‌ها هزار قطعه دست سازهای سنگی دوران پارینه سنگی شامل تراشه ها، تراشنده ها، ابزار شكار، سرنیزه و … كشف شده است. هر چند پارینه سنگی مربوط به ۱۲ هزار سال قبل می شود اما بر اساس مطالعات اولیه قدمت این محوطه به ۵۰ هزار سال قبل تخمین زده می شود. تا كنون محوطه هایی با این قدمت تاریخی تنها در غارها مشاهده شده اند اما این محوطه با این ابعاد روباز در نوع خود منحصر به فرد است. به نظر می رسد در ۵۰ هزار سال قبل، این منطقه كویری نبوده و ساكنان آن در حاشیه دریاچه ای كه مرور زمان و تغییرات اقلیمی خشك شده زندگی می‌كردند. این محوطه از نظر تعداد ابزار سنگی یافت شده و برجسته بودن این ابزارها در خاورمیانه شاخص است گفت: این محوطه مانند یك آزمایشگاه كامل ابزارسازی است. نقاط گردشگری گنبدهای نمكی جنوب دلازیان از جمله جذابیتهای گردشگری این منطقه هستند كه از زیبایی خاصی برخوردارند. معدن متروكه گوگرد دلازیان از دیگر جاذبه های این منزقه است كه بعد از گنبدهای نمكی و در فاصله ۱۰ كیلومتری روستا قرار دارد. كویر دلازیان و دریاچه نمك از دیگر جاذبه های توریستی این منطقه محسوب میشوند. تپه های ماسه ای در حاشیه معدن گوگرد دسترسی بعد از پل راه آهن سمنان به سمت جنوب پس از عبور از روستاهای خیر آباد، ركن آباد و محمد آباد، جاده خاكی به سمت جنوب شرقی به كویر دلازیان منتهی میگردد.