«پیوه ژن» روستایی است كه به دهكده جواهر معروف است در فاصله ۶۰ كیلومتری غرب مشهد كه نه تنها همه ساكنانش طی نیم قرن گذشته تاكنون در مشاغل مربوط به ساخت طلا و جواهر فعالیت دارند بلكه حتی بسیاری از فعالان همین عرصه در تهران و مشهد اهل پیوه ژن هستند.
روستای پیوه ژن واقع در بخش احمدآباد شهرستان مشهد، با كمتر از هزار نفر جمعیت در قالب نزدیك به ۳۰۰ خانوار، جزو روستاهای هدف گردشگری و صنایع دستی نیز می باشد.
دكتر الهام پسندیده از اساتید تاریخ بر اساس تحقیقات میدانی، قدمت این روستا را شش هزار و ۳۰۰ سال تخمین زده است. باستانی پاریزی نیز در كتاب ‘هفت خاتون هفت قلعه’ نوشته است: پیوه ژن از دو كلمه ‘پیوه’ به معنای پایاب و ‘ژن’ تشكیل شده كه معنی آن در ایران باستان چشمه و ژن هم به معنی زن بوده است. در كتب موجود در آستان قدس رضوی هم اینطور آماده كه آناهیتا الهه معبد زرتشت برای غسل به چشمه این روستا می آمده است. وجود قبرستان زرتشتیان در پیوه ژن نیز گواه بر تاریخ پرقدمت این روستا می باشد.
* كارگاههای طلا و جواهر
۸۵ درصد جواهرسازان فعال در مشهد و ۳۵ درصد جواهرسازان فعال در تهران اهل پیوه ژن هستند لذا این روستا در عرصه طلا و جواهر بسیار مشهور است. با توجه به طرحهای دولت در خصوص تسهیلات اشتغال روستایی و ظرفیت این روستا در حوزه ساخت مصنوعات طلا و جواهر اقداماتی در این راستا صورت گرفته است.
هم اینك ۲۰ نفر از جوانان اهل پیوه ژن كه دست اندركار ساخت مصنوعات طلا و جواهر هستند برای بازگشت به روستا و فعالیت كارگاهها اعلام آمادگی كرده اند لذا طرحهای مختلفی تدوین و در ‘سامانه كارا’ ثبت شده اند كه در صورت تصویب و اجرا حداقل برای ۲۳۰ نفر اشتغال ایجاد می كنند. ۱۲ درصد محصولات این كارگاهها با برند ‘پیوه ژن’ در مشهد و عمده آن در بازار تهران و از آنجا در سایر نقاط كشور توزیع می شود.بر این اساس مصنوعات طلا و جواهرات آنها با استقبال خوبی از سوی طلا و جواهرفروشان و مردم مواجه است.از آنجا كه دو سال پیش مشهد از سوی شورای جهانی صنایع دستی یونسكو به عنوان ‘شهر جهانی گوهرسنگها’ شناخته شد ویژگی روستای پیوه ژن در ساخت مصنوعات طلا و جواهر مكمل شایسته ای برای دفاع از این عنوان است.
* بازگرداندن رونق
تعدادی از جوانان فعال در عرصه طلا و جواهر اهل پیوه ژن عزم خود را جزم كرده اند تا با راه اندازی كارگاههای تولیدی این حوزه رونق را به روستا برگردانند.در خصوص طلا و جواهر اگر از جمله مواردی باشد كه ‘كار دست’ در آن صادق باشد عنوان صنایع دستی درست است اما در برخی موارد از دستگاهها و ابزارآلاتی استفاده می شود كه مصنوعات را از حوزه صنایع دستی خارج می كند. برای معرفی واحدهایی كه زیرمجموعه صنایع دستی و گردشگری هستند به منظور استفاده از تسهیلات، یكی از شرایط صدق عنوان’ صنایع دستی’ است تا بعد از بررسی مدارك، به كارگروههای مربوط معرفی شوند.
* پیوه ژن روستای هدف گردشگری
این روستا علاوه بر اینها، بخاطر جذابیتهای تاریخی و طبیعی یكی از روستاهای هدف گردشگری خراسان رضوی محسوب می شود.’آتشكده پایاب ژن’ كه گفته می شود در زمان ساسانیان آتشكده یا معبد آناهیتا بوده و هم اینك بر بلندترین قله این روستای دیواره های سنگی آن باقی مانده است از جاذبه های تاریخی آن است. مردم روستا برای برپایی آیین چهارشنبه سوری از قدیم به همین آتشكده می روند و این رسم را بر فراز قله برپا می كنند
قلعه كهنه پیوه ژن مربوط به اواخر دورانهای تاریخی پس از اسلام و نیز و حمام تاریخی پیوه ژن مربوط به دوره صفوی نیز در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده اند.
آسیاب دستی، دو اقامتگاه بوم گردی، مراسم تعزیه خوانی روستای پیوه ژن با ۳۰۰ سال قدمت، آیین برپایی چادر تكیه و رسم علم گردانی محرم، امام زادگان هاشم و محتشم، مسجدجامع تاریخی، سنگ وقفنامه در حرم مطهر امام رضا(ع) واقع در ورودی مسجد گوهرشاد،آیین شبهای چراغ برات در اواسط ماه شعبان، جاده ای سرسبز ورودی، باغهای سیب، گردو، انگور، بادام، گلابی، هلو و گیلاس، خانه های پلكانی، مسیر كوهنوردی جذاب در در دل رشته كه منجر به ساخت دو ایستگاه استراحت كوهنوردان شده، معادن سنگ آهن غاركهنه و چهارسو، غارهای پیوه ژن و نیز محصول باكیفیت و صادراتی آلو بخارا از دیگر جذابیتهای روستای پیوه ژن هستند.
