غار ده شیخ یكی از غارهای استان كهگیلویه و بویراحمد است كه در ۲ كیلومتری روستای ده شیخ در ۵۱ كیلومتری شهر یاسوج و ۳۵ كیلومتری شهر سی‌سخت (مركز شهرستان دنا) قرار دارد.
بر اساس بررسی‌های زمین‌شناسی، شكل‌گیری این غار مربوط به دوره دوم زمین‌شناسی بوده است. در طی سالیان طولانی، بر اثر ریزش نزولات جوی، حفره‌هایی در غار ایجاد شده و آب درون حفره‌ها به بیرون راه یافته و به این ترتیب موجب ایجاد قندیل‌های اعجاب‌انگیز و دالان‌های زیبا شده است.
غار ده شیخ یكی از شگفت‌انگیزترین غارهای شناخته‌شده در كشور است به طوری كه به آن لقب «علی‌صدر ۲» داده‌اند.
دهانه این غار در ارتفاع ۱۶۷۰ متری از سطح دریا واقع شده و بسیار تنگ و باریك می‌باشد به طوری كه باید مسیر ابتدای غار را كه در حدود ۵ تا ۶ متر می‌باشد را به صورت نشسته طی نمود.
طی بررسی‌های باستان‌شناسی، بقایای انسانی و حیوانی و سفال از این غار بدست آمده است.
غار ده شیخ از جاذبه های ناشناخته ایران در استان كهگیلویه_و_بویراحمد است جاذبه ای با قدمت صد و سی و پنج میلیون سال كه می توان آن را یكی از شگفت انگیزترین جاذبه های ایران دانست این غار در طی قرن های متمادی ناشناخته مانده بود تا اینكه شش سال پیش از سوی برخی افراد محلی در روستای ده شیخ پاتاوه كشف شد و تاكنون سه مرحله اكتشاف توسط محققان و غارشناسان در این غار انجام شده است ریزش قطرات آب از قندیل ها، زیبایی و جلای خاصی به بدنه غار داده است كارشناسان ریزش آب را نشان از آن می دانند كه این قندیل ها در حال رشد بوده و این غار یك فضای #زنده است كه در طی قرن های متمادی رشد كرده و همچنان به این روند ادامه می دهد سفال ها و استخوان های كشف شده در این غار نشان می دهد كه در مقطعی از تاریخ، برخی از انسان ها این غار عظیم و اسرارآمیز را برای زندگی انتخاب كرده بودند هر چند قدمت این سفال ها هنوز به درستی مشخص نشده، اما برخی كارشناسان قدمت آنها را به قبل از ظهور اسلام نسبت می دهند اما نبود هیچگونه نقاشی بر روی دیواره های غار نشان می دهد كه این مكان در طی قرن ها دست نخورده و ناشناخته باقی مانده است كارشناسان پیش بینی می كنند كه این غار در سال های آینده به یكی از گردشگر پذیرترین غارهای آهكی ایران و حتی جهان تبدیل شود عكس فوق، تنها یكی از تالار های غار است و عظمت آن را می توان با در نظر گرفتن خانمی كه در وسط تصویر قرار گرفته فهمید.
اطلاعاتی چند از جغرافیای این غار شگفت انگیز و نحوه كشف آن پس ۱۳۵میلیون سال
گذر از دریچه، جهانی را پیش روی گردشگران و غارنوردان ترسیم می كند كه دست هنرمند طبیعت، میلیون ها سال در كار نگارگری آن بوده است؛ هنری زنده كه هنوز ادامه دارد و#غار_ده_شیخ را به یك غار زنده دردل دنا درجنوب غربی ایران تبدیل كرده است.
همین دریچه كوچك سالیان سال ،غار را از نظرها پنهان كرده بود اما بالاخره در یكی از روزهای زمستان سال۸۷، طبیعت، انسان را به خود خواند و #چوپانی از #اهالی_ده_شیخ در حالی كه به دنبال گله اش بود متوجه این غار شد ودوباره بشر قدم به این دنیای رمز آلود گذاشت.
غار ده شیخ پاتاوه در ۵۱ كیلومتری یاسوج، مركز استان كهگیلویه و بویراحمد و در ۳۵ كیلومتری شهر سی‌سخت مركز شهرستان دنا واقع شده است.
این غار معروف به ده‌شیخ در فاصله دو كیلومتری روستایی به همین نام قرار دارد كه با جاده خاكی به این روستا متصل می‌شود.
دهانه غار در ارتفاع یكهزار و ۶۷۰ متریاز سطح دریا ،درست روبروی قله قاش مستان،دنا قرار گرفته است.
غار ده شیخ اگر چه به عنوان سومین_اثر_طبیعی استان كهگیلویه وبویراحمد در انتظار ثبت ملی است،اما به گفته مدیر كل میراث فرهنگی و گردشگری استان جذابیت های این غار در حد آثار طبیعی جهانی است و می تواند ظرفیت مهمی برای رونق گردشگری استان و حتی جنوب كشور باشد.
